Piestruszka

Piestruszka
	Lagurus
	Gloger, 1841
	; Przedstawiciel rodzaju – piestruszka stepowa (L. lagurus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Lagurini
Rodzaj	piestruszka
	Typ nomenklatoryczny
	Mus lagurus Pallas, 1773
Synonimy
	Eremiomys Polyakov, 1881; Eremomys: Heude, 1898; Prolagurus Kormos, 1938; Laguropsis Kretzoi, 1962;
	Eremiomys Polyakov, 1881; Eremomys: Heude, 1898; Prolagurus Kormos, 1938; Laguropsis Kretzoi, 1962;
Gatunki
	7 gatunków (w tym 6 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	7 gatunków (w tym 6 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Piestruszka^[6] (Lagurus) – rodzaj ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Współcześnie żyje tylko jeden gatunek, piestruszka stepowa, zamieszkująca stepy i półpustynie Azji Wschodniej (Chińska Republika Ludowa i Mongolia), środkowej i zachodniej, po Dniepr we wschodniej Europie (Ukraina)^[7]. W przeszłości istniało więcej gatunków reprezentujących ten rodzaj, np. plejstoceński Lagurus pannonicus, znany z terenów dzisiejszej Rumunii^[8]. Również współcześnie żyjąca piestruszka stepowa występowała w poprzednim interglacjale i okresie zlodowacenia dalej na zachód, aż po południową Anglię^[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 73–125 mm, długość ogona 6–16 mm, długość ucha 5 7mm, długość tylnej stopy 11–16 mm; masa ciała 17–46 g^[10]^[11].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1841 roku niemiecki zoolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger w książce swojego autorstwa o tytule Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte^[1]. Na gatunek typowy Gloger wyznaczył (oznaczenie monotypowe) piestruszkę stepową (L. lagurus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Lagurus: gr. λαγως lagōs ‘zając’; -ουρος -ouros ‘-ogonowy’, od ουρα oura ‘ogon’^[12].
Eremiomys (Eremomys): gr. ερημια erēmia ‘pustynia’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[13]. Gatunek typowy: Mus lagurus Pallas, 1773.
Prolagurus: gr. προ pro ‘blisko, w pobliżu’^[14]; rodzaj Lagurus Gloger, 1841. Gatunek typowy: †Lagurus pannonicus Kormos, 1930.
Laguropsis: rodzaj Lagurus Gloger, 1841; οψις opsis, οψεως opseōs ‘wygląd, oblicze, twarz’^[15]. Gatunek typowy: †Lagurodon helleri Kretzoi, 1956.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden współcześnie występujący gatunek^[16]^[11]^[17]^[6]:

Lagurus lagurus (Pallas, 1773) – piestruszka stepowa

Opisano również gatunki wymarłe^[18]:

Lagurus helleri (Kretzoi, 1956)^[19] (Niemcy; pliocen)
Lagurus pannonicus Kormos, 1930^[20] (Rumunia; plejstocen)
Lagurus posterius Zazhigin, 1969^[21] (Rosja; plejstocen)
Lagurus praepannonicus Topachevsky, 1965^[22] (Rosja; pliocen)
Lagurus ternopolitanus (Topachevsky, 1973)^[23] (Ukraina; pliocen)
Lagurus transiens Jánossy, 1962^[24] (Węgry; pliocen)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Wariant pisowni Eremiomys Polyakov, 1881.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. część = 1. (niem.).
↑ И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в Сибири. „Запи́ски Импера́торской Акаде́мии нау́к”. VII^e série. 39 (Приложение 2), s. 34, 1881. (ros.).
↑ P.M. Heude. Bez tytułu; kontynuacja „Études odontologiques. Troisième partie. Rongeurs”. „Mémoires concernant l’histoire naturelle de l’empire chinois”. 4 (2), s. 61, 1898. (fr.).
↑ T. Kormos. Mimomys newtoni F. Major und Lagurus pannonicus Kormos, zwei gleichzeitige verwandte Wuhlmause von verschiedener phylogenetischer Entwicklung. „Anzeiger Ungarns Akademie Wissenschaften”. 57, s. 353–379, 1938. (niem.).
↑ M. Kretzoi. A Csarnótai fauna és faunaszint. „Magyar Állami Földtani Intézet Jelentése”. 1959, s. 333, 1962. (węg.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].
↑ †Lagurus pannonicus Kormos 1930 (mouse). paleodb.org. [dostęp 2015-11-20]. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagurus lagurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 316. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 227. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 362.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 268.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 184.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 352. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Lagurus, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-04] (ang.).
↑ M. Kretzoi. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges. „Geologica Hungarica”. Series Palaeontologica. 27, s. 225, 1956. (niem.).
↑ T. Kormos. Diagnosen neuer Säugetiere aus der Ober-Pliozänen fauna des Somlyóberges bei Püspökfürdö. „Annales Musei Nationalis Hungarici”. 27, s. 244, 1930. (niem.).
↑ B.C. Зажигин. К истории развития пеструшек (Rodeotia, Microtinae) в антропогене Евразии. „Доклады Академии Наук СССР”. 188 (3), s. 722– 725, 1969. (ros.).
↑ В.A. Топачевский: Насекомоядные и грызуны Ногайской позднеплиоценовой фауны. Киев: Наукова Думка, 1965, s. 1–163. (ros.).
↑ В.А. Топачевский: Грызуны Таманского фаунистического комплекса Крыма. Киев: Наукова Думка, 1973, s. 175. (ros.).
↑ D. Jánossy. Vorläufige Mitteilung über die Mittelpleistozäne Vertebratenfauna der Tarkő-Felsnisehe (NO-Ungarn, Bükk-Gebirge). „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici”. Pars Mineralogica et Palaeontologica. 54, s. 168, 1962. (niem.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[3] Wariant pisowni Eremiomys Polyakov, 1881.

