Krwiściąg lekarski
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | różowce | |
| Rodzina | różowate | |
| Rodzaj | krwiściąg | |
| Gatunek | krwiściąg lekarski | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Sanguisorba officinalis L. Sp. pl. 1:116. 1753 | ||
| Synonimy | ||
|
Poterium officinale (L.) A. Gray, Sanguisorba carnea Fisch. ex Link Sanguisorba polygama F. Nyl.[2] | ||
| Kategoria zagrożenia | ||
 bliski zagrożenia (IUCN 3.1)[3] | ||
Krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych (Rosaceae).
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Występuje w stanie dzikim w prawie całej Europie, z wyjątkiem północy, także w Azji i Ameryce Północnej[2]. W Ameryce Północnej jest gatunkiem zawleczonym i zadomowionym[4]. W Polsce średnio pospolity.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Roślina półrozetkowa, do metra wysokości, naga.
- Łodyga
- Prosta, górą widlasto rozgałęziona i nieco ulistniona. Wewnątrz pusta, bruzdkowana i trochę błyszcząca.
- Organy podziemne
- Krótkie kłącze, z którego wyrastają wrzecionowate, dość grube korzenie[5].
- Liście
- Na długich ogonkach, z błoniastymi, częściowo przyrośniętymi przylistkami, z 3–7 parami listków, błyszczące. Na spodniej stronie sinozielone. Listki mają długość do 5 cm, są na ogonkach, jajowate, u nasady sercowate, z każdej strony przynajmniej z 12 ostro spiczastymi ząbkami. Liście łodygowe są mniejsze i mają 3–4 pary listków.
- Kwiaty
- Wszystkie kwiaty, w odróżnieniu od krwiściągu mniejszego, są przeważnie obupłciowe. Niepozorne, małe, zebrane w prosto wzniesione na długich szypułkach gęste, kuliste główki o długości 1–3 cm. Cztery działki kielicha są tępe, ciemnobrunatnoczerwone. Brak zewnętrznego kieliszka i płatków korony. Cztery pręciki mają czerwone, odstające nitki a pylniki małe i żółte. Słupek niższy od pręcików i ma znamię wielodzielne.
- Owoce
- Niełupka otoczona działkami kielicha.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bylina, hemikryptofit. Rośnie na suchych i wilgotnych łąkach. Kwitnie od czerwca do września. Najwcześniej zakwitają kwiaty w górze kwiatostanu. Roślina miododajna, nektar wytwarzany jest w pierścieniowatych miodnikach otaczających nasadę słupka. Zapylenie przeważnie krzyżowe za pośrednictwem motyli i muchówek, możliwe jest jednak również samozapylenie. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Molinietalia[6].
Krwiściąg lekarski stanowi roślinę pokarmową dla zagrożonego motyla nocnego błyszczki zosimi oraz dwóch gatunków myrmekofilnych motyli dziennych, modraszka telejusa i modraszka nausitousa, których gąsienice początkowo żerują w jego główkach kwiatostanowych, następnie kontynuują rozwój w gniazdach mrówek[7].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski: suszone kłącze (Radix Sanguisorbae), czasami także ziele (Herba Sanguisorbae). Zawierają garbniki, saponiny, flawonoidy i inne składniki[8]. Stosowana w stanie świeżym lub w postaci proszku ze zmielonych kłączy[4].
- Działanie: pod nazwą korzenia pimperneli był dawniej używany do tamowania krwi przy nieżytach układu pokarmowego[8].
- Roślina jadalna: młode liście i pędy zbierane przed kwitnieniem rośliny nadają się na jarzynę, sałatkę lub zupę ziołową.
- Krwiściąg należy też do dobrych roślin pastewnych.
- Bywa uprawiany jako roślina ozdobna.
Obecność w kulturze[edytuj | edytuj kod]
W Alzacji wchodzi w skład wiązek ziół, poświęcanych w święto Wniebowzięcia.
Uprawa[edytuj | edytuj kod]
W Polsce jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 4-9)[9]. Wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych, ziemi średnio żyznej, wilgotnej i przepuszczalnej[9]. Podczas upałów w lecie konieczne jest podlewanie. Rozmnaża się z nasion lub przez podział bryły korzeniowej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-23].
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
- ↑ Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (ang.). [dostęp 6 marca 2014].
- ↑ a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Władysław Szafer, Bogumił Pawłowski: Flora Polska. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1955, s. 240.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Głowaciński Z. (red), Nowacki J. (red.). „Czerwona Księga Zwierząt Polski. Bezkręgowce.”, 2004. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie i Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu.Sprawdź autora:1.
- ↑ a b Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.