Królak błotny

Królak błotny
	Sylvilagus palustris
	(Bachman, 1837)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	zajęczaki
Rodzina	zającowate
Rodzaj	królak
Gatunek	królak błotny
Synonimy
	Lepus palustris Bachman, 1837; Lepus douglasii J.E. Gray, 1836; Lepus paludicola G.S. Miller & Bangs, 1894;
	Lepus palustris Bachman, 1837; Lepus douglasii J.E. Gray, 1836; Lepus paludicola G.S. Miller & Bangs, 1894;
Podgatunki
	S. p. palustris (Bachman, 1837); S. p. hefneri Lazell, 1984; S. p. paludicola (G.S. Miller & Bangs, 1894);
	S. p. palustris (Bachman, 1837); S. p. hefneri Lazell, 1984; S. p. paludicola (G.S. Miller & Bangs, 1894);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Królak błotny^[7], królik błotny^[8] (Sylvilagus palustris) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae) żyjący w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych.

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Królak błotny występuje w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych zamieszkując w zależności od podgatunku^[9]:

S. palustris palustris – południowo-wschodnia Wirginia (Great Dismal) przez wschodnią Karolinę Północną do południowej Alabamy i północnej Florydy (południowo-wschodnie Stany Zjednoczone).
S. palustris paludicola – Boca Chica Key, Saddlebunch Keys, Sugarloaf Key i Big Pine Key (Florida Keys) oraz na niektórych okolicznych, mniejszych wyspach (południowo-wschodnie Stany Zjednoczone).
S. palustris hefneri – półwysep Floryda (południowo-wschodnie Stany Zjednoczone).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1837 roku amerykański przyrodnik John Bachman nadając mu nazwę Lepus palustris^[2]. Holotyp pochodził ze wschodniej części Karoliny Południowej, w Stanach Zjednoczonych^[10].

Analiza genetyczna wykazała, że S. palustris i S. aquaticus są taksonami siostrzanymi i dzielą wspólny kariotyp (2n = 38)^[9]. Status taksonomiczny S. palustris wymaga oceny; dyskutowana jest klasyfikacja dwóch podgatunków (paludicola i palustris)^[9]. Niedawna analiza genetyczna mtDNA i nDNA w celu zbadania zagrożonego podgatunku hefneri nie potwierdziła jego statusu taksonomicznego^[9]. Niemniej jednak wyniki przemawiają za uznaniem populacji zachodniej części Florida Keys za odrębny „segment populacji” na mocy amerykańskiej Endangered Species Act^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Sylvilagus: łac. silva „las”; gr. λαγός lagos „zając”^[11].
palustris: łac. paluster, palustris „bagnisty, bagienny”, od palus, paludis „bagno, mokradło”^[12].
paludicola: łąc. palus, paludis „bagno, mokradło”; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”^[12].
hefneri: Hugh Marston Hefner (1926–2017), amerykański dziennikarz i wydawca, właściciel spółki Playboy Enterprises, Inc. Lazell otrzymał pomoc finansową od Playboy Enterprises^[13].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 430–440 mm, długość ogona 33–39 mm, długość ucha 45–52 mm, długość tylnej stopy 89–94 mm; masa ciała 1–1,6 kg^[14]. Królak błotny jest średniej wielkości przedstawicielem swojej rodziny. Ma stosunkowo małe, owalne uszy, niewielkie łapy i ogon. Sierść jest rudobrązowa. Cechą charakterystyczną jest ciemny dół ogona. Nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Występuje na terenach nizinnych, w pobliżu wody. Zwierzęta te są roślinożerne, żywią się głównie roślinnością wodną. W zimie uzupełniają swoją dietę korą drzew. Są bardzo dobrymi pływakami. Zazwyczaj są towarzyskie, samice w okresie rozmnażania stają się terytorialne. Prowadzą nocny tryb życia, dzień przesypiają w zrobionych przez siebie gniazdach zbudowanych z trawy, wyłożonych króliczym futrem.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Królaki błotne rozmnażają się 3–4 razy w roku. Ciąża trwa 27–35 dni, po czym na świat przychodzi 2–5 młodych. Króliczki są karmione mlekiem około dwóch tygodni, po czym stają się całkowicie samodzielne. Dojrzałość płciową osiągają po nieco ponad 200 dniach od narodzin. Dzikie króliki błotne żyją zazwyczaj 4 lata, w niewoli mogą dożyć nieco ponad 7 lat.

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Królaki błotne stanowią składnik diety wielu drapieżników. Polują na nie węże (takie jak grzechotnik diamentowy i mokasyn błotny), sowy (puchacz wirginijski) i inne ptaki drapieżne (błotniak zbożowy), a także ryś rudy i wilk rudy. Człowiek nie przyczynił się znacząco do zmniejszenia populacji tych zwierząt. Jedynie jeden z podgatunków (S. p. hefnerii) jest obecnie zagrożony wyginięciem i prowadzone są działania mające na celu zwiększenie jego populacji.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Sylvilagus palustris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J. Bachman. Description of a new species of hare found in South Carolina. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 194, 1837. (ang.).
↑ J.E. Gray. A series of Mammalia selected from the collection of the Society was exhibited. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 88, 1836. (ang.).
↑ G.S. Miller & O. Bangs. A new rabbit from western Florida. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 9, s. 105, 1894. (ang.).
↑ J.D. Lazell. A new marsh rabbit (Sylvilagus palustris) from Florida’s Lower Keys. „Journal of Mammalogy”. 65 (1), s. 26, 1984. DOI: 10.2307/1381196. (ang.).
↑ R.R. McCleery R.R., H.C.H.C. Lanier H.C.H.C., Sylvilagus palustris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-21] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 60. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 154, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 282. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Sylvilagus (Tapeti) palustris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-15].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 655, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ M. Isaak: Etymology: Named after People. Curiosities of Biological Nomenclature. [dostęp 2021-09-21]. (ang.).
↑ S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 119–120. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Thompson, L. & S. Frost: Sylvilagus palustris. (On-line), Animal Diversity Web, 2008. [dostęp 2009-12-28]. (ang.).
Sylvilagus palustris. North American Mammals. [dostęp 2009-12-28].

[itis-1] Sylvilagus palustris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Bachman-2] J. Bachman. Description of a new species of hare found in South Carolina. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 194, 1837. (ang.).

[Gray-3] J.E. Gray. A series of Mammalia selected from the collection of the Society was exhibited. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 88, 1836. (ang.).

[Miller&Bangs-4] G.S. Miller & O. Bangs. A new rabbit from western Florida. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 9, s. 105, 1894. (ang.).

[Lazell-5] J.D. Lazell. A new marsh rabbit (Sylvilagus palustris) from Florida’s Lower Keys. „Journal of Mammalogy”. 65 (1), s. 26, 1984. DOI: 10.2307/1381196. (ang.).

[iucn-6] R.R. McCleery R.R., H.C.H.C. Lanier H.C.H.C., Sylvilagus palustris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-21] (ang.).

[Cichocki&inni-7] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 60. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-8] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 154, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Burgin&inni-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 282. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Sylvilagus (Tapeti) palustris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-15].

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 655, 1904. (ang.).

[Jobling-12] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Isaak-13] M. Isaak: Etymology: Named after People. Curiosities of Biological Nomenclature. [dostęp 2021-09-21]. (ang.).

[Schai-Braun&Hackländer-14] S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 119–120. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]