Krotoszyn

Krotoszyn
Ratusz w Krotoszynie
Herb Krotoszyna Flaga Krotoszyna
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	krotoszyński
Gmina	Krotoszyn gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1415
Burmistrz	Franciszek Marszałek
Powierzchnia	23 km²
Wysokość	130-140 m n.p.m.
Populacja (2011) • liczba ludności • gęstość	29 627 1288 os./km²
Strefa numeracyjna	62
Kod pocztowy	63-700 do 63-702
Tablice rejestracyjne	PKR
Położenie na mapie powiatu krotoszyńskiego Krotoszyn
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Krotoszyn
Położenie na mapie Polski Krotoszyn
51°41′44″N 17°26′13″E
TERC (TERYT)	4304012044
Urząd miejski ul. Kołłątaja 7 63-700 Krotoszyn
Strona internetowa
BIP

Krotoszyn (niem. Krotoschin) – miasto w województwie wielkopolskim, na Wysoczyźnie Kaliskiej, siedziba powiatu krotoszyńskiego i gminy Krotoszyn.

Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 29 627 mieszkańców. W XV wieku Krotoszyn należał do rodu Krotowskich.

Położenie

Krotoszyn położony w południowej Wielkopolsce, około 108 km na południe od Poznania i około 26 km na zachód od Ostrowa Wielkopolskiego.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa kaliskiego.

Według podziału regionalnego Polski J. Kondrackiego i J. Ostrowskiego Krotoszyn leży w prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, prowincji Nizin Środkowopolskich w makroregionie Niziny Południowowielkopolskiej i mezoregionie Wysoczyzny Kaliskiej. Według szczegółowego podziału geomorfologicznego Bogumiła Krygowskiego Krotoszyn leży w regionie Wysoczyzny Kaliskiej w subregionie Wału Krotoszyńskiego. Przeważającą formą na terenie miasta i gminy jest wysoczyzna morenowa płaska, która zajmuje około 75% powierzchni gminy. Jest to w zasadzie morena denna, powstała podczas stadiału Warty, zlodowacenia Odry (środkowopolskiego). Dlatego też większą część tego obszaru zajmują osady akumulacji lodowcowej, reprezentowane głównie przez gliny zwałowe.

Nazwa

Miejscowość pod zlatynizowaną nazwą Crotochino wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1282 roku sygnowanym przez legata apostolskiego Filipa Firmanusa. W 1405 roku miejscowość wymieniona jest jako Crothoszino.

Historia

W 1414 roku niedaleko wsi Krotoszyn założył miasto uczestnik bitwy pod Grunwaldem, Wierzbięta Krotoski z rodu Łodziów. Od tego czasu wieś zaczęto określać jako Stary Krotoszyn. W 1415 gród został lokowany na prawie magdeburskim. Prawa miejskie zostały nadane przywilejem Władysława Jagiełły. Miasto było niszczone kilkakrotnie podczas pożarów (1453, 1638, 1774) i wojen (potop szwedzki, wojna północna), mimo tego za każdym razem było odbudowywane i rozwijało się pomyślnie. W 1628 roku osiedlili się tu protestanci uciekający z Niemiec, w XVII wieku otoczono miasto fosą i wałem obronnym z trzema bramami. W XVIII wieku Krotoszyn liczył już około 4 tysięcy mieszkańców. W tym też wieku miasto zasłynęło z wielkich jarmarków krotoszyńskich, na których sprzedawano za każdym razem około 1000 wołów.

W 1793 roku Krotoszyn znalazł się w zaborze pruskim. W pruskim podziale administracyjnym Krotoszyn był miastem powiatowym (1793-1919). Swoją siedzibę miał tu landrat powiatu Krotoszyn. W 1819 roku miasto nabył książę bawarski Karol Aleksander von Thurn und Taxis. Książęta tego rodu utworzyli na okolicznych terenach latyfundium nazywane księstwem krotoszyńskim (1819-1927).

Wiek XIX i początek wieku XX, to okres uprzemysłowienia Krotoszyna, ale także przyspieszonego rozwoju rzemiosła (kuśnierstwo, garbarstwo, szewstwo), szkolnictwa (gimnazjum, seminarium nauczycielskie), spółdzielczości (polska kasa pożyczkowa, Bank Ludowy, Towarzystwo Rolnicze, Towarzystwo Pszczelarzy) i rolnictwa (XIX wiek, cykoria). Według spisu urzędowego z 1837 roku miasto liczyło 6266 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 653 dymy (domostwa). W 1910 roku Krotoszyn zamieszkuje 13 tysięcy osób.

