Ksawery Piwocki

Franciszek Ksawery Piwocki

Franciszek Ksawery Piwocki
Data i miejsce urodzenia	19 listopada 1901 Lwów
Data i miejsce śmierci	14 grudnia 1974 Warszawa
Zawód, zajęcie	historyk sztuki, etnolog
Odznaczenia

Franciszek Ksawery Piwocki (ur. 19 listopada 1901 we Lwowie, zm. 14 grudnia 1974 w Warszawie) – polski historyk sztuki, etnolog, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego.

Życiorys

Studiował początkowo architekturę na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej (1921–1923), a potem historię sztuki na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza. Wśród jego wykładowców byli m.in. Szczęsny Dettloff, Jan Bołoz Antoniewicz, Mieczysław Gębarowicz i Władysław Podlacha, pod kierunkiem którego przygotował w 1931 rozprawę doktorską, poświęconą polskiemu drzeworytowi ludowemu. Pracował jako asystent w Muzeum Lubomirskich we Lwowie, w latach 1930–1935 był naczelnym konserwatorem zabytków okręgu lubelskiego, następnie wileńskiego. W 1938 został dyrektorem Muzeum Przemysłu Artystycznego we Lwowie. Po zajęciu Lwowa przez Niemców pracował jako bibliotekarz. Należał do Armii Krajowej, później był żołnierzem I Armii Wojska Polskiego, dochodząc do stopnia porucznika.

Po wojnie w wyniku przymusowych wysiedleń ludności polskiej ze Lwowa osiadł w Warszawie. Podjął pracę na Akademii Sztuk Pięknych jako profesor i kierownik Katedry Nauk Historycznych, a w latach 1946–1957 i 1968–1971 pełnił funkcję prorektora. Wykładał także historię sztuki na Uniwersytecie Poznańskim (1953–1961) oraz na Uniwersytecie Warszawskim. Był członkiem wielu organizacji naukowych zajmujących się historią sztuki (także międzynarodowych), przewodniczył Komitetowi Nauk o Sztuce PAN, zasiadał w Radzie Naukowej Instytutu Sztuki PAN; przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Uhonorowany Nagrodą Herdera. 29 października 1947 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Był autorem ponad 200 prac naukowych, w tym kilkunastu książek. Ogłaszał prace na łamach nie tylko czasopism specjalistycznych, ale także m.in. „Miesięcznika Literackiego”, „Poezji”, „Współczesności”, „Estetyki”. W sierpniu 1945 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki w Krakowie wypowiedział się na temat odbudowy Warszawy: „Niedopuszczalne są żadne restauracje, oczyszczanie z naleciałości, żadne próby przywrócenia »dawnego« wyglądu. Ruinę należy podtrzymywać jako ruinę, fragmenty pozostawić fragmentami”.

Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A35-4-7).

Publikacje

Książki

• Drzeworyt ludowy w Polsce (1934)
• O historycznej genezie polskiej sztuki ludowej (1953),
• Pierwsza nowoczesna teoria sztuki (1970),
• Sztuka żywa, szkice z teorii i metodyki sztuki (1970)
• Zagadnienia genezy i rozwoju polskiej grafiki ludowej (1970)
• Historia sztuki powszechnej.

Artykuły

• Nasze malarstwo ludowe, „Arkady”, R. 1, 1935 nr 8.
• Nieznana kolekcja drzeworytów ludowych, „Arkady”, R. 3, 1937 nr 8.
• Próba definicji kilku pojęć, „Polska Sztuka Ludowa”, R. 7, 1953, nr 6.
• Pojęcie sztuki ludowej, „Polska Sztuka Ludowa”, R. 1, 1957 nr 1/2.
• Stan badań nad grafiką, malarstwem i rzeźbą, „Polska Sztuka Ludowa”, R. 18, 1964, nr. 4.
• Sztuka ludowa w XIX-XX w., [w:] Historia sztuki polskiej w zarysie, t. 3, Kraków 1965.
• Niektóre zagadnienia teorii sztuki ludowej, „Studia Estetyczne”, T. 3, 1966.
• Podnieta i realizacja, [w:] Sztuka i historia, Warszawa 1966.
• Sztuka ludowa w nauce o sztuce, „Lud”, t. 51, cz. II, s. 359-389.
• Stylu w sztuce także ludowej, „Polska Sztuka Ludowa”, R. 26, 1972, nr 3.
• Uwagi o zagadnieniu tak zwanej współczesnej sztuki ludowej, „Polska Sztuka Ludowa”, R. 29, 1975, nr 3.
• Rzeźba ludowa, „Polska Sztuka Ludowa”, R. 30, 1976, nr 3/4.

Bibliografia

• Jacek Olędzki, Ksawery Piwocki (1901–1974), [w:] „Etnografia Polska”, XX, 1976, z. 1.
• Hanna Krzyżanowska, Piwocki Ksawery, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, z. 2, Poznań, Wydaw. Poznańskie 2006, ISBN 83-7177-416-8.