Kwestionariusze objawowe „O” i „S”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Kwestionariusz objawowy „O” (KO „O”) służy do rozpoznawania istnienia zaburzeń nerwicowych, oceny zmian w nasileniu objawów oraz oceny efektów leczenia w zakresie ustępowania bądź nasilania się objawów[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13].

Narzędzie to jest pochodną SCL-90-R, różniącą się od pierwowzoru przede wszystkim rezygnacją z pozycji dotyczących objawów psychotycznych oraz wprowadzeniem zmiennych, dotyczących objawów najczęściej spotykanych w populacjach pacjentów leczonych w latach 75-78. Został stworzony jako narzędzie wchodzące w skład systemu zbierania informacji o pacjentach zgłaszających się do leczenia z powodu psychogennych zaburzeń funkcjonalnych, zwłaszcza zaburzeń nerwicowych[14][15].

Opracowano też trzy skrócone i zaktualizowane wersje - Kwestionariusze objawowe „S” (KO „S”) - umożliwiające szybką diagnozę istnienia zaburzeń nerwicowych (screening)[3][14][16][17].

KO „O” i KO „S” zostały opracowane przez zespół kierowany przez Jerzego Aleksandrowicza[14] w Zakładzie Psychoterapii Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. W 2000 roku w Katedrze Psychoterapii UJ CM dokonano aktualizacji skal szczegółowych[15]. (Jak zaznaczają autorzy, zmieniająca się wraz z upływem lat częstość występowania poszczególnych objawów w populacji pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi może ograniczać użyteczność kwestionariuszy objawowych[14][18].)

Zawartość kwestionariuszy[edytuj | edytuj kod]

KO „O” składa się ze 138 „pytań zamkniętych” (w tym trzech powtarzających się, w celu sprawdzenia rzetelności respondenta), zaś odpowiedzi na nie dostarczają informacji zarówno o występowaniu, jak i nasileniu zaburzeń w okresie 7 dni poprzedzających badanie. Na każde z pytań należy odpowiedzieć wybierając jedną z czterech odpowiedzi: (0) „dolegliwość nie występowała”, (a) „występowała i była nieznacznie uciążliwa”, (b) „występowała i była średnio uciążliwa”, (c) „występowała i była bardzo uciążliwa”[15].

Wersja screeningowa kwestionariusza, która została zaktualizowana w 2011 roku – KO „S-III” – zawiera 82 zmienne[3][16].

Na podstawie wszystkich zadeklarowanych odpowiedzi obliczane są „ogólne wartości kwestionariuszy” (OWK). Wartość OWK zbiorczo opisuje nasilenie objawów typowych dla zaburzeń nerwicowych i umożliwia ich szybką diagnozę (trafność ponad 90%), bez wskazania, na które z zaburzeń nerwicowych cierpi pacjent[3][14][15][16][17].

Skale KO „O”[edytuj | edytuj kod]

W oparciu o analizy czynnikowe wyodrębniono 14 skal KO „O”, z których 8 odpowiada jednostkom nozologicznym należącym do klasyfikacji ICD-10[15] (mają one jedynie wartość orientacyjną, a nie diagnostyczną):

  1. Zaburzenia fobiczne
  2. Inne zaburzenia lękowe
  3. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
  4. Konwersje
  5. Zaburzenia autonomiczne (układu krążenia)
  6. Zaburzenia somatyzacyjne
  7. Zaburzenia hipochondryczne
  8. Neurastenia
  9. Depersonalizacje i derealizacje
  10. Unikanie i zależność
  11. Impulsywność i histrioniczność
  12. Nieorganiczne zaburzenia snu
  13. Dysfunkcje seksualne
  14. Dystymia

