Krętogłów afrykański
| Jynx ruficollis[1] | |||
| Wagler, 1830 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krętogłów afrykański | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Krętogłów afrykański[3] (Jynx ruficollis) – gatunek małego ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae), podrodziny krętogłowów (Jynginae). Zasiedla wyspowo Afrykę na południe od Sahary. Nie jest zagrożony.
Podgatunki i zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się następujące podgatunki[4]:
- J. r. pulchricollis Hartlaub, 1884 – Kamerun do Sudanu Południowego i północno-zachodniej Ugandy
- J. r. aequatorialis Rüppell, 1842 – Etiopia
- J. r. ruficollis Wagler, 1830 – Gabon i Angola do Sudanu Południowego i wschodniej Ugandy oraz wschodnia RPA
Proponowany podgatunek thorbeckei (opisany z Kamerunu) został zsynonimizowany z pulchricollis, a pectoralis (północna Angola) i cosensi (Kenia, Tanzania) uznano za synonimy podgatunku nominatywnego[5].
Całkowity zasięg występowania szacowany jest na 1 610 000 km². Zasiedla zadrzewione sawanny lub inne obszary trawiaste, zadrzewione wąwozy, plantacje, ogrody na terenach wiejskich, a także skraje lasów[6]. Spotykany na wysokości 600–3000 m n.p.m.[7]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi 19 cm, zaś masa ciała 52–59 g dla samców i 46–52 g dla samic[6]. Skrzydło mierzy 85[8]–101 mm; wymiary okazu stanowiącego holotyp nieuznawanego już podgatunku cosensi: skrzydło 97 mm, dziób 19 mm, skok 21 mm, a ogon 73 mm[9].
Dziób szary, u nasady żółty. Wierzch głowy brązowoszary, policzki w czarno-białe prążki. Gardło i pierś rudobrązowe. Wierzch ciała szary. Pokrywy skrzydłowe pokryte szaro-czarnym wzorem, lotki rudawe. Sterówki szare w nierówne czarne pasy. Pióra na brzuchu białe, czarne na stosinie i w okolicy, nogawice i pokrywy podogonowe jasnopomarańczowe, ciemne na stosinie i w okolicy. Nogi szare.
Pożywienie
[edytuj | edytuj kod]Pożywienie stanowią mrówki, ich larwy i poczwarki. Wśród zjadanych gatunków odnotowano Pheidole megacephala, Crematogaster castanea, Lepisiota capensis, Acantholepis capensis i Tetramorium setulferum. Zjada także termity[10].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Gniazduje w dziuplach wykutych przez inne ptaki, takie jak wąsal obrożny (Lybius torquatus) i brodal czubaty (Trachyphonus vaillantii), oraz w naturalnych otworach w pniu i budkach lęgowych. Okres składania jaj przypada od września do lutego, najczęściej w październiku[10]. W lęgu 3–4 jaja, niekiedy do sześciu. Inkubacja trwa 13–15 dni, wysiadują oba ptaki z pary. Młode karmione są mrówkami, larwami i poczwarkami[6]. Są w pełni opierzone po 25–26 dniach od wyklucia[10].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje krętogłowa afrykańskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana; gatunek ten jest rozmieszczony nierównomiernie, lokalnie może być pospolity. BirdLife International uznaje globalny trend liczebności populacji za wzrostowy. W RPA liczebność krętogłowa afrykańskiego rośnie, gdyż introdukcja obcych gatunków drzew na obszary trawiaste zwiększyła powierzchnię dogodnych dla tego ptaka siedlisk[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jynx ruficollis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Jynx ruficollis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Jynginae Swainson, 1831 - krętogłowy (wersja: 2020-03-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-17].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-17]. (ang.).
- ↑ Rufous-necked Wryneck (Jynx ruficollis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. (ang.).
- ↑ a b c Nicole Bouglouan: Rufous-necked Wryneck. Oiseaux-Birds, 2012.
- ↑ Rufous-necked Wryneck Jynx ruficollis. BirdLife International. [dostęp 2013-09-01].
- ↑ C.H.B. Grant & C.W. Mackworth-Praed. Notes on the East African Birds. 5. On the status of Jynx ruficollis cosensi. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. 59, s. 74, 1939.
- ↑ Birds from the British East Africa and Uganda. „Ibis”. 3 (10), s. 471–472, 1915.
- ↑ a b c P.A.R. Hockey, W.R.J. Dean i P.G. Ryan: Roberts - Birds of southern Africa. Cape Town: The Trustees of the John Voelcker Bird Book Fund, 2005. ISBN 978-0-620-34053-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).