Ul. Dworcowa, kamień poświęcony ofiarom nalotu niemieckiego lotnictwa na cywilny pociąg ewakuacyjny w dniu 2 września 1939 r.

Mieszkańcy Krotoszyna brali czynny udział w powstaniu wielkopolskim. Miasto zostało zdobyte przez Polaków 1 stycznia 1919 roku, między innymi dzięki interwencji pociągu pancernego Poznańczyk. W latach międzywojennych nastąpiło zahamowanie rozwoju miasta. Okupacja hitlerowska trwała w mieście od 3 września 1939 do 23 stycznia 1945. Krotoszyński 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej wsławił się w 1939 roku w obronie położonego blisko granicy Krotoszyna oraz w obronie Warszawy, o czym wspomniał w pożegnalnym rozkazie generał Juliusz Rómmel. W okresie powojennym uprzemysłowienie miasta i rozwój, wzrost liczby mieszkańców z 22 tysięcy w roku 1973 do 27 tysięcy w roku 1985, elektryfikacja linii kolejowych Krotoszyn – Jarocin, Krotoszyn – Grabowno Wielkie, Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego. Po likwidacji powiatu nastąpiło ograniczenie samorządności i zmniejszenie nakładów. Po roku 1989 dalszy rozwój, nowe inwestycje, renowacje niektórych obiektów, ale także likwidacja kolei wąskotorowej Krotoszyn – Rozdrażew – Dobrzyca – Pleszew. W 1999 ponowne przywrócenie powiatu krotoszyńskiego.

Polityka

Budynek Starostwa, obecnie Urząd Miasta i Gminy Krotoszyn

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie

• Brummen (od 15 marca 1989)
• Mejszagoła (od 18 stycznia 1992)
• Fontenay-le-Comte (od 28 maja 1994)
• Dierdorf (od 6 września 1997)
• Bucak (od 3 września 2007)
• Okinoshima (Shimane) (od 9 lipca 2016)

Burmistrzowie Krotoszyna (od 1990)

• 1990-1994 Mikołaj Ilnicki
• 1994-2014 Julian Jokś
• od 2014 Franciszek Marszałek

Przewodniczący Rady Miejskiej (od 1990)

• 1990-1994 Marian Grządka
• 1994-1998 Ryszard Belak
• 1998-2002 Włodzimierz Fudała
• 2002 Krzysztof Krysztofiak
• 2002-2006 Wiesław Świca
• 2006-nadal Zofia Jamka

Skład Rady Miejskiej VII kadencji (2014-2018)

Koalicja – 12 radnych

• Polskie Stronnictwo Ludowe – 7 radnych
• Samorządowa Inicjatywa Obywatelska – 5 radnych

Opozycja – 9 radnych

• Obywatelskie Porozumienie Samorządowe – 7 radnych
• Platforma Obywatelska – 2 radnych

Architektura

Zabytki

Układ urbanistyczny miasta, XIV/XV-XIX (przed remordenizacją)

Późnogotycki Kościół farny św. Jana Chrzciciela

Kościół św. Fabiana i św. Sebastiana (1572 r.)

Zabytkowy Kościół św. Marii Magdaleny z 1755

Zabytkami prawnie chronionymi są:

