Przejdź do zawartości

Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu
A-153 (z 14 lutego 1930)[1]
Ilustracja
Kościół NMP w Poznaniu
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Poznań

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu

Wezwanie

Najświętszej Marii Panny

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu”
Ziemia52°24′40,07″N 16°56′49,86″E/52,411131 16,947183
Wnętrze kościoła Najświętszej Marii Panny w Poznaniu

Kościół Najświętszej Marii Panny (in summo[a]) w Poznaniu – zabytkowy gotycki kościół na poznańskim Ostrowie Tumskim wraz z resztkami wczesnopiastowskiego palatium.

Historia kościoła

[edytuj | edytuj kod]

Według badań archeologicznych, kilka metrów na południe od prezbiterium obecnego kościoła znajdują się fundamenty rotundy pełniącej funkcję kaplicy; pewnym jest natomiast istnienie pod kościołem resztek palatium przypisywanego Mieszkowi I[2].

Choć w dokumentach kościół pod dzisiejszym wezwaniem pojawia się po raz pierwszy w 1247, w dzisiejszym kształcie powstał w latach 1430-1447 (niektóre źródła przesuwają te daty o rok później), a 2 lipca 1448 został konsekrowany przez biskupa Andrzeja z Bnina. Od tegoż dnia do 1 marca 1805 pełnił on funkcję kolegiaty – jego kapituła składała się z prałatury i pięciu kanonikatów, a następni biskupi dodawali kolejne urzędy[2].

Świątynia w toku dziejów była wielokrotnie remontowana, a na początku XIX wieku była w tak złym stanie, że planowano jej rozbiórkę; zapobiegła jednak temu gruntowna restauracja obiektu z lat 1859-1862[2][3].

W trakcie II wojny światowej kościół pełnił funkcję magazynu muzealiów[2]. W latach 1954–1956 dokonano rekonstrukcji wnętrza pod kierownictwem Wacława Taranczewskiego. Zaprojektował on witraże i wzorowaną na gotyckiej nastawę ołtarzową w formie ołtarza szafiastego (poliptyku). Następnie w 1976 przeprowadzono remont elewacji z częściową wymianą i uzupełnieniem lica, kształtek w lizenach i w sterczynach szczytu[4].

W 1988 świątynia została zamknięta, prowadzono w niej prace budowlane przy wzmacnianiu filarów mające na celu poprawę statyki budowli. Wokół kościoła prowadzono także badania archeologiczne kierowane przez Hannę Kóčkę-Krenz[2]. W latach 2017–2021 przy współpracy archidiecezji poznańskiej, miasta Poznania i Muzeum Archeologicznego dokonano gruntownej renowacji i konserwacji kościoła. Wykonano też ekspozycję palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy. Świątynia została przywrócona do pełnienia funkcji sakralnych 14 kwietnia 2021 w narodowe Święto Chrztu Polski. Tego dnia abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański, poświęcił ołtarz w kościele[5].

Sklepienie gwiaździste w nawie

Dzisiejszy kościół powstawał w kilku fazach. Korpus nawowy (zapewne krótszy niż pierwotnie planowano) wzniesiono ze środków poznańskiej kapituły w I poł. XV w. Pracami kierował Hanusz Prus z Poznania, który kontynuował szkołę Heinricha Brunsberga, natomiast Jan Lorek z Kościana dobudował szczyt zachodni, a Mikołaj z Poznania wraz z synem – sklepienia[6].

Całość budowli wykonano z czerwonej cegły przetykanej cegłą glazurowaną. Szczyt wypełniają biało otynkowane blendy, a wieńczy go sygnaturka oraz sterczyny z kwiatonami. Skarpy są włączone w ściany, a na zewnątrz sygnalizują je lizeny. Pomiędzy nimi znajdują się olbrzymie ostrołukowe okna, zaślepione od strony północnej[6].

Halowa konstrukcja podzielona jest na trzy nawy przekryte sklepieniem gwiaździstym z XV w. oraz zamknięte pięciobocznie prezbiterium i ambit ze sklepieniami żaglastymi z 1727[3]. Wnętrze pokrywają polichromie namalowane w latach 1954–1955 przez Wacława Taranczewskiego. Wykonał on też poliptyk wzorowany na gotyckim, a rok później zaprojektował witraże[7].

Przed kościołem znajduje się kolumna z figurą Matki Boskiej Niepokalanej z 1886 roku[3].

  1. „na grodzie”

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 159 [dostęp 2021-04-15].
  2. a b c d e Historia Kościoła na Ostrowiu Tumskim p.w. Najświętszej Maryi Panny in Summo. [dostęp 2021-04-15].
  3. a b c Piotr Maluśkiewicz: Wielkopolska. Warszawa: Sport i TurystykaMUZA SA, 2008, s. 37-38. ISBN 978-83-7495-454-9.
  4. Anna Passowicz, Dariusz Norberciak, Piotr Sielicki, Analiza numeryczna Konstrukcji Kościoła Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.
  5. Narodowe Święto Chrztu Polski. [dostęp 2021-04-15].
  6. a b Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo (ul. Ostrów Tumski). [dostęp 2021-04-15].
  7. Franciszek Jaśkowiak: Województwo poznańskie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1967, s. 48.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]