Książęce groby grupy lubieszewskiej w Lubieszewie

Dodaj linki
To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii


Książęce groby grupy lubieszewskiej w Lubieszewie – cmentarzysko w okolicach wsi Lubieszewo, w powiecie gryfickim, w województwie zachodniopomorskim, datowane na okres od IV w. p.n.e. (kultura jastorfska) do I w. n.e. (grupa gustowska)[1].

Zasięg prac archeologicznych, stanowisko 3 (niem. Tunnehult). Lubieszewo – 2006
Kurhan książęcy nr 1, stanowisko 3 (niem. Tunnehult). Prace archeologiczne w Lubieszewie – 2006
Przesiewanie piasku. Poszukiwanie inwentarza grobowego, stanowisko 3 (niem. Tunnehult). Lubieszewo – 2006

Groby grupy lubieszewskiej mają charakter ponadregionalny. Występują w środkowej i północnej Europie. Wyróżniają się określonym obrządkiem pogrzebowym, o wspólnych cechach i regule dla grobów tej grupy[2].

Badania archeologiczne[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze prace archeologiczne przeprowadzone zostały w (niem.) Lübsow/Greifenberg in Pommern (Lubieszewo koło Gryfic), w latach 1908–1925[3] przez niemieckich archeologów. Odkrycia w latach 1937–1939[3] spowodowały, że wszystkie groby tego okresu, posiadające wspólne cechy pochówku, zostały nazwane grobami grupy lubieszewskiej[4]. Nazwę tę nadał ówczesny kustosz (niem.) Pommersches Landesmuseum/Stettin – Hans Jürgen Eggers[5]. Kolejne prace badawcze zostały przeprowadzone pod kierunkiem Ryszarda Wołągiewicza w latach 1964–1969[3] oraz Adama Cieślińskiego, Magdaleny Nowakowskiej i Jana Schustera (2006–2007)[5].

Cmentarzysko w Lubieszewie składa się z trzech nekropolii. W dwóch z nich odnaleziono ponad 150 grobów (w tym 3 kurhanowe)[6][7], w trzeciej – 3 kurhanowe groby, w uroczysku (niem.) Tunnehult (złożonego z elity książęcej)[3]. We wszystkich grobach znajdowały się pochówki jamowe, popielnicowe i bezpopielnicowe, tzw. ciałopalne (także inhumowane) oraz szkieletowe (bez broni i narzędzi żelaznych) – bogato wyposażone[6][7]. Wspólną cechą wszystkich kurhanów jest jednolita konstrukcja z podobnym wyposażeniem grobów (tzw. importy rzymskie). Nasypy kurhanów miały średnicę 20 m i wysokość ok. 2 m. Kurhany są położone poza właściwym cmentarzyskiem, w odrębnych nekropoliach[8]. W pozostałych pochowano tzw. ludność rodową, według obrządku ciałopalnego. Charakterystyczną cechą tych grobów jest brak importów rzymskich[9].

Stanowiska archeologiczne w Lubieszewie[edytuj | edytuj kod]

Podczas przeprowadzanych badań w XX w. wyodrębniono 3 stanowiska archeologiczne.

  • Lubieszewo, stanowisko 1. Stanowisko archeologiczne zawierało 142 groby jamowe, popielnicowe i bezpopielnice (pojedyncze i zbiorowe) oraz, według badań H. J. Eggersa z 1939, 5 grobów jamowych[10]. Na stanowisku 1 znajdują się również dwa groby szkieletowe (grób 25 i 26)[6].
  • Lubieszewo, stanowisko 2 (niem. Sandberg)[3]. Stanowisko archeologiczne zawierało 5 grobów popielnicowych i jamowych (groby płaskie) oraz 3 groby szkieletowe (groby z nasypami kamiennymi – kurhany, odkopane w latach 1908–1913, grób I, II, III, z bogatym inwentarzem grobowym – tzw. importami)[3][7][11].
  • Lubieszewo, stanowisko 3 (niem. Tunnehult)[3]. Stanowisko archeologiczne zawierało 3 kurhany (grób 1–2 i 3), usypane z kamieni, z bogatym inwentarzem grobowym – tzw. importami (odkryte w 1925 oraz w 1938[3]).

