Kropidło Lachenala

Kropidło Lachenala
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	kropidło
Gatunek	kropidło Lachenala
	Nazwa systematyczna
	Oenanthe lachenalii C.C.Gmel.; Fl. Bad. 1: 678 (1805)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kropidło Lachenala (Oenanthe lachenalii C. C. Gmel.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych (Apiaceae). Występuje w zachodniej i południowej Europie.

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg gatunku obejmuje zachodnią Europę (na wschodzie po Danię, Niemcy i północno-zachodnie krańce Polski) oraz południową Europę (od Portugalii po Grecję i Bułgarię). Rośnie poza tym w Algierii i jako gatunek introdukowany w Szwecji^[3].

W Polsce znany był jedynie z trzech stanowisk, położonych na zachodnim wybrzeżu: Świnoujście, nad Zalewem Szczecińskim koło Karszna nad Zatoką Nowowarpieńską i Podgrodzia, po raz ostatni obserwowany w latach 60. i 70. XX wieku^[4].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z krótkim kłączem bez rozłogów, część korzeni nieco bulwiasto zgrubiałych. Łodyga osiąga do 90 cm wysokości, w dolnej części obła, w górnej bruzdowana i kanciasta. Rozgałęzia się w górnej połowie^[5].
Liście: Dolne podwójnie pierzaste z listkami okrągławymi, jajowatymi lub klinowatymi. Górne liście są pojedynczo pierzaste, a ich odcinki równowąskie^[5].
Kwiaty: Zebrane w 6–16 wielokwiatowych baldaszków tworzących baldach złożony. Pokryw brak lub składają się z nielicznych listków. Pokrywki są liczne^[5], długości baldaszków^[6]. Ząbki kielicha są szydlaste, drobne. Płatki korony są białe, mają kształt odwrotnie sercowaty i osiągają do 1,5 mm długości^[5].
Owoce: Jajowate rozłupnie o długości ok. 3 mm i szerokości do 1,5 mm. Żebra z miękiszem powietrznym, tępe, brzeżne większe od pozostałych^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od sierpnia do września^[5].

Rośnie na podmokłych łąkach i w szuwarach, często pod wpływem wód zasolonych. Gatunek wyróżniający zespołu Calystegio-Angelicetum archangelicae litoralis^[7].

Zagrożenia

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[8]: E (wymierający); 2016: RE (wymarły na obszarze Polski)^[9].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin (2001): CR (krytycznie zagrożony); 2014: EX (wymarły)^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b Oenanthe lachenalii C.C.Gmel., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-08-11] .
↑ ^a ^b TomaszT. Olszewski TomaszT., RyszardR. Markowski RyszardR., Oenanthe lachenalii C.C. Gmelin Kropidło Lachenala, [w:] ZarzyckiZ. K., KaźmierczakowaK. R., MirekM. Z. (red.), Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, s. 352-354, ISBN 978-83-61191-72-8 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 73-75 .
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Oenanthe lachenalii C.C.Gmel., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-08-11] .

[czkr-4] TomaszT. Olszewski TomaszT., RyszardR. Markowski RyszardR., Oenanthe lachenalii C.C. Gmelin Kropidło Lachenala, [w:] ZarzyckiZ. K., KaźmierczakowaK. R., MirekM. Z. (red.), Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, s. 352-354, ISBN 978-83-61191-72-8 .

[koczwara-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 73-75 .

[6] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[7] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]