Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krakowie (ul. Zamoyskiego)
50°02′22″N 19°56′35″E/50,039444 19,943056 Gminna ewidencja zabytków – Kraków[1]
| |||||||||
| kościół klasztorny redemptorystów kościół parafialny | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Adres |
ul. Zamoyskiego 56 | ||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie |
Matki Boskiej Nieustającej Pomocy | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||
| 50°02′22″N 19°56′35″E/50,039444 19,943056
| |||||||||
Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy – rzymskokatolicki kościół parafialny i konwentualny redemptorystów, znajdujący się w Krakowie w Podgórzu, przy ul. J. Zamoyskiego 56.
Świątynia została wzniesiona na początku XX wieku. W 1902 roku rozpoczęto budowę klasztoru, a w 1905 kościoła. 8 września 1906 roku biskup Anatol Nowak dokonał konsekracji[2][3]. Kościół został zbudowany w stylu neoromańskim (z elementami neogotyckimi) według projektu Jana Sas-Zubrzyckiego[4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Świątynia wybudowana jest z cegły z kamiennymi detalami na planie krzyża łacińskiego[4]. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem i pięciobocznie zamkniętym, jednoprzęsłowym prezbiterium z kaplicami bocznymi, które przylegają do transeptu. Fasada usytuowana jest bokiem do ul. Zamojskiego. Główne wejście do świątyni stanowi kamienny, półkolisty, arkadowy portyk. Wsparty jest na kolumnach o stylizowanych kapitelach. Po bokach znajdują się dwie czworoboczne, niskie wieżyczki, nakryte osobnymi dachami. Trójkątny szczyt fasady ozdobiony jest sterczynami, na których umieszczono ozdobne, żeliwne krzyże[3].
Od strony ulicy Zamojskego elewacje boczne są oszkarpowane. Obiega je arkadkowy fryz. Ściana transeptu zwieńczona jest trójkątnym szczytem, na sterczynach znajdują się kamienne posągi Chrystusa i Matki Bożej Bolesnej. Przy części prezbiterialnej zbudowano czworoboczną wieżę zegarową, nakrytą namiotowym hełmem. Lico wieży ozdobione jest pasowym układem cegieł z użyciem zendrówki oraz tzw. spieków, a w innych miejscach świątyni ozdobę stanowi różowo-ugrowa fuga i obramienia okien z kształtkami malowanymi na kolor złoty[3]. Pierwotnie dach pokryty był ceramiczną, drobną karpiówką, w latach 70. wymienioną na blachę[3].
Wnętrze kościoła[edytuj | edytuj kod]
Nawa główna jest wyższa od naw bocznych, nawy oddzielone są od siebie niskimi kolumnami, na których znajdują się półkoliste arkady. Przestrzeń skrzyżowania nawy głównej i transeptu nakryta jest kopulastym sklepieniem. Pierwotnie wnętrze było pozbawione dekoracji malarskiej. Ściany, filary i sklepienia pokryte były pobiałą, a tylko niektóre elementy (np. łuki arkadowe) pozostawiono z odkrytą, surową cegłą. W latach 1922–1923 dekoracja kościoła uległa zmianie. Ściany i sklepienia zostały pokryte ornamentalnymi malowidłami z symbolami odwołującymi się do Litanii Loretańskiej i scenami z życia Marii autorstwa prof. Juliana Krupskiego ze Lwowa. W tym samym czasie wykonano pseudomarmoryzację trzonów kolumn. Taki wystrój wnętrza przetrwał do lat 70. XX wieku[2]. W latach 1970–1973 malowidła ścienne z lat 20. XX wieku zastąpiono kompozycjami mozaikowymi autorstwa Stanisława Jakubczyka[2].
Ołtarz główny zamontowano w prezbiterium w 1908 roku. Autorem projektu jest Jan Sas-Zubrzycki, a wykonawcą profesor szkoły rzeźbiarskiej w Zakopanem, Stanisław Wójcik[5].
Drewniany ołtarz składa się z mensy ujętej kolumnami oraz nastawy w formie architektonicznej zwieńczonej trójkątnym szczytem. W centralnej części ołtarza znajduje się wnęka zamknięta trójlistnym łukiem, w której umieszczono obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Jest on oprawiony w rzeźbioną (kwiaty i liście passiflory), złoconą ramę. Obraz ten jest kopią wizerunku Matki Bożej z rzymskiego kościoła OO. Redemptorystów pw. św. Alfonsa z 1866 roku[2]. Podgórski obraz wykonany został w Rzymie w 1903 roku i przywieziony do Polski przez Bernarda Łubieńskiego. Tak jak oryginał ma wymiary 53 x 41 cm i wykonany został na desce mahoniowej, zagruntowanej i złoconej [5].
Nad niszą z obrazem i po bokach znajdują się płyciny. Boczne (po dwie) wypełnione są polichromowanymi płaskorzeźbami ukazującymi po lewej sceny Zwiastowania, a po prawej Nawiedzenie św. Elżbiety. Płycina nad obrazem podzielona jest kolumnami na trzy kwatery, które zawierają przedstawienie Bożego Narodzenia (centralnie) oraz pokłon trzech króli i pokłon pasterzy po bokach.
