Przejdź do zawartości

Lütfi Pasza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lütfi Pasza
Damat Çelebi Lütfi Paşa
Ilustracja
Damat Lütfi Pasza
wielki wezyr Imperium Osmańskiego
Data i miejsce urodzenia

ok. 1488
Wlora[1], Albania

Data i miejsce śmierci

27 marca 1564
Stambuł

Żona

Şah Sultan

Dzieci

Esmahan Baharnaz Sultan
Neslihan Sultan
[2]

Damat Çelebi Lütfi Pasza (ur. 1488 we Wlorze, zm. 27 marca 1564) – wielki wezyr Imperium Osmańskiego w latach 1539–1541, szwagier (damat) sułtana Sulejmana Wspaniałego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się między rokiem 1475 a 1490[3][4]. Jego faktyczne pochodzenie nie jest znane, jednak zgodnie z tradycją uważany jest za Albańczyka[5][6]. Będąc jeszcze dzieckiem trafił na dwór sułtański i uczył się w Enderunie.

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

Był sandżakbejem Kastamonu, bejlerbejem Karamanu i innych prowincji w Anatolii oraz Syrii. Uczestniczył w wyprawach wojennych Sulejmana na Belgrad, Rodos, Węgry, Wiedeń i Bagdad[6]. Od roku 1534 Lütfi Pasza był bejlerbejem Rumelii. W 1537 roku uczestniczył również w wojnie z Wenecją, a w 1538 roku w wyprawie na Mołdawię.

Lütfi Pasza został ponownie wezwany na dwór sułtana Sulejmana 1539 roku, gdy w czasie epidemii dżumy zmarł wielki wezyr Ayas Pasza[7]. 13 czerwca 1539 roku Lütfi Pasza przyjął stanowisko Wielkiego Wezyra, które zajmował do 1541 roku[8]. W tym właśnie roku sułtanka Şah rozwiodła się z nim, wskutek czego został pozbawiony stanowiska i wysłany do Didimoticho.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

W 1523 roku ożenił się z siostrą Sulejmana Wspaniałego, sułtanką Şah[9]. W związku tym urodziły się dwie córki, Esmehan Baharnaz i Neslihan. Małżeństwo z siostrą sułtana trwało do 1541 roku.

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]

Lütfi Pasza zmarł 27 marca 1564 roku[5].

Dzieła literackie

[edytuj | edytuj kod]

Lütfi Pasza był autorem 21 dzieł[6]. Wśród nich były prace o charakterze religijno-etycznym, historycznym, politycznym, medycznym i ekonomicznym. Niektórzy autorzy przypisują mu także kodeks prawny „Kanun–name”[10][11][12].

Najbardziej znanymi dziełami paszy są: Tevârih-i 'Al-i Osman, historyczna praca opisująca okres panowania trzech sułtanów –Bajazyda II, Selima I Groźnego i Sulejmana Wspaniałego[13][14] oraz Asafname, traktat polityczno-ekonomiczny[15].

W kinematografii

[edytuj | edytuj kod]

W serialu telewizyjnym Wspaniałe stulecie (Muhteşem Yüzyıl) rolę Lütfi Paszy grał turecki aktor Mehmet Özgür.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. K. Dervishi „Kryeministrat dhe ministrat shqiptare ne 100 vjet”.
  2. İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971.
  3. «Autor niemieckiego wydania Asafname, Rudolf Tschudi, doszedł do wniosku, że Lütfi Pasza urodził się między 1475 a 1490 rokiem.» Rudolf Tschudi, Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910.
  4. «М.Т. Gokbilgin wskazuje rok 1488 jako przypuszczalną datę urodzenia.» М.Т. Gokbilgin, Lutfi Pasa. – Islam ansiklopedisi, Istanbul 1955, s. 96.
  5. a b Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar), Sicill-i Osmani, t. 1V, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996, s. 91, ISBN 975-333-0383.
  6. a b c Azmi Özcan, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi. Lütfi Paşa, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş., 1999, s. 47–48, ISBN 975-08-0072-9.
  7. Lütfi Pasza i jego traktat „Asafname”.
  8. Тurcja. Republika turecka. Przywódcy i władcy Turcji.
  9. Arama Mobil|accessdate=2013-02-18|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F8jX6spW|archivedate=2013-03-15.
  10. Dr. Rudolf Tschudi, Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910.
  11. «W katalogu rękopisów muzeum Topkapı w opisie rękopisu dzieła Mehmeda Saida (XVIII w.) także zawiera wskazówkę, że za wzór dla niego posłużyło dzieło „Kanun-name” autorstwa Lütfi Paszy» F.E. Karatay, Topkapı Sarayı müzesi kütüphanesi türkçe yazmalar kataloğu, t. 1, Istanbul 1961, s. 598–599.
  12. «U. Haid przypuszcza, że kodeks mógł napisany na zlecenie Lütfi Paszy» У. Хейд, Dawny osmański kodeks karny Kanun-name, t. 2, М.: Prace dwudziestego piątego Międzynarodowego Kongresu Orientalistyki, 1963, s. 471.
  13. E.J. Brill, First Encyclopaedia of Islam, M. Th. Houtsma, 1913–1936, s. 55.
  14. Kayhan Atik, Lütfi Paşa ve Tevârıh-i Âl-i Osman, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 2001.
  15. Lütfi Paşa (haz. Ahmet Uğur), Asafname, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1982.