Kruhel Mały

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kruhel Mały
część Przemyśla
Państwo

 Polska

Miasto

Przemyśl

W granicach Przemyśla

5 października 1954[1]

SIMC

0971815

Populacja (1943)
• liczba ludności


436

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-700

Tablice rejestracyjne

RP

Położenie na mapie Przemyśla
Mapa konturowa Przemyśla, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kruhel Mały”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Kruhel Mały”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kruhel Mały”
Ziemia49°46′22″N 22°44′32″E/49,772643 22,742245

Kruhel Mały – dawna wieś, obecnie część miasta Przemyśla[2]. Leży w zachodniej części miasta, w okolicy ulicy Sanockiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Dawniej wieś i gmina jednostkowa w powiecie przemyskim.

Początki wsi Kruhel sięgają średniowiecza. Dokumenty z 1418 r. mówią o właścicielach osady – Szymku i Jerzym z Prałkowiec. Następnie w wyniku podziałów pomiędzy spadkobiercami powstały oddzielne Kruhel Mały i Kruhel Wielki[3]

W Galicji i Lodomerii Kruhel Mały znajdował się w cyrkule przemyskim, a następnie w powiecie przemyskim, na wschód od Kruhela Wielkiego[4]. Od dawnych właścicieli nazywany był Dominikańskim[5], a jego część Kruhelem Franciszkańskim[4]. W 1880 r. było 443 mieszkańców w gminie, 24 na obszarze dworskim. W Kruhelu Małym dominowali rzymscy katolicy (parafia w Przemyślu), a w Kruhelu Wielkim – grekokatolicy (parafia w Prałkowcach)[4]. W 1895 r. wzniesiono tu rzymskokatolicki kościół św. Wojciecha (obecnie kościół filialny parafii Matki Bożej Zbaraskiej w Prałkowcach[6]). Przy kościele powstał cmentarz, zwany cmentarzem Kruhel Mały[7][8], na którym spoczywają m.in. Mieczysław i Franciszka Bartmińscy[9], rodzice prof. Jerzego Bartmińskiego i jego rodzeństwa, a także Saul „Paul” Axer, ojciec Ottona Axera[10].

W przededniu I wojny światowej na terenie Kruhela Małego znajdowały się fortyfikacje pierwszego pierścienia fortów Twierdzy Przemyśl: fort 3 A „Kruhel”, szaniec 3 B „Kruhel”, fort 3 C „Kruhel”[11] (obecnie teren dzielnicy Zielonka[12]). Po II oblężeniu Twierdzy Przemyśl (1915) rosyjscy kozacy rozstrzelali pod zarzutem szpiegostwa sześciu Polaków aresztowanych przy wychodzenia z kościoła św. Wojciecha w Kruhelu Małym[13].

Według spisu z 1921 r. Kruhel Mały liczył 60 domów i 469 mieszkańców. Pod względem wyznania 367 mieszkańców było rzymskimi katolikami, 98 – grekokatolikami, a 4 – wyznania mojżeszowego. 449 osób deklarowało narodowość polską[14].

Za II RP w powiecie przemyskim woј. lwowskiego. W 1934 w nowo utworzonej zbiorowej gminie Prałkowce[15], gdzie utworzył gromadę[16].

Na terenie Kruhela Małego toczyły się walki w czasie obrony Przemyśla w 1939 r. Podczas II wojny światowej w utworzonej przez hitlerowców gminie Przemyśl w powiecie Przemysl w dystrykcie krakowskim (Generalne Gubernatorstwo). Liczył wtedy 436 mieszkańców[17].

W nocy, z 26 na 27 grudnia 1945 r., doszło do napadu UPA na Kruhel Mały, podczas którego zostały zamordowane 3 osoby narodowości polskiej[18]. W trakcie akcji dwie sotnie 2 kurenia UPA „Udarnyky”: „Udarnyky 4” Wołodymyra Szczygielskiego oraz „Udarnyky 7” Grzegorza Jankowskiego, spaliły część zabudowań wsi Kruhel Mały, Kruhel Wielki i Prałkowce[14].

Po wojnie w gminie Przemyśl w powiecie przemyskim w województwie rzeszowskim[19]. 5 października 1954 włączony do Przemyśla[1].

W Kruhelu Małym urodzili się Stanisław (1936), Mariana (1938–2010), Jerzy (1939–2022) oraz Florian (1947) Bartmińscy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41.
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023.
  3. ↑ Kruhel Wielki [online], podkarpackie.naszemiasto.pl, 6 listopada 2002 [dostęp 2023-07-12].
  4. ↑ a b c Kruhel 1.) Mały (al. Dominikański) i Wielki (Wełykij, al. Miejski, Mijskij), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 722.
  5. ↑ Marian Wiglusz, Ryszard Jóźwik, Śladami Sióstr Dominikanek w Przemyślu [online], Niedziela Przemyska 36:2000, 31 grudnia 2000 [dostęp 2023-07-12].. Zob. Kościół i klasztor Dominikanek w Przemyślu.
  6. ↑ Historia Parafii w Prałkowcach [online], pralkowce.michalici.pl [dostęp 2023-07-12].
  7. ↑ Uchwała nr 94/2011 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia 29 kwietnia 2011r. w sprawie uchwalenia Regulaminu Cmentarzy Komunalnych na terenie Gminy Miejskiej Przemyśl oraz cennika opłat za korzystanie z cmentarzy i urządzeń cmentarnych [online], infor.pl, 24 maja 2011 [dostęp 2023-07-12].
  8. ↑ Mapa - Cmentarz Kruhel Mały [online], cmentarzeprzemysl.pl [dostęp 2023-07-12].
  9. ↑ Wyniki wyszukiwania miejsca pochówku [online], cmentarzeprzemysl.pl [dostęp 2023-07-12].
  10. ↑ Zenon Andrzejewski, Saul Axer – żydowski muzyk, który spoczął na Kruhelu Małym [online], przemyskiehistorie.pl za „Nasz Przemyśl” nr 10 (97): 2012 [dostęp 2023-07-12].
  11. ↑ Twierdza Przemyśl [online], zamkipolskie.net.pl [dostęp 2023-07-12].
  12. ↑ Norbert Ziętal, Teren wokół zabytkowej Baterii 3 Kruhel Twierdzy Przemyśl będzie chroniony przed zabudową [online], nowiny24.pl, 2 listopada 2021 [dostęp 2023-07-12].
  13. ↑ Dariusz Hop, Przemyskie dzielnice i ich tajemnice - Zielonka [online], przemysl.pl za „Nasz Przemyśl” nr 31: 2007, 17 marca 2017 [dostęp 2023-07-12].
  14. ↑ a b Stanisław Kryciński, Przemyśl i Pogórze Przemyskie, Pruszków: Rewasz, 2007, s. 263, ISBN 978-83-89188-64-9.
  15. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 548.
  16. ↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 107.
  17. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
  18. ↑ Zbrodnia w m. Kruhel Mały w nocy, z 26 na 27 grudnia 1945 r. [online], zbrodniawolynska.pl [dostęp 2023-07-12].
  19. ↑ Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Części i osiedla Przemyśla
Części miasta wg TERYT
Inne części miasta
Osiedla (jednostki pomocnicze gminy)
Twory historyczne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kruhel_Mały&oldid=70842153”