• Historyczny układ urbanistyczny miasta, XIV/XV-XIX,
• Ratusz miejski w Rynku, zbudowany w 1689 roku z fundacji burmistrza J. Dobrowolskiego oraz właściciela Krotoszyna F.Z. Gałeckiego, w 1774 spalony, odbudowany, nadbudowany o jedną kondygnację i przebudowany w latach 1898-1899, obecnie neorenesansowy, trzykondygnacyjny z mansardami, ze stromymi dachami dwuspadowymi, z niewielkimi wieżyczkami na bokach przedniej i tylnej ściany, od XIX wieku otoczony kramami, które w latach 1968-1969 zostały zlikwidowane i przebudowane na betonowe pawilony handlowe,
  • wieża mająca ślady pierwotnego wyglądu budowli, barokowa, smukła, ośmioboczna, z zegarem i niewielkim balkonem, zwieńczona ażurowym hełmem z podwójną latarnią, z 1777 roku,
  • sklepienia w przyziemiu, również pozostałość po „pierwszym” ratuszu, dawniej cele więzienne,
• Kościół farny św. Jana Chrzciciela, późnogotycki, wybudowany w latach 1592-1597 z fundacji kasztelana poznańskiego Jana Rozdrażewskiego dla braci czeskich, od 1601 roku katolicki, trójnawowy, o układzie bazylikowym, ze sklepieniem kolebkowym z lunetami,
  • wieża na planie kwadratu,
  • kaplice boczne z renesansowymi szczytami,
  • bogate wyposażenie wnętrza z XVII i XVIII wieku,
  • ołtarz główny, manierystyczny, z lat 1630-1640, drewniany, trzykondygnacyjny, z kopią obrazu Rubensa Zdjęcie z krzyża z XVII wieku oraz późnogotycką rzeźbą Madonna z Dzieciątkiem,
  • belka tęczowa z grupą pasyjną z XVII wieku,
  • renesansowy nagrobek Jana Rozdrażewskiego (zmarłego 1600), wykonany z piaskowca w latach 1597-1599, z postacią leżącego rycerza w zbroi,
• Kościół św. Fabiana i św. Sebastiana z 1572, zbudowany jako szpitalny, na planie krzyża greckiego, drewniany, z kopułą, kryty gontem, restaurowany w XIX wieku, we wnętrzu krzyż procesyjny z XIX wieku, tablica z XVIII wieku poświęcona ofiarom zarazy,
• Barokowy zespół klasztorny trynitarzy:
  • klasztor z 1733, trynitarski do kasaty zakonu w 1819, nad wejściem herby szlacheckie (Pilawa, Mniszech), w piwnicy i na parterze sklepienia kolebkowe, obecnie Muzeum Regionalne,
  • kościół św. Ap. Piotra i Pawła, późnobarokowy, wybudowany w latach 1766-1772 według projektu K.M. Frantza, jednonawowy, ambona w kształcie łodzi z żaglem i sieciami, wyposażenie wnętrza barokowe,
• Pałac Rozdrażewskich i Gałeckich, barokowy, z późnoklasycystyczną fasadą, obecnie szkoła, zachowana sala na I piętrze z podcieniami, polichromowany strop dawnej sali balowej. Powstał w miejscu wzmiankowanej w 1415 roku fortalicji, położonej na południe od miasta, którą wzniósł Wierzbięta z rodu Łodzia. Około 1585 roku Jan Rozdrażewski wybudował w miejscu drewnianego piętrowy, podpiwniczony dwór murowany "pod dwoma dachami", z trzema pomieszczeniami na parterze i piętrze oraz sześcioma w piwnicy, obok dworu urządzono ogród. Kolejny właściciel Franciszek Gałecki w latach 1692-1700 przebudował dwór poszerzając fasadę budynku o boczne alkierzowe wieże. Na parterze urządzono siedem izb i dwa gabinety, na piętrze sześć pomieszczeń, a w piwnicy m.in. kuchnię. Inwentarz spisany po śmierci Franciszka Gałeckiego z 1718 roku wymienia m.in. skarbiec (a w nim wiele sztuk broni), a na piętrze bibliotekę. Sufity dwóch gabinetów ozdabiały m.in. malowidła "wojny wiedeńskiej" i "wojny chocimskiej". Na korytarzach i w pomieszczeniach zawieszono łącznie 140 obrazów. Teren dworski, zwany zamkowym, ogrodzony był wysokim płotem, wjazd do niego prowadził od strony północnej przez most zwodzony oraz wielką bramę z malowanymi na blasze herbami: Junoszę Gałeckich i Sasa Rozalii z Dzieduszyckich. Od córki Gałeckiego pałac w 1725 roku przejął Józef Potocki. Niedługo po tym wydarzeniu pałac uległ spaleniu. Józef Potocki odnowił go w 1727 roku, pokrył budynek nową blachą i wzbogacił nową dekoracją. Z sieni, w której stała warta, wchodziło się do apartamentów. Na piętrze, przez całą szerokość budowli, urządzono salę balową oświetloną sześcioma oknami po każdej z dwóch stron. Ściany szczytowe ozdabiały pilastry
  • park pałacowy, założony w 1685 jako ogród włoski, później przekształcony na park krajobrazowy (ok. 1819), okazy drzew egzotycznych, obecnie Park Miejski,
• Zespół kościelny poewangelicki, z lat 1788-1790, neobarokowa fasada z lat 1884-1885, klasycystyczny, na rzucie koła,
• Kościół fil. pw. św. Marii Magdaleny, Stary Krotoszyn, drewniany, 1755,
• Dom z oficyną, ul. Kobylińska 8, k. XIX,
• Gimnazjum, ob. LO, ul. Kołłątaja 1, 1878-81,
• Budynek sali gimnastycznej, 1903,
• Dom dla nauczycieli, 1881,
• Zespół starostwa, ul. Kołłątaja 7, pocz. XX, składający się ze starostwa, ob. Urząd Miasta, 1900-1901, 1912, 1928 i budynku gospodarczego,
• Dom, ul. Koźmińska 36, szach., 2 poł. XVIII,
• Dom, ul. Popiełuszki 3, 1 ćw. XIX,
• Dom, ul. Popiełuszki 6, szach., 1 poł. XIX,
• Dom, ul. Powstańców Wielkopolskich 14,
• Dom, ul. Sienkiewicza 5, 1 poł. XIX,
• Dom, ul. Sienkiewicza 6, XVIII/XIX,
• Dawny sąd, ul. Sienkiewicza 9, 1 ćw. XIX,
• Dom, ul. Sienkiewicza 14, 1820,
• Dom, ul. Rawicka 8, 1823,
• Dom, ul. Rawicka 20, 1 poł. XIX,
• Dom, ul. Rawicka 28, 1 poł. XIX,
• Dworek, ul. Zamkowy Folwark, XVIII/XIX.

