Krasnorzytka ciemna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krasnorzytka ciemna
Cryptospiza jacksoni[1]
Sharpe, 1902
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

astryldowate

Podrodzina

astryldy

Rodzaj

Cryptospiza

Gatunek

krasnorzytka ciemna

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Krasnorzytka ciemna[4] (Cryptospiza jacksoni) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Słabo poznany ptak występujący w Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Krasnorzytka ciemna zamieszkuje góry w Wielkim Rowie Zachodnim we wschodniej Demokratycznej Republice Konga, zachodniej Ugandzie, Rwandzie i Burundi[3][5][6][7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy opisany naukowo przez Richarda Sharpe’a w 1902 roku[8]. Opis ukazał się w czasopiśmie „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”[8]. Jako miejsce typowe autor wskazał Ruwenzori na granicy Demokratycznej Republiki Konga z Ugandą[8]. Holotyp (dorosły samiec, nr. 1902.12.8.3.) został zebrany przez Fredericka Jacksona w lutym 1902 roku[9]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[5][6].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: κρυπτος kruptos – „ukryty, niejasny” oraz σπιζα spiza – „zięba” (σπιζω spizō – „ćwierkać”)[10]. Epitet gatunkowy honoruje Sir Fredericka Jacksona (1860–1929), angielskiego odkrywcę, administratora kolonialnego, wicegubernatora Brytyjskiej Afryki Wschodniej w latach 1907–1911, gubernatora Ugandy w latach 1911–1917, przyrodnika oraz kolekcjonera[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 11 cm, masa ciała średnio 14 g[5]. U samca większość głowy i karku czerwono-szare, górna część ciała ciemnoszkarłatnoczerwona, ogon i pokrywy nadskrzydłowe czarniawoszare. Bok szyi do brody, gardło i spód ciała koloru ciemnoszarego, na boku pod skrzydłem czerwona łata. Tęczówki ciemnobrązowe, pierścień wokół oka różowy. Dziób czarny, nogi ciemnooliwkowobrązowe. Samica przypomina samca, ale ma mniej czerwonego koloru na głowie, który ogranicza się do obszaru wokół czoła i oczu, pierścień wokół oczu szary. Osobniki młodociane są podobne do samicy, ale brakuje im koloru czerwonego na głowie i bokach, tył ciała i zad ciemnoczerwono-szary[5].

Głos[edytuj | edytuj kod]

Odzywa się miękkim „tziik” lub „tsit”, również miękkim, wibrującym trelem „giigiigiigii”. Czasami można usłyszeć piskliwe gwizdy „piiiii”[5].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]

Gatunek osiadły, zamieszkujący górskie lasy o gęstym podszycie, paprocie, wrzośce, bambusy, polany wzdłuż dróg leśnych, tereny upraw w pobliżu lasów oraz obszary wysiewu traw[5]. Występuje na wysokości 1500–2700 m n.p.m.[5][12]

Odżywia się małymi nasionami trawy opadłymi na ziemię, jak również chwyta także chrząszcze (Coleoptera) i małe ślimaki[5]. Pokarm zdobywa głównie w parach lub małych grupach[5].

Rozród[edytuj | edytuj kod]

Zapisy zachowań rozrodczych pochodzą z większości miesięcy w Demokratycznej Republice Konga, zaś w Ugandzie z maja i z września[5]. Podczas zalotów samiec trzyma materiał do budowy gniazda w dziobie, strosząc pióra na brzuchu i bokach, kieruje głowę w stronę partnerki, podskakując w górę i w dół[5]. Gniazdo zbudowane jest z trawy i mchu, i umieszczone jest na wysokości 1,6 m między gałęziami, blisko pnia drzewa cyprysowego[5]. Jedno z gniazd zostało zbudowane z trawy, wyścielone włosami i piórami, 4 m nad ziemią na cyprysie[5]. Samica składa 2 jaja[5]. Wewnątrz dzioba pisklęcia znajdują się jasnożółte brodawki, dwie powyżej i dwie poniżej kącika ust po każdej stronie, podniebienie koloru żółtego z trzema dużymi trójkątnymi plamami i dwiema małymi plamkami za nimi[5]. Brak dalszych danych na temat wychowu młodych.

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[3]. Globalna populacja tego gatunku jest nieznana, ale uważa się ją za stabilną[7].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ André Pilette, belgijski kolekcjoner z Konga.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Cryptospiza jacksoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ H. Schouteden. Contribution a la faune ornithologique de la region des lacs de l'Afrique Central. „Revue Zoologique Africaine”. 5, s. 276, 1916-1918. (ang.). 
  3. ↑ a b c BirdLife International, Cryptospiza jacksoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-3 [dostęp 2015-12-04] (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Estrildinae Bonaparte, 1850 - astryldy (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-30].
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o R. Payne: Dusky Crimsonwing (Cryptospiza jacksoni). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-12-05]. (ang.).
  6. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
  7. ↑ a b J. Ekstrom, S. Butchart: Dusky Crimson-wing Cryptospiza jacksoni. BirdLife International. [dostęp 2015-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-08)].
  8. ↑ a b c R.B. Sharpe. (On new birds from the Ruwenzori range). „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 13, s. 8, 1902. (ang.). 
  9. ↑ R.L.M. Warren, C.J.O. Harrison: Type-specimens of birds in the British Museum (Natural History). Cz. 2: Passerines. Londyn: Trustees of the British Museum (Natural History), 1971, s. 269. (ang.).
  10. ↑ Cryptospiza, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
  11. ↑ Jacksoni, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
  12. ↑ M. Dehn, L. Christiansen. Comments on the occurrence of 15 Albertine Rift endemic bird species in the Rwenzori Mountains National Park, Western Uganda. „Scopus”. 22, s. 20, 2002. (ang.). 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krasnorzytka_ciemna&oldid=72330954”