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Aleksandrowicz JW., Bierzyński K, Filipiak J, Kowalczyk E, Martyniak J i wsp. Kwestionariusze objawowe „S” i „0” – narzędzie służące do diagnozy i opisu zaburzeń nerwicowych. Psychoter. 1981; 37: 11-28 
  2. ↑ Rewer A. Skale kwestionariusza objawowego „0”. Psychiatr. Pol. 2000; 34(6): 931-43 
  3. ↑ a b c d Aleksandrowicz JW, Sobański JA. Kwestionariusz selekcyjny S-III: narzędzie screeningowe przydatne do wstępnej diagnostyki zaburzeń nerwicowych. Doniesienie z badań pilotowych. XLIII Zjazd Psychiatrów Polskich, Poznań, 23–26 czerwca 2010 r.
  4. ↑ Aleksandrowicz JW, Sobański JA. Kwestionariusz objawowy S-III. Psychiatr. Pol. 2011; 45(4): 515-26 
  5. ↑ Aleksandrowicz JW. Kwestionariusz objawowy „S-II”. Psychiatr. Pol. 2000; 34(6) 
  6. ↑ Sobański JA, Klasa K, Simon W, Aleksandrowicz JW, Rutkowski K. Kwalifikacja do psychoterapii i ocena wyników leczenia zaburzeń nerwicowych: kwestionariusze objawowe KO"0", KSIII, OQ-45.2, kwestionariusze osobowości KON-2006 i NEO-PI-R. XLIII Zjazd Psychiatrów Polskich, Poznań, 23–26 czerwca 2010 r.
  7. ↑ Murzyn A, Sobański JA, Mielimąka M, Rutkowski K. Nasilenie zaburzeń oraz skuteczność psychoterapii pacjentów z doświadczeniem wczesnodziecięcej traumy. XLIII Zjazd Psychiatrów Polskich, Poznań, 23–26 czerwca 2010 r.
  8. ↑ Murzyn (Białas) A, Mielimąka M, Rutkowski K. Nasilenie zaburzeń oraz skuteczność psychoterapii pacjentów z doświadczeniem wczesnodziecięcej traumy. XLIII Zjazd Psychiatrów Polskich, 23-26 czerwiec 2010, Poznań
  9. ↑ Aleksandrowicz JW., Hamuda G. Kwestionariusza objawowe w diagnozie i w badaniach epidemiologicznych zaburzeń nerwicowych. Psychiatr. Pol. 1994; 28 (6): 667-76 
  10. ↑ Sobański JA, Klasa K, Rutkowski K, Dembińska E, Müldner-Nieckowski Ł. Kwalifikacja do intensywnej psychoterapii w dziennym oddziale leczenia nerwic. Psychiatria i Psychoterapia. 2011; 7(4): 20-34 
  11. ↑ Aleksandrowicz JW. Częstość objawów nerwicowych. Psychiatr. Pol. 2000; 34(1): 5-20 
  12. ↑ Derogatis LR, Cleary P. Confirmation of the dimensional structure of the SCL-90: A study in construct validation. J. Clin. Psychol. 1977; 33 (4): 981-89 
  13. ↑ Kiejna A, Kantorska-Janiec M. Epidemiologia zaburzeń psychicznych a nowe narzędzia stosowane w badaniach. Med. Psychiatr. Neurol. 1999: 3(1): 12-18 
  14. ↑ a b c d e Aleksandrowicz JW., Bierzyński K, Filipiak J, Kowalczyk E, Martyniak J i wsp. Kwestionariusze objawowe „S” i „0” – narzędzie służące do diagnozy i opisu zaburzeń nerwicowych. Psychoter. 1981; 37: 11-28
  15. ↑ a b c d e Rewer A. Skale kwestionariusza objawowego „0”. Psychiatr. Pol. 2000; 34(6): 931-43
  16. ↑ a b c Aleksandrowicz JW, Sobański JA. Kwestionariusz objawowy S-III. Psychiatr. Pol. 2011; 45(4): 515-26 
  17. ↑ a b Aleksandrowicz JW. Kwestionariusz objawowy „S-II”. Psychiatr. Pol. 2000; 34(6) 
  18. ↑ Aleksandrowicz JW. Częstość objawów nerwicowych. Psychiatr. Pol. 2000; 34(1): 5-20 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kwestionariusze_objawowe_„O”_i_„S”&oldid=64101865”