Kroplik Dybowskiego
| Euschistospiza dybowskii[1] | |||
| (Oustalet, 1892) | |||
 Ilustracja z czasopisma „Ibis”, 1915 (autor: Henrik Grönvold) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kroplik Dybowskiego | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Kroplik Dybowskiego[3] (Euschistospiza dybowskii) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Zamieszkuje wschodnią i centralną Afrykę. Niezagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy raz gatunek opisał Émile Oustalet w roku 1892. Holotyp pochodził z okolic górnego biegu rzeki Kémo (Republika Środkowoafrykańska). Przydzielił mu nazwę naukową Lagonosticta dybowskii. Drugi raz ptaka opisał Boyd Alexander, wykazując go z tej samej lokalizacji, w której odnaleziono holotyp; nie był świadom, że ten gatunek wcześniej opisano i przydzielił mu nazwę Cryptospiza sharpei[4]. Według IOC kroplik Dybowskiego przynależy do rodzaju Euschistospiza. Monotypowy[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wymiary średnie: długość skrzydła 49–57 mm, ogona 39–47 mm, skoku 16–17 mm, dzioba 11–12 mm[6]. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. U samca cała głowa, szyja, broda, gardło i pierś łupkowoszare. Wierzch ciała od grzbietu po kuper i pokrywy ogonowe szkarłatnoczerwony; pióra u nasady szare, cecha ta widoczna jest zwłaszcza przy świeżo wyrośniętych piórach lub poza sezonem lęgowym. Sterówki częściowo zakryte przez pokrywy nadogonowe, czarne, często jednak na zewnętrznych chorągiewkach widać szkarłatną czerwień; ogon na końcu zaokrąglony. Pokrywy skrzydłowe średnie i duże ciemnoszare lub nieco oliwkowobrązowe, często z drobnymi, białymi plamkami. Pozostała część skrzydła łupkowoszara, na świeżo wyrośniętych piórach białe krawędzie. Brzuch, boki ciała oraz pokrywy podogonowe czarne w trzech wariantach – z białymi plamkami, półkolami albo sierpowatymi wzorkami (wtedy brzuch i okolice kloaki „czyste”). Dziób czarny, lekko wygięty. Tęczówka ciemnoczerwona. Obrączka oczna jasnoniebieska, różowa albo czerwona. Nogi i stopy ciemnoszare, czarne lub czarnobrązowe[6].
Samicę wyróżniają mniejsze rozmiary i jaśniejsze odcienie szarości, ponadto czerwień na wierzchu ciała ma głębszy lub bardziej matowy odcień. Tęczówka brązowa lub czerwonobrązowa, obrączka oczna szara. Skrzydła mają zdecydowanie bardziej brązowy kolor. U osobników młodych kolor czerwony zastępuje łupkowoszary z rdzawymi lub czerwonobrązowymi plamami, brak białych kropek na spodzie i bokach ciała. Uzyskują szatę dorosłą – jak większość astryldów – po 3 miesiącach życia[6].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Kroplik Dybowskiego występuje od Sierra Leone, Gwinei, wyżyny Mambilla i Dżos na wschód do Kamerunu, Republiki Środkowoafrykańskiej, północnej Demokratycznej Republiki Konga i Sudanu Południowego (Zande). Możliwe, że w Senegalu żyje mała, przerzedzona populacja; E. dybowskii odnotowano w tym państwie w marcu 1972 i marcu 1984[6]. Środowisko życia stanowią trawiaste sawanny z dużą ilością krzewów, także zarośla nad brzegami rzek[6].
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Woła miękkim, szybko powtarzanym tset albo tsit-tsit, głośniejsze tsit-tsit-tsit to głos alarmowy. Pieśń stanowi różnorodne tryle podobne do tych kanarka (Serinus canaria), głębokich, bulgoczących dźwięków słowika rdzawego (Luscinia megarhynchos) i fletowych odgłosów kosa (Turdus merula). Żywi się różnymi, drobnymi nasionami, prawdopodobnie w przeważającej części nasionami trawl prócz tego zjada drobne owady[6].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Brak informacji na temat rozrodu w naturze (stan w 1999)[6]. Dalsze dane pochodzą z niewoli. Samica może być zdolna do zniesienia jaja już w wieku pół roku. Gniazdo buduje samiec; jest to zamknięta konstrukcja z traw, wyściełana miękkimi trawami, umieszczona na krzewie lub małym drzewie, często jednak blisko ziemi. W zniesieniu 4–6 białych jaj. Inkubacja trwa 13–14 dni. W nocy wysiaduje samica, w dzień partnerzy zmieniają się. Młode są w pełni opierzone po blisko 3 tygodniach od wyklucia[7].
Hodowla[edytuj | edytuj kod]
Gatunek zalecany dla doświadczonych hodowców ptaków lub specjalistów w tej dziedzinie. Do lat 90. XX w. popularny w hodowli, potem w wyniku krzyżowania spokrewnionych ptaków – co często skutkuje niepłodnością – ich liczba w niewoli spadała. Nie toleruje sprawdzania gniazda w hodowli. Należy używać półotwartych budek lęgowych. Ptaki winny mieć stały dostęp do materiału gniazdowego, aby mogły ulepszać istniejące gniazdo lub zbudować nowe na kolejne zniesienia. Mogą być trzymane z innymi astryldami. Prawidłowa karma to dobrej jakości mieszanka dla astryldów, kiełki oraz dodatki, np. owoce. Cena za parę w stanie Wiktoria to około 800 dolarów[7].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Przez IUCN gatunek klasyfikowany jako najmniejszej troski (LC, Least Concern). Ze względu na szeroki zasięg występowania i brak potencjalnych zagrożeń trend populacji uznawany za stabilny[8][6]. Występuje niezbyt pospolicie, lokalnie, gatunek słabo poznany[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Euschistospiza dybowskii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Euschistospiza dybowskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Estrildidae Bonaparte, 1850 - astryldowate - Waxbills (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-30].
- ↑ D.A. Bannerman. On the birds obtained in the Menenguba Mountains. „Ibis”. ser. 10, vol. 3, 1915.
- ↑ F. Gill & D. Donsker: Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors & pipits. IOC World Bird List (v4.3). [dostęp 2014-08-04].
- ↑ a b c d e f g h Clement, P.; Harris, A.; Davis, J.: Finches and Sparrows. Londyn: Christopher Helm, 1999, s. 350.
- ↑ a b Dybowski's Twinspot. BirdCare, 8 września 2010. [dostęp 2014-08-04].
- ↑ a b Dybowski's Twinspot Euschistospiza dybowskii. BirdLife International. [dostęp 2014-08-04].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).