Fazy rozwoju osadniczego[edytuj | edytuj kod]

Fragment 1 inwentarza grobowego odkopanego na stanowisku 3 (niem. Tunnehult). Lubieszewo – 2006

W rozwoju tego regionu wyróżnia się 6 faz chronologicznych:

  • Faza I – IV, od starszego okresu przedrzymskiego do środkowej fazy młodszego okresu przedrzymskiego, okres kultury jastorfskiej. Pod jej wpływem kształtowały się wyroby ceramiczne, z brązu i żelaza[1]. Wskazują na to odkopane paleniska o konstrukcjach kamiennych, jamy odpadkowe i gospodarcze, wśród których odnaleziono liczne fragmenty ceramiki i wyrobów metalowych. Na podstawie szczegółowej analizy zrekonstruowano narzędzia i formy naczyń[5].
  • Faza V, młodsza faza okresu przedrzymskiego, kultura oksywska. Jej zasięg zbliżył się od wschodu do rzeki Regi. Charakterystyczne dla tego okresu było kultywowanie przez osadników lubieszewskich tradycji jastorfskich, nie spotykanych w innych rejonach Pomorza[1].
  • Faza VI, początek okresu rzymskiego, grupa gustowska, w której dominują groby na zachód od rzeki Regi: na Nizinie Szczecińskiej i Pomorzu Zaodrzańskim z wyspą Rugią. Osadnictwo na tych terenach nie obejmowało starszego okresu poza Lubieszewem[1]. Stąd wysunięto wniosek, że w tym okresie musiał nastąpić ruch etniczny na zachód od rzeki Regi, aż po wyspę Rugię[12].

Na podstawie analizy badawczej wysunięty został pogląd, że książęta lubieszewscy odgrywali ogromną rolę, w kształtowaniu polityki i gospodarki tego regionu. Zawartość inwentarza grobowego stanowi natomiast dowód, na rozległe kontakty i wymianę handlową z Cesarstwem rzymskim (I w. n.e.)[13]. Odkopano między innymi zastawy naczyń z brązu do picia wina oraz kilka srebrnych, ceramicznych i szklanych pucharów (ze scenami walk gladiatorów), pochodzących z południowej Europy[7][8]. Według współczesnych badań archeologicznych region lubieszewski charakteryzował się ciągłością osadniczą (IV w. p.n.e. – I w. n.e.)[1].