Integralną częścią ołtarza jest tabernakulum, które jest usytuowane pod małym baldachimem (obecny jest z późniejszego okresu)[2]. Składa się on z czterech potrójnych wiązkowych kolumn i ażurowej czaszy kopuły. Tłem tabernakulum jest złocona ściana z płaskorzeźbionymi motywami eucharystycznymi, m.in. baranka i wicią roślinną.
Ołtarz umieszczony jest pod dużym baldachimem zbudowanym z czterech par wiązkowych kolumn, które dźwigają arkady i kopułę o ostrołukowych wykrojach. Nad arkadą frontową znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca scenę ukrzyżowania Chrystusa, a w zwieńczeniu arkady widoczne są dwa anioły adorujące krzyż. Po bokach kopuły, nad przednimi kolumnami, umieszczono baldachimowe altany z figurami świętych: Stanisława i Wojciecha. Kopułę wieńczy podobny baldachim, pod którym umieszczono postać Chrystusa ukazanego w pozycji stojącej z rozpostartymi ramionami[2].
W 1908 roku osadzono także ołtarz św. Józefa w kaplicy przy północnym ramieniu transeptu, autorstwa Jana Sas-Zubrzyckiego. Wykonawcą ołtarza był snycerz Andrzej Lenik z Krosna[2]. W 1913 roku wymieniono obraz św. Józefa w kaplicy - autorstwa Józefa Kestnera z Wiednia.
W 1909 roku przy filarze, w narożniku prezbiterium i transeptu ustawiono ambonę, która została wykonana przez Stanisława Wójcika na podstawie projektu Sas-Zubrzyckiego. Ambona miała wieloboczny korpus wsparty na filarze. Na ściankach korpusu znajdowały się symbole ewangelistów. Przykryta była kopułowym baldachimem zwieńczonym figurą Chrystusa. W okresie po drugiej wojnie światowej ambona została rozebrana, pozostały tylko fragmenty tworzące nową, mniejszą[2].
W 1909 roku założono instalację elektryczną i zamontowano żyrandole i kinkiety, które zamówiono w krakowskiej firmie Stanisława Sulikowskiego. W tym samym roku na chórze muzycznym umieszczono organy wykonane przez firmę Rudolfa Haasego ze Lwowa[2].
Wyposażanie kościoła trwało wiele lat od momentu jego wybudowania, pewne prace wykonywano jeszcze przed drugą wojną światową[2]. Nie były one dziełami autorskimi Sas-Zubrzyckiego. Ołtarze w transepcie są przykładami wyrobów wytwarzanych masowo w warsztatach bawarskich i austriackich[2]. W latach 1971–1972 kościół odnowiono zmieniając wiele elementów wyposażenia świątyni[5].
Seminarium[edytuj | edytuj kod]
W 2023 do domu zakonnego przy kościele przeniesiono z Tuchowa Wyższe Seminarium Duchowne Redemptorystów[6][7].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
,_56_Zamoyskiego_street,_Podgorze,_Krakow,_Poland.jpg) |
 |
 | ||
| Wnętrze kościoła | Ołtarz kościoła podczas święta Bożego Narodzenia | Ołtarz w bocznej nawie z obrazem Jezu, ufam Tobie |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2023-08-23].
- ↑ a b c d e f g h i j k Paweł Diettloff: Neogotyckie wyposażenie kościołów św. Józefa i OO. Redemptorystów w Podgórzu w: Podgórze w dziejach wielkiego Krakowa. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2000, s. 143-154. ISBN 83-87345-91-1.
- ↑ a b c d Genowefa Zań-Ograbek: Architektura sakralna Jana Sasa-Zubrzyciego w Krakowie-Podgórzu w: Podgórze w dziejach wielkiego Krakowa. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2000, s. 127-142. ISBN 83-87345-91-1.
- ↑ a b Bogusław KrasnowolskiLeksykon zabytków architektury Małopolski. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s.296, ISBN 978-83-213-4744-8.
- ↑ a b c Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Krakowie-Podgórzu (1903-2004). bazhum.muzhp.pl. [dostęp 2022-01-23].
- ↑ „Jezus Chrystus pokłada w was nadzieję” – Seminarium Redemptorystów. wsd.redemptor.pl, 2023-05-31. [dostęp 2023-06-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-03)]. (pol.).
- ↑ Zakończenie roku akademickiego - Seminarium Redemptorystów. 2023-06-24. [dostęp 2023-06-25]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia Krakowa, Warszawa – Kraków 2000, s. 457-458.
- Kościoły rzymskokatolickie w Krakowie
- Świątynie pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy
- Kościoły i klasztory redemptorystów w Polsce
- Sanktuaria maryjne w archidiecezji krakowskiej
- Budynki w Polsce oddane do użytku w 1909
- Budynki projektu Jana Sas-Zubrzyckiego
- Obiekty w Krakowie wpisane do gminnej ewidencji zabytków