53°30′35″N 23°38′42″E/53,509722 23,645000Kuźnica (województwo podlaskie)
 |
Ten artykuł należy dopracować |
| Artykuł | 53°30′35″N 23°38′42″E |
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°30'0.0"N, 23°37'59.9"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 1403 m |
| ||||
| ||||
 Stacja kolejowa Kuźnica Białostocka | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  podlaskie
| |||
| Powiat | sokólski | |||
| Gmina | Kuźnica | |||
| Liczba ludności (31 grudnia 2013) | 1767[1] | |||
| Strefa numeracyjna | 85 | |||
| Kod pocztowy | 16-123 | |||
| Tablice rejestracyjne | BSK | |||
| SIMC | 0033293 | |||
Położenie na mapie gminy Kuźnica  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | ||||
| 53°30′35″N 23°38′42″E/53,509722 23,645000
| ||||
Kuźnica, dawniej Kuźnica Białostocka – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Kuźnica przy drodze krajowej nr 19 oraz liniach kolejowych 6 i 57. We wsi znajduje się kolejowe i drogowe przejście graniczne z Białorusią.
Kuźnica uzyskała lokację miejską w 1536 roku, zdegradowana w 1930 roku[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego. Jest siedzibą urzędu gminy Kuźnica.
Dojazd pociągiem Przewozów Regionalnych z: Białegostoku, Sokółki, Małkini, Ełku i Grodna.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Kuźnica Białostocka[3].
Kuźnica położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początkiem wsi była rudnia – zakład wytopu żelaza z rud darniowych – założona nad rzeczką Łosośną[5][6] około 1504. Niebawem powstał książęcy dwór. Na polecenie królowej Bony w 1536 Jerzy Zielepucha założył miasto Kuźnica, które w 1546 otrzymało miejskie prawo magdeburskie. W 1545 Zygmunt August ufundował kościół katolicki. W 1679 miasto miało rynek i cztery ulice. Istniała tu bażantarnia królewska.
Po rozbiorach Kuźnica początkowo znajdowała się w zaborze pruskim, a potem w granicach cesarstwa rosyjskiego. Pomimo korzystnego położenia nad spławną rzeką i (od 1862) przy linii kolejowej Warszawa-Petersburg, miasteczko nie rozwinęło się w większy ośrodek.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1919–1921 pod miastem toczyły się zacięte boje. W toku walk, przy małych stratach polskich, niemal całkowicie zniszczono broniącą tego odcinka 18. Brygadę Strzelców. Zniszczenia wojenne spowodowały w 1921 odebranie miejscowości praw miejskich. W Kuźnicy stacjonowała strażnica WOP.
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
W Kuźnicy, przy ul. Sidrzańskiej, znajduje się parafialna cerkiew prawosławna Podwyższenia Krzyża Pańskiego. We wsi znajduje się cmentarz prawosławny założony w XIX wieku[7].
Obecnie wieś nie ma kresowego charakteru – zniknął rynek, a Kuźnica jest zwykłą ulicówką. 31 grudnia 2013 najmniej osób mieszkało przy ul. Jagiellońskiej, natomiast najwięcej przy ul. Nowodzielskiej[1].
Co roku w miejscowości odbywa się festiwal poezji śpiewanej „Kuźnia”.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- kościół parafialny pod wezwaniem Opatrzności Bożej, pl. Tysiąclecia 15, 1863–1864, nr rej.:A-124 z 2.11.1993
- cmentarz przykościelny, dawniej grzebalny, XVI-XIX, nr rej.:A-124 z 2.11.1993
- cmentarz żydowski, XVIII, nr rej.:846 z 28.09.1998[8].
Pomniki[edytuj | edytuj kod]
- Memoriał „Golgota Wschodu” na wzgórzu Szubienica[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Ludność, Gmina Kuźnica [dostęp 2014-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-12].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44–45.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990..., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Национальный атлас Беларуси, Mińsk 2002, s. 266–267.
- ↑ Agata Lewandowski, Łosośna – dolina nieznana…, „Znad Wilii”, nr 3(79) z 2019 r., s. 58–64, http://www.znadwiliiwilno.lt/wp-content/uploads/2019/10/Znad-Wilii-3-79m-1.pdf, 2019.
- ↑ NUKAT | Prosto do informacji – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych, 193.0.118.54, 2019 [dostęp 2020-03-13] (ang.).
- ↑ Andrzej Michałowski, Alicja Sulimierska, Elżbieta Baniukiewicz: Studia i Materiały. Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo Białostockie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu. Narodowa Instytucja Kultury, 1996, s. 36.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie. 2020-09-30.
- ↑ Memoriał „Golgota Wschodu” góruje nad Kuźnicą. iSokolka.eu, 2013-10-13. [dostęp 2014-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-09)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kuźnica 1 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 13.