Kruchaweczka namakająca
Kruchaweczka namakająca w stanie wilgotnym | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
kruchaweczka namakająca |
Nazwa systematyczna | |
Psathyrella piluliformis (Bull.) P.D. Orton Notes R. bot. Gdn Edinb. 29: 116 (1969) |
Kruchaweczka namakająca (Psathyrella piluliformis (Bull.) P.D. Orton) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrella, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1791 r. przez Pierre’a Buillarda jako Agaricus piluliformis (gatunek pieczarki). W 1969 r. Peter Darbishire Orton przeniósł go do rodzaju Psathyrella (kruchaweczka) i nadał mu obecną nazwę[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus hydrophilus Bull. 1791
- Agaricus piluliformis Bull. 1783
- Drosophila appendiculata var. pilulaeformis (Bull.) Kühner & Romagn. 1953
- Drosophila hydrophila (Bull.) Quél. 1886
- Drosophila hydrophila (Bull.) Quél. 1886 var. hydrophila
- Drosophila hydrophila var. piluliformis (Bull.) Quél. 1886
- Drosophila piluliformis (Bull.) Quél. (1886)
- Drosophila subpapillata (P. Karst.) Kühner & Romagn. 1953
- Hypholoma hydrophila (Bull.) Quél. 1872
- Hypholoma piluliforme (Bull.) Gillet 1878
- Hypholoma subpapillatum P. Karst. 1879
- Psathyrella hydrophila (Bull.) Maire (1937)
- Psathyrella hydrophila (Bull.) Maire 1937 var. hydrophila
- Psathyrella subpapillata (P. Karst.) Schulm. 1955
- Psathyrella subpapillata (P. Karst.) Romagn. 1982
Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako maślanka wodolubna lub kruchaweczka wilgotna[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnicy od 2 do 5 cm (wyjątkowo do 7 cm). Początkowo jest dzwonkowaty, później coraz bardziej rozpostarty, na koniec płaski. Powierzchnia naga i nigdy nie jest lepka. Na młodych owocnikach znajdują się białawe, delikatne resztki osłony, czasami zwisające z brzegów kapelusza. Jest higrofaniczny: w stanie wilgotnym ma barwę czerwonobrązową lub ciemnobrązową, w stanie suchym ochrowobeżową. W stanie wilgotnym brzegi kapelusza drobno prążkowane (prześwitujące blaszki)[4].
Gęste, za młodu jasnobeżowe, potem brązowoczarne (bez odcienia fioletowego). Cystydy są umiejscowione na ostrzu i powierzchni blaszek[4].
Wysokość do 8 cm, grubość 4–8 mm. Jest pusty, bardzo łamliwy, czasami nieco falisty, nierówny. Powierzchnia naga, czasami z białawymi włókienkami będącymi resztkami osłony. Pierścienia brak. U młodych owocników trzony są jasne, u starszych ciemnieją[5].
Biały i bardzo kruchy, o niewyraźnym zapachu i smaku[6].
Czarnobrązowy. Zarodniki owalne lub elipsoidalne, o rozmiarach 4,5–6,5 × 3–4 µm[5], bez pory rostkowej[4].
- Gatunki podobne
- Łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis), posiadający dwubarwny kapelusz o podobnych odcieniach, różni się brązowym trzonem z pierścieniem. Jadalny[4],
- Kruchaweczka zaroślowa (Psathyrella candolleana), która jest miodowożółta, jaśniejsza nawet w stanie wilgotnym[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Gatunek pospolity w Ameryce Północnej i w Europie[5]. Z terenów Azji podano występowanie tego gatunku w Japonii i na Tajwanie[7]. W Polsce jest pospolity[8].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Rośnie w lasach i parkach na drewnie liściastym, głównie na bukach, grabach, dębach. Najczęściej rośnie na pniakach lub na leżących na ziemi pniach i gałęziach drzew. Na drewnie iglastym spotykany jest bardzo rzadko. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada, w kępkach lub gromadnie[3][5].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Powoduje gnicie drewna. Grzyb jadalny, nadający się do zup i sosów[9]. Ma jednak mierne wartości smakowe, a ze względu na możliwość pomylenia go z podobnymi, lecz trującymi gatunkami odradza się jego zbieranie w celach spożywczych[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 558, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt , Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
- ↑ a b c d e Kruchaweczka piluliformis (Bull.) Orton PD [online] [dostęp 2013-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-20] .
- ↑ Grzybland [online] [dostęp 2013-09-18] .
- ↑ Występowanie Psathyrella piluliformis na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2015-12-16] .
- ↑ Marek Snowarski , Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 157, ISBN 978-83-7073-776-4 .
- ↑ Andreas Gminder , Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 208, ISBN 978-83-258-0588-3 .