Kurtaczek namorzynowy

Kurtaczek namorzynowy
	Pitta megarhyncha
	Schlegel, 1863
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	tyrankowce
Rodzina	kurtaczki
Rodzaj	Pitta
Gatunek	kurtaczek namorzynowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kurtaczek namorzynowy^[3] (Pitta megarhyncha) – gatunek małego ptaka z rodziny kurtaczków (Pittidae). Osiadły, zasiedla namorzyny Azji Południowo-Wschodniej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Gatunek opisał po raz pierwszy Hermann Schlegel w roku 1863 pod używaną obecnie nazwą Pitta megarhyncha; holotyp pochodzi z wyspy Bangka. Kurtaczek namorzynowy tworzy nadgatunek wraz z kurtaczkiem bengalskim (P. brachyura), kurtaczkiem bladym (P. nympha) oraz kurtaczkiem modroskrzydłym (P. moluccensis)^[4]. Takson monotypowy^[5].

Morfologia

Długość ciała wynosi 18–21 cm, masa ciała 92–120 g. Wierzch głowy szarobrązowy. Od boków głowy do karku biegną czarne paski. Wierzch ciała ciemnozielony, kuper połyskliwy, fioletowoniebieski. Sterówki czarne z niebieskim lub zielonym zakończeniem. Przy złożonym skrzydle dolna połowa o barwie ultramaryny, lotki I rzędu posiadają dużą, białą plamę. Gardło białe. Spód ciała płowocynamonowy, od środka brzucha do pokryw podogonowych szkarłatny. Dziób czarny (duży w porównaniu do innych kurtaczków). Osobniki młodociane cechują ciemniejsze ubarwienie oraz brak ultramaryny w upierzeniu skrzydeł, zaś plama na spodzie ciała jest różowawa, nie szkarłatna^[4].

Zasięg występowania

Całkowity zasięg występowania, szacowany na 173 tys. km²^[6], obejmuje lasy namorzynowe od południowego Bangladeszu po zachodnią Tajlandię, wschodni i zachodni Półwysep Malajski, wschodnią Sumatrę, Archipelag Riau oraz wyspę Bangka. Prócz namorzynów spotyka się go także w zaroślach palm Nypa fruticans^[4].

Pożywienie

Kurtaczek namorzynowy żywi się mięczakami, mrówkami i innymi owadami. Ze skorupiaków zjada głównie kraby, do czego przystosowany jest dziób tego ptaka. Żeruje w błocie dookoła korzeni drzew namorzynowych oraz na okolicznych suchych obszarach. Niekiedy wychodzi na bardziej otwarte obszary, widywany był siedzący na zacumowanych łodziach^[4].

Lęgi

Okres lęgowy trwa od kwietnia do sierpnia. Gniazdo umieszczone jest zwykle na ziemi, jednokrotnie odnotowano je przytwierdzone do kopca przedstawicieli rodzaju Thalassina (dziesięcionogi); rzadko mieści się do 1,5 m nad ziemią. Jest to zamknięta konstrukcja utworzona z patyków, trawy i włókien kokosowych, od góry spojona błotem. W lęgu 2–4 kremowe jaja o liliowym odcieniu, pokryte czerwonobrązowymi wzorami. Mają wymiary około 26×22 mm. Wysiadują prawdopodobnie oba ptaki z pary; okres inkubacji i szczegóły dotyczące młodych nie są znane^[4].

Status i zagrożenia

Przez Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji jest oceniany jako spadkowy^[2]. Zagrożenie stanowi wycinka lasów namorzynowych dla drewna na opał lub budowę oraz zastępowania namorzynów miejscami hodowli ryb i krewetek^[6]. Rzadki w Bangladeszu, częsty jedynie w prowincji Khulna. W pozostałych częściach zasięgu również rzadki, jedynie na Sumatrze lokalnie pospolity^[4].

Przypisy

↑ Pitta megarhyncha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Pitta megarhyncha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Pittidae Swainson, 1831 - kurtaczki - Pittas (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 158. ISBN 84-87334-50-4.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): NZ wrens, Sapayoa, broadbills, asities, pittas. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-19]. (ang.).
↑ ^a ^b Mangrove Pitta Pitta megarhyncha. BirdLife International. [dostęp 2014-01-01].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Pitta megarhyncha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Pitta megarhyncha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Pittidae Swainson, 1831 - kurtaczki - Pittas (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-19].

[hbw8-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 158. ISBN 84-87334-50-4.

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): NZ wrens, Sapayoa, broadbills, asities, pittas. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-19]. (ang.).

[birdlife-6] Mangrove Pitta Pitta megarhyncha. BirdLife International. [dostęp 2014-01-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]