Jaszczurka skalna
| Darevskia saxicola[1] | |||
| (Eversmann, 1834) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
jaszczurka skalna | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Jaszczurka skalna (Darevskia saxicola) – gatunek gada z rodziny jaszczurek właściwych (Lacertidae).
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Jaszczurka średniej wielkości o smukłym, lekko spłaszczonym tułowiu i długim ogonie. Ubarwienie podstawowe jest zmienne i przyjmuje różne odcienie brązu, szarości i zieleni. Zazwyczaj wyraźny, plamisty wzór na grzbiecie zagęszcza się na bokach tworząc siatkowatą wstęgę, w której czasami mogą występować jasne i niebieskie plamki. Brzuch białawy, żółty, różowy lub pomarańczowy. W okresie godowym bardziej krępy samiec jest intensywnie ubarwiony, a niebieskawe punkty (które mogą też występować u samic, chociaż są wtedy znacznie słabiej zaznaczone) stają się gęstsze i bardziej jaskrawe. Młode mają tylną połowę ogona ubarwioną na niebieskoszaro. Całkowita długość ciała dorosłego osobnika ok. 230 mm.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Jaszczurka ta występuje w zachodnim i środkowym Kaukazie oraz na wschodnich wybrzeżach Morza Czarnego – na terytorium południowo-zachodniej Rosji (Kraj Krasnodarski, zachodnia część Kaukazu Północnego) i zachodniej Gruzji[2][3]. Niektórzy autorzy podają, że występuje też w azjatyckiej części Turcji[2], ale IUCN tego nie potwierdza[3].
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Jaszczurka skalna żyje na równinach, obszarach pagórkowatych i górskich. W górach spotykana do wysokości 2200 m n.p.m., prawdopodobnie występuje też wyżej[2]. Występuje głównie na terenach pokrytych żwirem, brzegach potoków oraz izolowanych wychodniach skał w lasach i zaroślach. Często spotykana na obszarze osiedli ludzkich, np. na mostach, murach i w ruinach.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
W szczególnie sprzyjających miejscach występuje bardzo licznie, mimo to nie jest specjalnie towarzyska. Swoje kryjówki (głównie szczeliny skalne lub jamy w ziemi) opuszcza rano między godziną 8 a 10. Wygrzewa się następnie na słońcu, po czym przez dłuższy czas jest bardzo ruchliwa i przed zmierzchem powraca do swojej kryjówki.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Kilka tygodni po zakończeniu zimowania samce zdobywają spore terytoria, które zamieszkują wspólnie z 2 lub 3 gotowymi do rozrodu samicami. W obrębie rewiru nie tolerują obecności innych samców. Wzajemnie pokojowo do siebie usposobione samice kopulują nie tylko z posiadaczem swojego terytorium, ale również z samcami z sąsiednich obszarów, a nawet z samcami, które nie posiadając własnego obszaru odwiedzają ukradkiem rewiry innych samców. Samica składa zwykle 3–5 jaj do lekko wilgotnej kryjówki. Długość głowy i tułowia wylęgających się młodych wynosi tylko 25 mm, dojrzałość płciową osiągają po upływie ok. 2 lat.
Pokarm[edytuj | edytuj kod]
Jaszczurka skalna żywi się głównie: muchówkami, pająkami, stonogami, mrówkami, skąposzczetami oraz ślimakami.
Wrogowie[edytuj | edytuj kod]
Jaszczurce skalnej zagrażają przede wszystkim: gniewosz plamisty, połoz kaspijski i żmija kaukaska. Młode osobniki często padają ofiarami ptaków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Darevskia saxicola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e P. Uetz, J. Hallermann, Darevskia saxicola, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-01-03] (ang.).
- ↑ a b c Darevskia saxicola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Günter Diesener, Josef Reichholf: Steinbachs Naturführer: Lurche und Kriechtiere. Monachium: Mosaik Verlag GmbH, 1996, s. 172. ISBN 3-576-10697-9, ISBN 978-3576106970.