Krzesanica
 Krzesanica – widok z Mułowej Przełęczy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2122 m n.p.m. |
| Wybitność |
324 m |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°13′54,0″N 19°54′34,1″E/49,231667 19,909472
| |
Krzesanica (słow. Kresanica, 2122 m[1]) – szczyt w grani głównej Tatr Zachodnich, najwyższy szczyt Czerwonych Wierchów[2].
Topografia[edytuj | edytuj kod]
Krzesanica wznosi się nad polską Doliną Miętusią i słowacką Doliną Cichą. Od wschodu sąsiaduje z Małołączniakiem (2096 m), oddzielona od niego Litworową Przełęczą (2036 m), od zachodu z Ciemniakiem (2097 m), oddzielona Mułową Przełęczą (2064 m)[1][3]. Po szczytach tych i przełęczach biegnie granica polsko-słowacka[2].
Nazwa szczytu pochodzi od północnej ściany zwanej krzesaną. Walery Eljasz-Radzikowski w 1891 r. pisał o niej: „Krzesanica ze ścianą od północy gdyby skrzesaną i stąd tak nazwana”[4]. Szczyt Krzesanicy to niemal pozioma, kamienista platforma o długości około 100 m. Na północną stronę opada do Mułowego Kotła ścianą o wysokości około 200 m, na południe łagodnym, trawiastym zboczem. Odchodzą od niej dwie granie boczne[5]:
- Rozpadła Grań wrastająca w południowe zbocze. Oddziela Świstówkę Liptowską od Dolinki Rozpadłej
- północna grań Krzesanicy oddzielająca Dolinę Mułową od Doliny Litworowej. Jej zwornik znajduje się około 50 m na wschód od wierzchołka Krzesanicy[5].
Geologia[edytuj | edytuj kod]
Zbudowana jest z dolomitów z przeławiceniami wapieni wieku środkowotriasowego i jest najwyższym polskim szczytem zbudowanym z takich skał. W ścianach południowych, po słowackiej stronie odkryto ok. 50 jaskiń, najgłębsze z nich mają 166 m. Na wysokości 2110 m znajduje się otwór jaskini Szczelina w Krzesanicy II, będącej najwyżej położoną jaskinią Tatr Zachodnich[4]. W jej pobliżu są jaskinie: Szczelina w Krzesanicy I i Szczelina w Krzesanicy III. Natomiast w północnej ścianie znajdują się jaskinie: Dziura w Krzesanicy I i Dziura w Krzesanicy II[6]
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Szczeliny skalne porasta ciekawa flora roślina wapieniolubnych. Jak podają Kazimierz Zarzycki i Zofia Zwolińska, na szczycie rosną takie rośliny, jak: lepnica bezłodygowa, dzwonek alpejski, kuklik górski, tojad mocny, wierzba zielna i żyłkowana, omieg kozłowiec, dębik ośmiopłatkowy, sasanka alpejska, jaskier alpejski, mak tatrzański oraz 7 gatunków skalnic. Zdarzają się i rośliny kwasolubne, normalnie występujące tylko na granitowym podłożu (np. sit skucina), a to wskutek tego, że miejscami wapienie pokryte są cienką warstwą kwaśnej gleby powstałej na zwietrzelinie[7]. Z rzadkich w Polsce roślin występujących tylko w Tatrach, i to na nielicznych stanowiskach rosną tutaj: głodek kutnerowaty, goryczuszka lodnikowa, mietlica alpejska, sybaldia rozesłana, skalnica zwisła, babka górska, rogownica szerokolistna, szarota Hoppego, mak alpejski[8].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Według Mieczysława Świerza widok ze szczytu Krzesanicy „należy do najwspanialszych panoram szczytowych w Tatrach Zachodnich”. Pierwsze odnotowane zimowe wejście na szczyt miało miejsce w 1908 r.[4]
– czerwony szlak z Doliny Kościeliskiej przebiegający grzbietem Czerwonych Wierchów, a dalej na Kasprowy Wierch i Świnicę. Czas przejścia z Ciemniaka na Kopę Kondracką: 1:05 h, z powrotem 1:15 h[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
- ↑ a b Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1: 25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, październik 2009, ISBN 83-87873-36-5.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
- ↑ a b c Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ a b Władysław Cywiński, Czerwone Wierchy, część wschodnia, t. 2, Poronin: Wyd. Górskie, 1995, ISBN 83-7104-010-5.
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-01-22] (pol.).
- ↑ Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Krzesanica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 785.