Kursko (jezioro)
52°27′08″N 15°27′26″E/52,452222 15,457222 Jezioro Kursko widziane z powietrza od północy | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne |
Zamostowo, Kursko |
| Region | |
| Wysokość lustra |
41,3 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
71,3–75,0 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
4150 m |
| Objętość |
3038,5 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa czystości wody |
III (w roku 2007) |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające |
Jeziorna |
Położenie na mapie gminy Międzyrzecz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
| 52°27′08″N 15°27′26″E/52,452222 15,457222
| |
Kursko – jezioro w Polsce położone w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Międzyrzecz na Bruździe Zbąszyńskiej.
Położenie i opis[edytuj | edytuj kod]
Jezioro położone jest w zachodniej części powiatu międzyrzeckiego, na terenie Bruzdy Zbąszyńskiej[1]. Otoczenie akwenu stanowią przeważnie pola uprawne i podmokłe łąki, wyjątek stanowi południowy brzeg z przewagą lasów. Roślinność wodna w 1996 roku zajmowała 92,1% linii brzegowej jeziora. Dno zbiornika jak i linia brzegowa są monotonne. Nad północnym brzegiem jeziora znajduje się przysiółek wsi Gorzyca – Zamostowo[2], zaś nad południowo-zachodnim leży wieś Kursko. Przez jezioro, z południa na północ, przepływa rzeka Jeziorna. Szerokość cieku pozwala na swobodny dostęp do położonego na północ jeziora Długiego[2]. W pobliżu południowego brzegu wiedzie linia kolejowa nr 364, wykorzystywana od 2013 roku wyłącznie dla ruchu towarowego[3].
Akwen charakteryzuje się żyznymi wodami i ma skłonność do długich i obfitych zakwitów. Zanieczyszczenie wód zbiornika w głównej mierze spowodowane zostało przyjmowaniem przez lata ścieków poprodukcyjnych z gorzelni w Kursku[4].
Hydronimia[edytuj | edytuj kod]
Jezioro pojawia się w źródłach w 1482 roku – początkowo jako lacum Wyelkyegyeszyoro, a następnie: Lukomin (1565), jeziorka Lukomina (1565), Wielgie (1576), Kurziger S. (1839), Jezioro Kurskie (1983)[5][6]. Obecna nazwa została wprowadzona 17 września 1949 roku[7]. Państwowy rejestr nazw geograficznych jako nazwę urzędową jeziora podaje Kursko, nie wymieniając żadnych nazw obocznych[8][9].
Morfometria[edytuj | edytuj kod]
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 71,3 ha[10], natomiast A. Choiński, poprzez planimetrowanie na mapach 1:50 000, określił wielkość jeziora na 75,0 ha[11]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 75 ha[12].
Średnia głębokość zbiornika wodnego to 4,3 m, a maksymalna – 8,5 m. Objętość jeziora wynosi 3038,5 tys. m³. Maksymalna długość jeziora to 1570 m, a szerokość 680 m. Długość linii brzegowej wynosi 4150 m[10].
Według Atlasu jezior Polski (red. J. Jańczak, 1996) oraz numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 41,3 m n.p.m.[13][10]
Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski leży na terenie zlewni dziewiątego poziomu Zlewnia jez. Kursko[14]. Identyfikator MPHP to 187895273[14].
Zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10381[14]. Administratorem wód jeziora jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Utworzył on obwód rybacki, który obejmuje między innymi wody jeziora Długiego, Kursko oraz Młyńskiego (Obwód rybacki Jeziora Długie na cieku Struga Jeziorna – Nr 3)[15]. Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi Gospodarstwo Rybackie Międzyrzecz[16].
Ze względu na znaczne zanieczyszczenie i brak dogodnych miejsc kąpielowych zabudowa rekreacyjna nad jeziorem jest nikła. Istnienie szerokiego cieku łączącego jezioro Kursko z Jeziorem Długim sprawia, że akwen jest odwiedzany przez turystów uprawiających sporty wodne[17][2].
