Lütfi Pasza
 Damat Lütfi Pasza (grafika) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 marca 1564 |
| Wielki Wezyr | |
| Okres |
od 13 lipca 1539 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Damat Çelebi Lütfi Pasza (ur. 1488 we Wlorze, zm. 27 marca 1564) – wielki wezyr Imperium Osmańskiego w latach 1539–1541, szwagier (damat) sułtana Sulejmana Wspaniałego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się między rokiem 1475 a 1490[2][3]. Jego faktyczne pochodzenie nie jest znane, jednak zgodnie z tradycją uważany jest za Albańczyka[4][5]. Będąc jeszcze dzieckiem trafił na dwór sułtański i uczył się w Enderunie.
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Był sandżakbejem Kastamonu, bejlerbejem Karamanu i innych prowincji w Anatolii oraz Syrii. Uczestniczył w wyprawach wojennych Sulejmana na Belgrad, Rodos, Węgry, Wiedeń i Bagdad[5]. Od roku 1534 Lütfi Pasza był bejlerbejem Rumelii. W 1537 roku uczestniczył również w wojnie z Wenecją, a w 1538 roku w wyprawie na Mołdawię.
Lütfi Pasza został ponownie wezwany na dwór sułtana Sulejmana 1539 roku, gdy w czasie epidemii dżumy zmarł wielki wezyr Ayas Pasza[6]. 13 czerwca 1539 roku Lütfi Pasza przyjął stanowisko Wielkiego Wezyra, które zajmował do 1541 roku[7]. W tym właśnie roku sułtanka Şah rozwiodła się z nim, wskutek czego został pozbawiony stanowiska i wysłany do Didimoticho.
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]W 1523 roku ożenił się z siostrą Sulejmana Wspaniałego, sułtanką Şah[8]. W związku tym urodziły się dwie córki, Esmehan Baharnaz i Neslihan[9]. Małżeństwo z siostrą sułtana trwało do 1541 roku.
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]Lütfi Pasza zmarł 27 marca 1564 roku[4].
Dzieła literackie
[edytuj | edytuj kod]Lütfi Pasza był autorem 21 dzieł[5]. Wśród nich były prace o charakterze religijno-etycznym, historycznym, politycznym, medycznym i ekonomicznym. Niektórzy autorzy przypisują mu także kodeks prawny „Kanun–name”[10][11][12].
Najbardziej znanymi dziełami paszy są: Tevârih-i 'Al-i Osman, historyczna praca opisująca okres panowania trzech sułtanów –Bajazyda II, Selima I Groźnego i Sulejmana Wspaniałego[13][14] oraz Asafname, traktat polityczno-ekonomiczny[15].
W kinematografii
[edytuj | edytuj kod]W serialu telewizyjnym Wspaniałe stulecie (Muhteşem Yüzyıl) rolę Lütfi Paszy grał turecki aktor Mehmet Özgür.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ K. Dervishi „Kryeministrat dhe ministrat shqiptare ne 100 vjet”.
- ↑ «Autor niemieckiego wydania Asafname, Rudolf Tschudi, doszedł do wniosku, że Lütfi Pasza urodził się między 1475 a 1490 rokiem.» Rudolf Tschudi, Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910.
- ↑ «М.Т. Gokbilgin wskazuje rok 1488 jako przypuszczalną datę urodzenia.» М.Т. Gokbilgin, Lutfi Pasa. – Islam ansiklopedisi, Istanbul 1955, s. 96.
- ↑ a b Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar), Sicill-i Osmani, t. 1V, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996, s. 91, ISBN 975-333-0383.
- ↑ a b c Azmi Özcan, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi. Lütfi Paşa, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş., 1999, s. 47–48, ISBN 975-08-0072-9.
- ↑ Lütfi Pasza i jego traktat „Asafname”.
- ↑ Тurcja. Republika turecka. Przywódcy i władcy Turcji.
- ↑ Arama Mobil|accessdate=2013-02-18|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F8jX6spW|archivedate=2013-03-15.
- ↑ İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971.
- ↑ Dr. Rudolf Tschudi, Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910.
- ↑ «W katalogu rękopisów muzeum Topkapı w opisie rękopisu dzieła Mehmeda Saida (XVIII w.) także zawiera wskazówkę, że za wzór dla niego posłużyło dzieło „Kanun-name” autorstwa Lütfi Paszy» F.E. Karatay, Topkapı Sarayı müzesi kütüphanesi türkçe yazmalar kataloğu, t. 1, Istanbul 1961, s. 598–599.
- ↑ «U. Haid przypuszcza, że kodeks mógł napisany na zlecenie Lütfi Paszy» У. Хейд, Dawny osmański kodeks karny Kanun-name, t. 2, М.: Prace dwudziestego piątego Międzynarodowego Kongresu Orientalistyki, 1963, s. 471.
- ↑ E.J. Brill, First Encyclopaedia of Islam, M. Th. Houtsma, 1913–1936, s. 55.
- ↑ Kayhan Atik, Lütfi Paşa ve Tevârıh-i Âl-i Osman, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 2001.
- ↑ Lütfi Paşa (haz. Ahmet Uğur), Asafname, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1982.