Pozostałe obiekty

• Arsenał z 1823 roku, klasycystyczny,
• Cmentarz,
  • obelisk powstańców wielkopolskich oraz żołnierzy 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej i 2 Pułku Strzelców Wielkopolskich,
  • grób pułkownika W.J. Tyczyńskiego, dowódcy 56 Pułku Piechoty w latach 1932-1939,
  • Krzyż Katyński w Krotoszynie.

Przyroda

• Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy,
• Dąbrowy Krotoszyńskie,
• Leśny Rezerwat przyrody Miejski Bór,
• Park Miejski.

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Krotoszyna w 2014 roku.

Gospodarka

Zbieg ulic: Słodowej i Floriana z budynkiem centrum handlowego

Największym zakładem w mieście jest firma Mahle Polska Sp. z o.o., zatrudniający ok. 3000 osób, produkujący komponenty do silników spalinowych światowych producentów. Inne ważne zakłady branży metalowej to:Jotkel Sp. z o.o. Sp. k., Fugor Sp. z o.o., Metpol, Konstal. W Krotoszynie istnieją dwa zakłady konfekcyjne Teomina S.A. i Krisbit. Największymi zakładami branży spożywczej są Nutricia Sp. z o.o. i Ewa Krotoszyn S.A. Dużymi zakładami są również: Maxpol i Krepel Polska Sp. z o.o. W Krotoszynie mają również siedzibę dwa duże przedsiębiorstwa handlowe: AT Krotoszyn S.A. i Dino Sp. z o.o. mające swoje sklepy i hurtownie na terenie całego kraju.

Transport

Rondo Wł. Rybakowskiego w Krotoszynie

Transport drogowy

Przez miasto przebiegają drogi krajowe i wojewódzkie:

• Droga krajowa nr 15: (Wrocław) – Trzebnica – Krotoszyn – Września – Gniezno – Toruń – Ostróda – (Olsztyn)
• Droga krajowa nr 36: Ostrów Wielkopolski – Krotoszyn – Rawicz – Lubin – Prochowice
• Droga wojewódzka nr 444: Krotoszyn – Sulmierzyce – Odolanów – Ostrzeszów.

Transport autobusowy

Z dworca autobusowego PKS można w połączeniach bezpośrednich dojechać między innymi do: Poznania, Bydgoszczy, Konina, Ostrowa Wielkopolskiego, Pleszewa, Kępna, Sycowa, Wrocławia, Zgorzelca, Milicza, Żmigrodu, Konina, Leszna, Pogorzeli, i Szklarskiej Poręby. Przez Krotoszyn przebiegają także prywatne regularne międzynarodowe linie autobusowe relacji: Lublin – Kalisz – Krotoszyn – Leszno – Londyn, Lublin – Kalisz – Krotoszyn – Leszno – Lyon – Marsylia – Barcelona – Madryt, oraz Chełm – Kalisz – Krotoszyn – Leszno – Bruksela – Paryż. Ponadto prywatni przewoźnicy obsługują regularną komunikację między Krotoszynem a Poznaniem.