Czystość wód i ochrona środowiska[edytuj | edytuj kod]
W wyniku badań z 2007 roku oceniono, że wody jeziora mieściły się w III klasie czystości. Niska jakość wód wynikała z wysokiego stężenia fosforu całkowitego, fosforanów, chlorofilu A oraz silnego obciążenia wód materią organiczną, co wpływało na wysoki wskaźnik BZT[4].
Badania z 2019 roku zaliczyły wody jeziora do wód o słabym stanie ekologicznym, co odpowiada IV klasie jakości. Wskaźnikiem, który zadecydował o czwartej klasie, był stan makrozoobentosu, podczas gdy stan makrofitów i fitoplanktonu oceniono jako umiarkowany, a stan fitobentosu jako dobry. W tym samym roku stan chemiczny wód określono jako poniżej dobrego, a jedynym elementem przekraczającym normę była zawartość PBDE w tkankach ryb. Przeźroczystość wód została określona na 0,7 metra[18].
Kursko zostało zakwalifikowane jako podatne na degradujące wpływy zewnętrzne, w związku z czym zostało zaliczone do III kategorii podatności na degradację. Oznacza to, że jest to jezioro o słabych warunkach naturalnych. Negatywny wpływ na ten wskaźnik mają niewielka głębokość średnia, niski wskaźnik stratyfikacji termicznej, niski współczynnik Schindlera, duży procent wymiany wód w ciągu roku (460%) oraz położenie akwenu w zróżnicowanym otoczeniu pól uprawnych, łąk i lasów[4].
Jezioro znajduje się na obszarze chronionego krajobrazu o nazwie Dolina Obry[19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Andrzej Richling i inni, Regionalna geografia fizyczna Polski : praca zbiorowa, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 176-177, ISBN 978-83-7986-381-5, OCLC 1288191487 [dostęp 2022-04-02].
- ↑ a b c Leszek Klessa i inni, Życie jezior: praca zbiorowa, Krystyna Kamińska (red.), Przyroda Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski: Klub Działalności Podwodnej LOK [Ligi Obrony Kraju] "Marlin" : na zlec. Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 1996, s. 62-63, ISBN 978-83-905760-1-5 [dostęp 2023-09-18].
- ↑ 364 Wierzbno - Rzepin. atlaskolejowy.net. [dostęp 2023-12-31]. (pol.).
- ↑ a b c Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze. 2007. [dostęp 2015-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-22)]. (pol.).
- ↑ Tempel, Meßtischblatt nr. 3558, 1:25 000, 1938
- ↑ Instytut Języka Polskiego PAN, Elektroniczny słownik hydronimów Polski – Kursko [online], eshp.ijp.pan.pl [dostęp 2024-01-06].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 17 września 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 76, poz. 947, s. 10)
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 65596
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 168, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c Jerzy Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. I, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 46-47, ISBN 83-86001-29-1.
- ↑ Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 541. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Kursko. Karta charakterystyki jcwp [online], Hydroportal. Warstwa: Plany gospodarowania wodami.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2024-01-04].
- ↑ a b c Hydroportal, Informatyczny System Osłony Kraju [dostęp 2024-01-06].
- ↑ Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Ujednolicony wykaz obwodów rybackich 2022 [online], dane.gov.pl [dostęp 2024-01-06].
- ↑ Gospodarstwo Rybackie Sp. z o.o. Międzyrzecz, Jeziora udostępnione do wędkowania [online], gryba.pl [dostęp 2024-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2023-05-29].
- ↑ Chycina - Zespół jezior Kursko, Długie, Chycina, zalew Bledzewski – szlak kajakowy [online], polskaniezwykla.pl, 29 grudnia 2019 [dostęp 2024-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-29].
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2016–2021 na podstawie monitoringu – tabela [online], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2024-01-04].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar chronionego krajobrazu – Dolina Obry [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2024-01-06].