Kozacy rejestrowi

Kozacy rejestrowi – Kozacy zaporoscy, wpisani do tak zwanego imiennego wykazu żołnierzy i tym samym wzięci na żołd Rzeczypospolitej, później również Rosji. Pierwszy rejestr kozacki został sporządzony w 1572.

Historia

Początkowo rejestr liczył około 400 osób, jego liczebność zmieniała się wraz z niepokojami i buntami na Naddnieprzu, w 1590 było już około tysiąca Kozaków rejestrowych. W 1637 Kozacy wywalczyli sobie rejestr w liczbie 8 tys. osób i znaczne przywileje. W 1638, po klęsce powstania Pawluka, zmniejszono go do 6 tys. i ograniczono autonomię Kozaków.

Zbyt mała liczba Kozaków rejestrowych była jedną z przyczyn wybuchu w 1648 powstania Chmielnickiego. Zgodnie z ugodą zborowską z sierpnia 1649, król Jan II Kazimierz Waza uznał tytuł hetmański Chmielnickiego i rozszerzył rejestr Kozaków do 40 tysięcy, natomiast po bitwie pod Beresteczkiem w 1651, w wyniku ugody w Białej Cerkwi zmniejszono liczbę Kozaków rejestrowych do 20 tys. Unia hadziacka w 1658 ustalała 30 tysięcy albo jako Wielmożny Hetman Zaporoski na Regestrze poda.

Siedziby pułków i liczba Kozaków rejestrowych po zawarciu ugody zborowskiej w 1649.

#	Siedziba pułku Kozaków rejestrowych	Liczba Kozaków rejestrowych
1	Biała Cerkiew	2990
2	Bracław	2662
3	Czerkasy	2990
4	Czernihów	998
5	Czehryń	3220
6	Humań	2977
7	Kalnik	2050
8	Kaniów	3167
9	Kijów	2002
10	Korsuń	3470
11	Kropiwna	1993
12	Myrhorod	3009
13	Nieżyn	991
14	Perejasław	2986
15	Połtawa	2970
16	Pryłuki	1996

Zobacz też

• Ordynacja kurukowska