Koty (województwo śląskie)
50°33′08″N 18°42′11″E/50,552222 18,703056
| wieś | |
.jpg) Fragment zabudowy w centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2014) |
843[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
42-690[3] |
| Tablice rejestracyjne |
STA |
| SIMC |
0223303 |
Położenie na mapie gminy Tworóg  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
| 50°33′08″N 18°42′11″E/50,552222 18,703056[1]
| |
Koty (wcześniej: Kot, niem. Koten, Kotten, Kottenlust[4][5][6]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Tworóg.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Koty, otoczone wokół lasem sosnowym, położone są w pobliżu drogi krajowej nr 11, przy drodze powiatowej z Tworoga do Krupskiego Młyna. Przez miejscowość przepływa rzeka Stoła, do której wpływają tutaj Bielawa, Blaszynówka oraz Dębnica.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości wywodzi się od nazwiska kuźnika Kota, który miał tu przy rzece Stole prowadzić swój zakład kuźniczy. Walenty Roździeński w swoim poemacie Officina ferraria z początku XVII w. pisze „Kotowska kuźnica” oraz „u Kota"[7].
Pierwotna polska nazwa miejscowości brzmiała Kot, z czasem przekształciła się gwarowo w Koty. W czasach pruskich miejscowość nazywała się Koten / Kotten, a od przełomu lat 80. i 90. XIX w. Kottenlust, po przyłączeniu sąsiedniej wsi Wesoła (niem. Wessola)[5].
Polska nazwa Kot[6] została zmieniona urzędowo na Koty z dniem 12 stycznia 1993 roku[8].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0223310 | Wesoła | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Koty wyrosły jako osada przy kuźnicy żelaza funkcjonującej tutaj już w 1530 r[11]. Stanowiły część dóbr tworoskich od czasu utworzenia tychże w 1660 r. i pozostawały prywatną własnością panów Tworoga do 1945 r. Miejscowy zakład hutniczy w różnej formie funkcjonował tutaj do połowy XIX w.
Na początku Koty leżały w granicach księstwa opolsko-raciborskiego, będącego częścią Monarchii Habsburgów. Od 1742 r. przynależały do Królestwa Prus, a od 1918 r. do Rzeszy Niemieckiej. Mimo że podczas plebiscytu górnośląskiego zdecydowana większość mieszkańców wsi głosowała za przyłączeniem do Polski, Koty znalazły się w granicach ówczesnego państwa polskiego dopiero po II wojnie światowej.
Parafię Koty z kaplicami filialnymi w Tworogu i Potępie ustanowiono w 1687 r. staraniem hrabiego Jana Franciszka Verdugo, owcześnego właściciela dóbr tworoskich[11]. Istniejący wtedy drewniany kościół był do tamtej pory filią parafii wielowiejskiej. Stojący tu obecnie i wpisany do rejestru zabytków murowany kościół wzniesiono w stylu barokowym w latach 1714–1715, a jego fundatorami byli Jan Leopold oraz Zygfryd Verdugo, synowie hrabiego Jana Franciszka. Krótko potem to Koty stały się filią parafii w Tworogu, by ponownie stać się samodzielną parafią w XX w.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59858
- ↑ Oficjalny serwis Urzędu Gminy Tworóg – ludność.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 523 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Schlesien: Kreis Tost-Gleiwitz: Ortsliste.
- ↑ a b Schlesisches Ortschafts-Verzeichnis sämtlicher Städte, Flecken, Dörfer und sonstiger Ortschaften in alphabetischer Ordnung, [2. Aufl.], Verlag v. W. G. Korn, Breslau 1881, s, 136: Koten (Kotten), s. 295: Wessola. Schlesisches Ortschafts-Verzeichnis sämtlicher Städte, Flecken, Dörfer und sonstiger Ortschaften und Wohnplätze in alphabetischer Ordnung, 3. Aufl., Verlag v. W. G. Korn, Breslau 1893, s. 140: Kottenlust [Wesołej brak].
- ↑ a b Stanisław Rospond, Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej, Wrocław, Warszawa: Polskie Towarzystwo Geograficzne, 1951, s. 140, 574.
- ↑ Walenty Roździeński: Officina ferraria, abo huta y warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego.
- ↑ Zarządzenie Ministra - Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 4 stycznia 1993 r. w sprawie ustalenia i zmian nazw niektórych miejscowości w województwach: bydgoskim, elbląskim, katowickim, kieleckim, konińskim, koszalińskim, opolskim, płockim, siedleckim i skierniewickim. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-08-02].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Johannes Chrząszcz: Geschichte der Städte Peiskretscham und Tost sowie des Toster Kreises in Ober-Schlesien, Peiskretscham 1900, s 269.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
|
