Krakwa
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
| Mareca strepera[1] | ||
| (Linnaeus, 1758) | ||
 Samiec | ||
 Samica | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Nadrząd | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | blaszkodziobe | |
| Rodzina | kaczkowate | |
| Podrodzina | kaczki | |
| Rodzaj | Mareca | |
| Gatunek | krakwa | |
| Synonimy | ||
| ||
| Podgatunki | ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 w sezonie lęgowym przeloty występuje przez cały rok zimowiska | ||
Krakwa[6], kaczka krakwa[7] (Mareca strepera) – gatunek średniego lub dużego wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Ptak ten zamieszkuje Eurazję i Amerykę Północną (podgatunek nominatywny). Przeloty w marcu – kwietniu i sierpniu – listopadzie. Zimuje w południowej i zachodniej Europie nad Morzem Śródziemnym, północnej Afryce, środkowej i południowej Azji oraz na południu Ameryki Północnej. W Polsce liczniejsza na północy kraju. Pojedyncze osobniki w Polsce zimują.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniono dwa podgatunki M. strepera[8];
- krakwa, krakwa zwyczajna[6] (M. strepera strepera) – północna, środkowa Eurazja i Ameryka Północna.
- krakwa pstrokata[6] (M. strepera couesi) – takson wymarły[5], występował na wyspie Tabuaeran (Kiribati).
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Cechy gatunku
- Wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy. Samiec nieco większy od samicy[9]. W stonowanej szacie godowej samiec ma głowę i szyję jasnobrązową z gęstymi, małymi rudobrązowymi plamkami. Dziób ciemnoszary. Pierś jasna z ciemnymi plamkami, wierzch ciemnobrązowy z drobnym, jaśniejszym poprzecznym prążkowaniem. Boki szare z delikatnym, brązowym prążkowaniem. Brzuch biały, na skrzydle trójkolorowe lusterko – szaro-czarno-białe obrzeżone od przodu brunatnym pasem. W szacie spoczynkowej podobny do samicy, ale zachowuje przy lusterku brunatną plamę. Samica brązowa z ciemniejszymi i jaśniejszymi plamkami, dziób z pomarańczowymi pasami wzdłuż boków. Lusterko ma białe, widoczne dobrze w locie, podobnie jak biały brzuch. Młode również przypominają samicę.
- W szacie spoczynkowej są podobne do krzyżówek, ale krakwy są mniejsze i mają smuklejsze ciało, a czoło z profilu jest bardziej pionowe. Samca można zidentyfikować po głębokim „e e e” i chrapliwych poświstywaniach. Samica kwacze podobnie jak krzyżówka.
- Zachodnie populacje są osiadłe, ale koczujące. Pozostałe regularnie wędrują. Wiosną przylatuje parami.
- Wymiary średnie[10][11][12]
- dł. ciała ok. 43–58 cm
długość skrzydła 22–28 cm
rozpiętość skrzydeł 79–95 cm
masa ciała 500–1300 g (średnio 1000 g)
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Bogato zarośnięte, nizinne zbiorniki stojącej wody o rozległej toni wodnej jak jeziora i stawy. Najliczniejsza w pasie stepu i lasostepu. Na wszystkich kontynentach, gdzie występuje konsekwentnie unika obszarów górskich i północnych.
- Gniazdo
- Na ziemi w pobliżu wody. Samica kryje gniazdo w pokrzywach, turzycach lub pod krzakami. Wygrzebuje płytki dołek w gruncie i wyścieła go suchymi roślinami, ale z większą starannością niż inne kaczki. W czasie wysiadywania jaj dokłada do wyściółki jeszcze sporo ciemnego puchu z jasnymi końcami, co pozwala na łatwe rozpoznanie gniazd krakw. Dorzucane piórka pokrywowe mają trójkątne plamy na końcach.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając zazwyczaj 8–12[13] jaj w kwietniu - lipcu. Są mniejsze od jaj krzyżówek i z odcieniem różowawym i żółtawym.
- Okres lęgowy
- Jaja wysiadywane są przez okres 24–26[13] dni przez samicę. Pisklęta są zagniazdownikami, które wodzi wyłącznie samica. Po wykluciu prowadzi je nad wodę i otacza opieką aż do uzyskania przez młode zdolności do lotu (45–50. dzień życia[13]). W puchu kaczęta po bokach mają większe plamy, a wokół oczu i uszu mniejsze niż u krzyżówek. Czasem wodzące samice łączą się w stada. Pisklęta usamodzielniają się po około 2 miesiącach.
- Pożywienie
- Pokarm roślinny, głównie zielone części roślin wodnych, a w zimie nasiona. W czasie żerowania słychać dobrze, jak, ruszając dziobem, przeczesuje płytkie fragmenty akwenów, zasysając wodę przefiltrowuje przez rogowe blaszki na brzegu dzioba drobny pokarm.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[5]. W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą, wymaga ochrony czynnej[14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anas strepera, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.) [dostęp 2014-02-10]
- ↑ Denis Lepage: Krakwa (Anas strepera) Linnaeus, 1758. Avibase. [dostęp 2014-01-16].
- ↑ Anas strepera strepera, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.) [dostęp 2014-01-16]
- ↑ Anas strepera couesi, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.) [dostęp 2014-01-16]
- ↑ a b c BirdLife International 2016, Mareca strepera [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2019-2 [dostęp 2019-11-11] (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: 2019-10-12). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-11].
- ↑ Janusz Strutyński: Polskie nazwy ptaków krajowych. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
- ↑ Frank Gill, David Donsker (red.): Screamers, ducks, geese, swans (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-11].
- ↑ Carboneras, C., Kirwan, G.M. & Motis, A.: Gadwall (Mareca strepera). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-11].
- ↑ Gadwall Anas strepera (ang.). WhatBird. [dostęp 2014-01-16].
- ↑ Busse i in. 1990 ↓, s. 274.
- ↑ Sterry i in. 2002 ↓, s. 68.
- ↑ a b c Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 53. ISBN 978-83-7073-474-9.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
- Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
- Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Anas strepera (Krakwa). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 132–135. ISBN 83-86564-43-1.