Komunikacja miejska

W Krotoszynie funkcjonuje komunikacja miejska obsługiwana przez autobusy Miejskiego Zakładu Komunikacji. MZK Krotoszyn obsługuje 10 linii autobusowych:

• Linia nr 1: Krotoszyn – Cieszków – Krotoszyn,
• Linia nr 2: Krotoszyn – Orpiszew – Krotoszyn,
• Linia nr 3: Krotoszyn – Dzierżanów – Krotoszyn,
• Linia nr 4: Krotoszyn – Wielowieś – Krotoszyn,
• Linia nr 5: Krotoszyn – Sulmierzyce – Krotoszyn,
• Linia nr 6: Krotoszyn – Rozdrażew – Krotoszyn,
• Linia nr 7: Krotoszyn – Świnków – Krotoszyn,
• Linia nr 9: Krotoszyn – Roszki – Krotoszyn,
• Linia nr J: Krotoszyn – Jarocin – Krotoszyn (obsługiwana wspólnie z JLA Jarocin),
• Linia nr K: Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski – Krotoszyn.

Ponadto na terenie Krotoszyna funkcjonują trzy linie autobusowe obsługiwane przez innych przewoźników:

• Linia nr K-1: Ostrów Wielkopolski – Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski obsługiwana przez MZK Ostrów Wlkp.,
• Linia nr B: Koźmin Wielkopolski – Krotoszyn – Koźmin Wielkopolski obsługiwana przez SCR „Centrol” Koźmin Wlkp.,
• Linia nr X: Krotoszyn – Kobylin – Krotoszyn obsługiwana przez prywatnego przewoźnika z Krotoszyna.

Transport kolejowy

Dworzec kolejowy w Krotoszynie – widok od strony torów

W Krotoszynie krzyżują się linie kolejowe:

• nr 14: Tuplice – Głogów – Leszno – Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski – Kalisz – Łódź Kaliska,
• nr 281: Oleśnica – Krotoszyn – Jarocin – Gniezno – Chojnice.

Obecnie Krotoszyn posiada bezpośrednie połączenia kolejowe między innymi z Poznaniem, Lesznem i Ostrowem Wielkopolskim, a także jedno dziennie z Wrocławiem. Dawniej można było stąd bezpośrednio dojechać m.in. do Piły, Zbąszynka, Głogowa czy Łodzi.

W Krotoszynie w okolicach dworca kolejowego znajdowała się do 1987 stacja rozebranego odcinka kolei wąskotorowej relacji: Krotoszyn Wąsk. – Dobrzyca – Pleszew Wąsk. – Pleszew, kursującej w ramach tzw. Krotoszyńskiej Kolei Dojazdowej.

Transport lotniczy

W 2013 przy ul. Mickiewicza oddano do użytku sanitarne lądowisko.

Oświata

• Szkoły podstawowe i gimnazja
  • Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Wojska Polskiego w Krotoszynie, ul. Sienkiewicza 9,
  • Szkoła Podstawowa Nr 8 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Krotoszynie,ul. 23 Stycznia 20,
  • Gimnazjum Nr 2 w Krotoszynie, ul. Zdunowska 83,
  • Gimnazjum Nr 4 w Krotoszynie, ul. 23 Stycznia 20,
  • Zespół Szkół Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Krotoszynie, ul. Władysława Jagiełły 4,
  • Zespół Szkół Nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Krotoszynie, ul. Plac Szkolny 19,
  • Zespół Szkół Nr 3 w Krotoszynie, al. Powstańców Wlkp. 13,
  • Niepubliczne Gimnazjum w Krotoszynie, ul. Mickiewicza 11,

• Szkoły ponadgimnazjalne
• I Liceum Ogólnokształcące im. H. Kołłątaja w Krotoszynie, ul. Kołłątaja 1,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Krotoszynie, ul. Mickiewicza 11,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Karola F. Libelta w Krotoszynie, Plac Jana Pawła II nr 5,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Jana Pawła II w Krotoszynie, ul. Zdunowska 81,
• Zakład Doskonalenia Zawodowego w Krotoszynie, Plac Jana Pawła II nr 5 (budynek nr ZSP 2),

• Szkoły specjalne
  • Zespół Szkół Specjalnych w Krotoszynie, ul. Ostrowska 39,

• Szkoły artystyczne
  • Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia w Krotoszynie, ul. Młyńska 2 D,
  • Społeczne Ognisko Muzyczne w Krotoszynie, ul. Młyńska 2 D.

Kultura

Muzeum Regionalne im. Hieronima Ławniczaka

Instytucje kulturalne znajdujące się na terenie miasta:

• Krotoszyński Ośrodek Kultury
  • Kino 3D Przedwiośnie
  • Galeria Refektarz
• Krotoszyńska Biblioteka Publiczna im. Arkadego Fiedlera
• Muzeum Regionalne im. Hieronima Ławniczaka

Religia

Klasztor z kościołem pw. św. Piotra i Pawła II.

