Kwas chlorosiarkowy

Kwas chlorosiarkowy
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
podst.	chlorohydroksy-λ6-sulfanodion
addyt.	chlorydohydroksydodioksydosiarka
wodor.	wodoro(chlorydotrioksydosiarczan)
	Inne nazwy i oznaczenia
Stocka	kwas chlorosiarkowy(VI)
inne	kwas chlorosulfonowy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	HSO; 3Cl
Inne wzory	ClSO; 2OH
Masa molowa	116,52 g/mol
Wygląd	ciecz bezbarwna do żółtej
	Identyfikacja
Numer CAS	7790-94-5
PubChem	24638
SMILES
	O=S(O)(Cl)=O
InChI
	InChI=1S/ClHO3S/c1-5(2,3)4/h(H,2,3,4)
	InChIKey
	XTHPWXDJESJLNJ-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,75 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	reaguje z wodą
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w pirydynie, dichlorometanie, chloroformie, kwasie octowym, bezwodniku octowym, kwasie trifluorooctowym, chlorku sulfurylu i ciekłym dwutlenku siarki, słabo rozpuszczalny w tetrachlorometanie i dwusiarczku węgla
Temperatura topnienia	−80 °C
Temperatura wrzenia	152 °C
Budowa
Typ hybrydyzacji i VSEPR	sp³ – tetraedr
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-12-28]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H314, H335, EUH014
Zwroty P	P260, P280, P303+P361+P353, P304+P340+P310, P305+P351+P338
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Żrący; (C)
Zwroty R	R14, R35, R37
Zwroty S	S1/2, S26, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 3 2 W
Numer RTECS	FX5730000
Dawka śmiertelna	LD50 50 mg/kg (szczur, doustnie)
Stężenie śmiertelne	LC50 4779 mg/m³ (szczur, 4 godziny)
	Podobne związki
Podobne związki	kwas fluorosiarkowy, kwas bromosiarkowy, chlorek sulfurylu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas chlorosiarkowy, HSO
3Cl – nieorganiczny związek chemiczny, monochlorowa pochodna kwasu siarkowego. Używany w przemyśle chemicznym do produkcji detergentów i leków^[2].

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Kwas chlorosiarkowy to bezbarwna, higroskopijna ciecz w temperaturze pokojowej. Agresywnie dymi na powietrzu. Ma względnie duże ciepło parowania. Występuje w formie tetrahedralnych cząsteczek. Wolno reaguje z węglowodorami nie zawierającymi wiązań podwójnych. Jest silnie żrący i rozkłada się wybuchowo w kontakcie z wodą. W tej reakcji powstają kwas siarkowy i chlorowodór^[2]:

HSO
3Cl + H
2O → H
2SO
4 + HCl

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Skala przemysłowa[edytuj | edytuj kod]

Na skalę przemysłową kwas ten obecnie otrzymuje się absorbując chlorowodór w skroplonym tritlenku siarki^[2]:

SO
3 + HCl → HSO
3Cl

Inne metody[edytuj | edytuj kod]

Istnieje też możliwość chlorowania kwasu siarkowego pentachlorkiem fosforu. W reakcji tej powstają prócz kwasu chlorosiarkowego, chlorowodór oraz trichlorek fosforylu:

H
2SO
4 + PCl
5 → HSO
3Cl + HCl + POCl
3

Zastosowania[edytuj | edytuj kod]

Z kwasu chlorosiarkowego wytwarza się wiele detergentów. Na ten cel zużywa się około 40% globalnej produkcji tego związku. Znajduje on również zastosowanie w syntezie leków i barwników^[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, s. 4-92, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JoachimJ. Maas JoachimJ., FritzF. Baunack FritzF., Chlorosulfuric Acid, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a07_017 (ang.).
↑ ^a ^b Kwas chlorosiarkowy (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-12-28].
↑ ^a ^b Chlorosulfonic acid, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2015-12-28] (ang.).
↑ Kwas chlorosulfonowy (nr 571024) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2015-12-28]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Kwas chlorosiarkowy (nr 571024) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-12-28]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CRC-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, s. 4-92, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

[ullmann-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JoachimJ. Maas JoachimJ., FritzF. Baunack FritzF., Chlorosulfuric Acid, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a07_017 (ang.).

[CLI-3] Kwas chlorosiarkowy (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-12-28].

[CID-4] Chlorosulfonic acid, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2015-12-28] (ang.).

[SA-5] Kwas chlorosulfonowy (nr 571024) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2015-12-28]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[SA-US-6] Kwas chlorosiarkowy (nr 571024) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-12-28]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[4]