Koziorożce

	Koziorożce
	Koziorożce
	Caprinae
	Gray, 1821
	; Koziorożec alpejski (Capra ibex ibex)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Rodzina	wołowate
Podrodzina	koziorożce
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koziorożce^[2], także: kozłowate (Caprinae) – podrodzina ssaków wołowatych^[2]^[3] obejmująca gatunki zaliczane do zwierzyny o dużym znaczeniu gospodarczym. Wśród Caprinae są zwierzęta średniej wielkości, jak osiągający wagę ok. 30 kg goral, a także duże – dorodny samiec piżmowołu waży do 400 kg.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Koziorożce występują w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej – najczęściej na obszarach górskich, skalistych, często powyżej górnej granicy lasu. Niektóre gatunki występują na suchych terenach trawiastych, a piżmowół arktyczny w tundrze.

Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]

Pozyskuje się z nich mięso, skóry, rogi i runo. W krajach azjatyckich krew i niektóre części ciała kozłowatych wykorzystuje się w medycynie ludowej. Rogi wielu gatunków są wysoko cenionym trofeum myśliwskim. Koza i owca zostały udomowione i są wykorzystywane jako zwierzęta gospodarskie. W kilku krajach podejmowane są próby udomowienia piżmowołu. W Polsce występuje muflon sprowadzony jako zwierzę łowne.

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Pomimo dużego znaczenia ekonomicznego dla człowieka wiele gatunków Caprinae pozostaje słabo poznanych. Większość z nich jest zagrożona wyginięciem. Według danych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody 70% gatunków kozłowatych jest narażona na wyginięcie (kategorie VU, EN i CR), z czego 30% zaliczono do kategorii zagrożonych (EN) i krytycznie zagrożonych (CR)^[4]. Do głównych przyczyn wpływających na wzrost zagrożenia wyginięciem należy utrata siedlisk, polowania oraz konkurowanie ze zwierzętami hodowlanymi o zasoby pokarmowe.

Rodzaje[edytuj | edytuj kod]

Markur śruborogi (Capra falconeri)

W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” podrodzinie nadano nazwę zwyczajową koziorożce, zaliczając do niej rodzaje^[2]:

arabotar (Arabitragus) – jedynym przedstawicielem jest arabotar blady
arui (Ammotragus) – jedynym przedstawicielem jest arui grzywiasta
takin (Budorcas) – jedynym przedstawicielem jest takin złoty
koziorożec (Capra) – koziorożce i kozy
serau (Capricornis)
tar (Hemitragus)
goral (Naemorhedus)
nilgiritar (Nilgiritagus)
kozioł (Oreamnos) – jedynym przedstawicielem jest kozioł śnieżny
piżmowół (Ovibos) – jedynym przedstawicielem jest piżmowół arktyczny
owca (Ovis) – owce
cziru (Pantholops) – jedynym przedstawicielem jest cziru tybetańskie
nahur (Pseudois)
kozica (Rupicapra)

Tary z rodzaju Hemitragus nie są ze sobą tak blisko spokrewnione, jak do niedawna uważano. W 2005 Ropiquet i Hassanin zaproponowali wyłonienie dwóch nowych rodzajów: arabotar (Arabitragus) i nilgiritar (Nilgiritagus)^[5].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 265-279. ISBN 83-01-13806-8.
Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Caprinae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Caprinae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 lipca 2015]
↑ Executive Summary – Status Survey and Conservation Action Plan: Wild Sheep, Goats, and Their Relatives (ang.). IUCN. [dostęp 1 marca 2008].
↑ Anne Ropiquet, Alexandre Hassanin. Molecular evidence for the polyphyly of the genus Hemitragus (Mammalia, Bovidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 36 (1), s. 154-168, 2005. ELSEVIER. DOI: 10.1016/j.ympev.2005.01.002. ISSN 1055-7903 (ang.).

[itis-1] Caprinae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[miiz-2] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msw-3] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Caprinae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 lipca 2015]

[4] Executive Summary – Status Survey and Conservation Action Plan: Wild Sheep, Goats, and Their Relatives (ang.). IUCN. [dostęp 1 marca 2008].

[Ropiquet-5] Anne Ropiquet, Alexandre Hassanin. Molecular evidence for the polyphyly of the genus Hemitragus (Mammalia, Bovidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 36 (1), s. 154-168, 2005. ELSEVIER. DOI: 10.1016/j.ympev.2005.01.002. ISSN 1055-7903 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]