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia pw. św. Andrzeja Boboli, ul. Popiełuszki 3
  • Parafia pw. św. Jana Chrzciciela, ul. Farna 10
  • Parafia pw. św. Marii Magdaleny, ul. Wiejska
  • Parafia pw. św. Piotra i Pawła, ul. Klasztorna 3
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór w Krotoszynie, ul. Benicka 37
• Gmina Mesjańska w Krotoszynie
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy
  • Sala Królestwa, ul. Osadnicza 7.

Sport

Kluby sportowe

• Klub Sportowy „Astra” Krotoszyn ul. Sportowa 1 (sekcja: piłka nożna, siatkówka),
• Ludowy Klub Sportowy „Ceramik”, ul. Sportowa 2 (sekcja: zapasy styl wolny),
• Klub Sportowy „Krotosz”, ul. Młyńska 2 B (sekcja: karate, pływanie, biegi, tenis stołowy),
• Towarzystwo Atletyczne „Rozum”, ul. Mały Rynek 13 (sekcja: sumo),
• Krotoszyn Open, Krotoszyńska Liga Piłki Nożnej,

Osoby związane z Krotoszynem

• Roman Abraham – dowódca wojskowy, więziony w Oflagu Krotoschin
• Tadeusz Bartoś – polski filozof i teolog, do 2007 ksiądz w zakonie dominikanów
• Ludwik Begale – prawnik, działacz społeczny i samorządowy
• Paweł Bielawny – generał brygady Biura Ochrony Rządu, zastępca szefa BOR.
• Agnieszka Duczmal – polska dyrygentka, współpracująca z orkiestrami symfonicznymi w kraju i za granicą
• Katarzyna Grochola – pisarka i dziennikarka
• Georg Huth – niemiecki orientalista i podróżnik
• Marcin Lijewski – wicemistrz świata w piłce ręcznej
• Krzysztof Lijewski – wicemistrz świata w piłce ręcznej
• Piotr Olivier Janiak – model, prezenter
• Kazimierz Karolczak – historyk, profesor, dziekan Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
• Feliks Kasprzak – dziennikarz, starosta krotoszyński
• Michał Kozal – błogosławiony kościoła katolickiego
• Harold Kroto – laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1996 roku za odkrycie fulerenów (obywatel Wielkiej Brytanii, rodzina pochodziła z Krotoszyna).
• Marian Langiewicz – dyktator powstania styczniowego, generał
• Wojciech Lipski – działacz społeczny i narodowościowy w Poznańskiem, poseł do sejmu pruskiego z powiatu krotoszyńskiego
• Hieronim Ławniczak – regionalista polski, pedagog, współtwórca i kustosz Muzeum Regionalnego PTTK w Krotoszynie
• John Monash – generał australijski, jego rodzice byli Żydami z Krotoszyna
• Franciszek Nowak – rzeźbiarz ludowy
• Marek Paczków – trener polskiej kadry narodowej w sumo, multimedalista Mistrzostw Świata i Europy w sumo
• Robert Paczków – Międzynarodowy Mistrz Świata w sumo
• Maciej Paterski – polski kolarz szosowy, startujący w zawodowej grupie Liquigas-Doimo
• Franciszek Pukacki – cichociemny
• Melitta Schenk von Stauffenberg – niemiecka pilotka i konstruktorka lotnicza
• Maria Siemionow – wybitny chirurg, transplantolog, urodzona w Krotoszynie
• Stanisław Śniatała – szambelan papieski, radca duchowny, dziekan dekanatu koźminskiego, więziony w Krotoszynie
• Władysław Stróżewski – filozof
• Wojciech Tyczyński – pułkownik, dowódca 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej stacjonującego w okresie międzywojennym w Krotoszynie
• Adam Wiedemann – poeta, prozaik, tłumacz, krytyk literacki i muzyczny
• Wierzbięta z Krotoszyna – założyciel miasta, który wziął udział w bitwie pod Grunwaldem

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Krotoszynie
• Kalisko-Ostrowski Okręg Przemysłowy
• 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej

Linki zewnętrzne

• Krotoszyn w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom IV (Kęs – Kutno) z 1883 r.
• Freunde des Kreises Krotoshin (Przyjaciele Powiatu Krotoszyńskiego) (niem.)
• Fotografie Krotoszyna i okolic