[Gloger-1] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. część = 1. (niem.).

[Poljakov-2] И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в Сибири. „Запи́ски Импера́торской Акаде́мии нау́к”. VII^e série. 39 (Приложение 2), s. 34, 1881. (ros.).

[heu-4] P.M. Heude. Bez tytułu; kontynuacja „Études odontologiques. Troisième partie. Rongeurs”. „Mémoires concernant l’histoire naturelle de l’empire chinois”. 4 (2), s. 61, 1898. (fr.).

[kor38-5] T. Kormos. Mimomys newtoni F. Major und Lagurus pannonicus Kormos, zwei gleichzeitige verwandte Wuhlmause von verschiedener phylogenetischer Entwicklung. „Anzeiger Ungarns Akademie Wissenschaften”. 57, s. 353–379, 1938. (niem.).

[kre62-6] M. Kretzoi. A Csarnótai fauna és faunaszint. „Magyar Állami Földtani Intézet Jelentése”. 1959, s. 333, 1962. (węg.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].

[paleodb1-9] †Lagurus pannonicus Kormos 1930 (mouse). paleodb.org. [dostęp 2015-11-20]. (ang.).

[Wilson&Reeder2-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagurus lagurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].

[Pardiñas&inni-11] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 316. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[amw-12] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 227. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/370/mode/1up_362]-13] Palmer 1904 ↓, s. 362.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/276/mode/1up_268]-14] Palmer 1904 ↓, s. 268.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=214_184]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 184.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=185_155]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 155.

[mdd-17] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).

[Burgin&inni-18] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 352. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Zijlstra-19] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Lagurus, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-04] (ang.).

[kre56-20] M. Kretzoi. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges. „Geologica Hungarica”. Series Palaeontologica. 27, s. 225, 1956. (niem.).

[kor30-21] T. Kormos. Diagnosen neuer Säugetiere aus der Ober-Pliozänen fauna des Somlyóberges bei Püspökfürdö. „Annales Musei Nationalis Hungarici”. 27, s. 244, 1930. (niem.).

[zaz-22] B.C. Зажигин. К истории развития пеструшек (Rodeotia, Microtinae) в антропогене Евразии. „Доклады Академии Наук СССР”. 188 (3), s. 722– 725, 1969. (ros.).

[top65-23] В.A. Топачевский: Насекомоядные и грызуны Ногайской позднеплиоценовой фауны. Киев: Наукова Думка, 1965, s. 1–163. (ros.).

[top73-24] В.А. Топачевский: Грызуны Таманского фаунистического комплекса Крыма. Киев: Наукова Думка, 1973, s. 175. (ros.).

[jan-25] D. Jánossy. Vorläufige Mitteilung über die Mittelpleistozäne Vertebratenfauna der Tarkő-Felsnisehe (NO-Ungarn, Bükk-Gebirge). „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici”. Pars Mineralogica et Palaeontologica. 54, s. 168, 1962. (niem.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]