O rozwoju osadnictwa zadecydowały warunki naturalne i położenie. Osada była położona w mikroregionie lubieszewskim, który stanowi płaskowyż o pow. 16 km², w kształcie czworoboku[14]. Naturalną granicę tworzyły: dolina rzeki Regi – od północy (N) i południowego zachodu (SW), struga Lubieszowa – od północnego wschodu (NE), pasmo lasu – od południowego wschodu (SE)[14]. Obszar osady wynosił ok. 1,5 ha[15]. Ekumena była zasobna w wodę, dobre gleby oraz lasy. Te ostatnie zostały częściowo wytrzebione na potrzeby osadnictwa oraz wypasu trzody chlewnej[16].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e R. Wołągiewicz: Lubieszewo, Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e.. s. 9.
  2. ↑ A. Kokowski: Starożytna Polska. Od trzeciego stulecia przed narodzeniem Chrystusa do schyłku starożytności. s. 169.
  3. ↑ a b c d e f g h R. Wołągiewicz: Lubieszewo, Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e.. s. 7.
  4. ↑ A. Kokowski: Starożytna Polska. Od trzeciego stulecia przed narodzeniem Chrystusa do schyłku starożytności. s. 185.
  5. ↑ a b c Fundacja Przyjaciół Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego: Lubieszewo, st. 3, gm. Gryfice, woj. zachodniopomorskie. [dostęp 2015-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (pol.).
  6. ↑ a b c R. Wołągiewicz: Lubieszewo, Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e.. s. 13–30.
  7. ↑ a b c d R. Wołągiewicz: Lubieszewo, Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e.. s. 31–33.
  8. ↑ a b R. Wołągiewicz: Z badań archeologicznych w Lubieszewie nad osadnictwem w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu [w:] T. Białecki (pod red.), Ziemia Gryficka 1969. s. 45.
  9. ↑ R. Wołągiewicz: Z badań archeologicznych w Lubieszewie nad osadnictwem w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu [w:] T. Białecki (pod red.), Ziemia Gryficka 1969. s. 47.
  10. ↑ H. J. Eggers: Lübsow, ein germanischer Fürstensitz der älteren Keiserzeit [w:] C. Schuchhardt i inni, Praehistorische Zeitschrift. T. 34–35. Cz. 2. s. 80.
  11. ↑ A. Stubenrauch: Tagebuch (1908–1913) [w:] Archiwum Muzeum Narodowego w Szczecinie. T. 28–31. s. fol. 41, 99, 128 i nast.. H. J. Eggers: Lübsow, ein germanischer Fürstensitz der älteren Keiserzeit [w:] C. Schuchhardt i inni, Praehistorische Zeitschrift. T. 34–35. Cz. 2. s. 61, 70–71 i nast.. E. Jungklaus: Römische Funde in Pommern. s. 13, 19, 24–26.
  12. ↑ R. Wołągiewicz: Lubieszewo, Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e.. s. 9–10.
  13. ↑ A. Kokowski: Starożytna Polska. Od trzeciego stulecia przed narodzeniem Chrystusa do schyłku starożytności. s. 185–186. Porównaj [z]: R. Wołągiewicz: Z badań archeologicznych w Lubieszewie nad osadnictwem w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu [w:] T. Białecki (pod red.), Ziemia Gryficka 1969. s. 47.
  14. ↑ a b R. Wołągiewicz: Z badań archeologicznych w Lubieszewie nad osadnictwem w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu [w:] T. Białecki (pod red.), Ziemia Gryficka 1969. s. 42.
  15. ↑ R. Wołągiewicz: Z badań archeologicznych w Lubieszewie nad osadnictwem w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu [w:] T. Białecki (pod red.), Ziemia Gryficka 1969. s. 50.
  16. ↑ R. Wołągiewicz: Z badań archeologicznych w Lubieszewie nad osadnictwem w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu [w:] T. Białecki (pod red.), Ziemia Gryficka 1969. s. 42–43.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródła[edytuj | edytuj kod]

  • Stubenrauch A., Tagebuch (1908–1913), Archiwum Muzeum Narodowego w Szczecinie, T. 28–31, Stettin 1913.

Opracowania[edytuj | edytuj kod]

  • Eggers H. J., Lübsow, ein germanischer Fürstensitz der älteren Keiserzeit [w:] C. Schuchhardt i inni, Praehistorische Zeitschrift, T. 34–35, cz. 2, Berlin 1953.
  • Jungklaus E., Römische Funde in Pommern, Greiswald 1924.
  • Andrzej Kokowski, Starożytna Polska. Od trzeciego stulecia przed narodzeniem Chrystusa do schyłku starożytności, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2005, ISBN 83-7436-012-7, OCLC 69479176.
  • Wołągiewicz R., Lubieszewo, Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e., Szczecin 1994.
  • Wołągiewicz R., Z badań archeologicznych w Lubieszewie nad osadnictwem w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu [w:] Białecki T. (pod red.), Ziemia Gryficka 1969, Gryfickie Towarzystwo Kultury w Gryficach, Szczecin 1971.

Opracowania online[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Książęce_groby_grupy_lubieszewskiej_w_Lubieszewie&oldid=66758054”