Filanderek pręgowany

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Lagostrophus fasciatus)
Filanderek pręgowany
Lagostrophus fasciatus
(Péron & Lesueur, 1807)[1]
Ilustracja
Ilustracja autorstwa Goulda z 1853 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Rodzina

kangurowate

Podrodzina

filanderki

Rodzaj

Lagostrophus
O. Thomas, 1887[2]

Gatunek

filanderek pręgowany

Synonimy

Gatunku:

Podgatunki
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Filanderek pręgowany[8] (Lagostrophus fasciatus) – gatunek ssaka z podrodziny filanderków (Lagostrophinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1807 roku francuscy przyrodnicy François Péron i Charles Alexandre Lesueur nadając mu nazwę Kangurus fasciatus[1]. Miejsce typowe to Bernier Island, Zatoka Rekina, Australia Zachodnia, Australia[1][9][10][11]. Okazy typowe to: lektotyp – wierzchnia skóra i czaszka niedorosłego samca (sygnatura MNHN-ZM-MO-1990-403); paralektotyp – wierzchnia skóra i czaszka (sygnatura MNHN-ZM-MO-1990-402); paralektotyp – wierzchnia skóra i czaszka (sygnatura MNHN-ZM-MO-1990-404); paralektotyp – czaszka (sygnatura MNHN-ZM-AC-A2652); wewnątrzczaszkowy odlew gipsowy jednego z okazów (sygnatura MNHN-ZM-AC-A8227); wszystkie okazy pochodzą z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu i zostały zebrane między 26 czerwca a 14 lipca 1801 roku przez francuskiego zoologa René Maugé’a[12]. Podgatunek baudinettei formalnie opisał w 2003 roku amerykańsko-australijski zespół teriologów (Amerykanin Kristofer M. Helgen i Australijczyk Tim Flannery) nadając mu nazwę Lagostrophus fasciatus baudinettei[6]. Miejsce typowe to „Buchsfelde” (tj Loos, 34°37′S 138°42′E/-34,616667 138,700000), 40 km na północ od Adelajdy, Australia Południowa, Australia[6]. Holotyp to skóra i częściowa czaszka z żuchwą dorosłej samicy (sygnatura ZMB 3213) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie; zebrany w 1863 roku przez niemieckiego botanika Moritza Richard Schomburgka[6]. Jedyny przedstawiciel rodzaju filanderek[8] (Lagostrophus) który zdefiniował w 1887 roku angielski zoolog Oldfield Thomas[2].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają 2 podgatunków[10].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Lagostrophus: gr. λαγoς lagos „zając”; στροφος strophos „pasmo, pas”[13].
  • fasciatus: późnołac. fasciatus „w paski, pasiasty”, od łac. fascia „pasmo, pasek”[14].
  • baudinettei: prof. Russell Victor Baudinette (1945–2004), australijski teriolog[6].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Filanderek pręgowany występuje w zależności od podgatunku[10]:

  • L. fasciatus fasciatus – Dorre Island i Bernier Island, w Zatoce Rekina w Australii Zachodniej; wymarły na kontynencie, gdzie współczesne okazy zostały znalezione w południowo-zachodniej Australii Zachodniej, a holoceńskie skamieniałości w południowo-wschodniej Australii Zachodniej. W latach 2004–2012 wprowadzony na Faure Island, leżącej również w Zatoce Rekina.
  • L. fasciatus baudinettei – podgatunek wymarły, znany ze współczesnego okazu znalezionego w południowej Australii, a skamieniałości wskazują, że występował również w zachodniej Nowej Południowej Walii i Wiktorii.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 40–45 cm, długość ogona 23–26 cm; masa ciała 1–2,3 kg[15][16][17][18]. Wierzch ciała ciemnoszary, z wyraźnymi ciemnymi poprzecznymi pręgami w części tylnej i u nasady ogona. Spód ciała szarobiały. Podgatunek baudinettei różni od podgatunku nominatywnego bardziej czerwonawym kolorem futra, mniej wyrazistymi pręgami na grzbiecie, dłuższymi włosami na głowie oraz krótszym ogonem[16].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Środowisko życia[edytuj | edytuj kod]

Suche obszary porośnięte niskimi krzewami i rzadkim lasem.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Filanderek pręgowany prowadzi nocny tryb życia. Odżywia się głównie trawami, a także roślinami z rodziny malwowatych. Zapotrzebowanie na wodę pokrywane jest przez wilgotny pokarm oraz rosę. Samica rodzi zazwyczaj jedno młode między styczniem a sierpniem. Na kontynencie zwierzę zostało wyparte przez owce, lisy i koty. Na wyspach populacje tego gatunku są chronione.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d F. Péron: Voyage de découvertes aux terres australes, exécuté par ordre de Sa Majesté l’empereur et roi, sur les corvettes le Géographe, le Naturaliste, et la goëlette le Casuarina, pendant les années 1800, 1801, 1802, 1803 et 1804. T. 1. Paris: De l’Imprimerie impériale, 1807, s. 114, ryc. 27. (fr.).
  2. ↑ a b O. Thomas. On the wallaby commonly known as Lagorchestes fasciatus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1886, s. 544, 1886. (ang.). 
  3. ↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation: pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 183. (fr.).
  4. ↑ J. Gould. Description of two new species of kangaroos from Western Australia (Macropus ocydromus, Lagorchestes albipilis). „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 2, 1842. (ang.). 
  5. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau tableau du règne animal: mammifères. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 195. (fr.).
  6. ↑ a b c d e K.M. Helgen & T.F. Flannery. Taxonomy and historical distribution of the wallaby genus Lagostrophus. „Australian Journal of Zoology”. 51 (3), s. 206–207, 2003. DOI: 10.1071/ZO02078. (ang.). 
  7. ↑ a b A.A. Burbidge, J. Woinarski, Lagostrophus fasciatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-06-15] (ang.).
  8. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagostrophus fasciatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-15].
  10. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 92. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagostrophus fasciatus (Péron & Lesueur, 1807). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
  12. ↑ S.M. Jackson, J.J. Jansen, G. Baglione & C. Callou. Mammals collected and illustrated by the Baudin Expedition to Australia and Timor (1800-1804): A review of the current taxonomy of specimens in the Muséum national d’Histoire naturelle de Paris and the illustrations in the Muséum d’Histoire naturelle du Havre. „Zoosystema”. 43 (21), s. 415–416, 2021. DOI: 10.5252/zoosystema2021v43a21. (ang.). 
  13. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 362, 1904. (ang.). 
  14. ↑ fasciatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-08] (ang.).
  15. ↑ M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 693. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  16. ↑ a b K. Chedid: Lagostrophus fasciatus. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-08-25]. (ang.).
  17. ↑ J.H. Reichholf & G. Steinbach (red.); autorzy tekstów: J. Diller, S. Graf, W. Hagen, H. Hagen, U. Heckner-Bisping, P. Hey-Reidt, K. Janke, E. Keller, B.P. Kremer, J. Markl, B. Markl, H.F. Moeller, J.H. Reichholf, M. Schmitt, A. Sigl & U. Weinhold: Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 44, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2. (pol.).
  18. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 62. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 73, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filanderek_pręgowany&oldid=72103708”