Lasecznica trzcinowata

Lasecznica trzcinowata

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	lasecznica
Gatunek	lasecznica trzcinowata
Nazwa systematyczna
Arundo donax L. Sp. Pl. 81 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Łany lasecznicy trzcinowatej na Krecie

Liść pochwiasto obejmujący łodygę

Lasecznica trzcinowata, arundo trzcinowate (Arundo donax L.) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych (Poaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek pochodzi z części Azji o klimacie umiarkowanym i tropikalnym, ale rozprzestrzenił się szeroko i obecnie występuje także w Afryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii, Europie, Ameryce Północnej i Południowej, na Hawajach. W Europie występuje w południowej części kontynentu (Szwajcarii, Albanii, Chorwacji, Grecji, Rumunii, we Włoszech, Francji, w Portugalii, Hiszpanii i na Krymie), poza tym na wyspach Makaronezji.

Morfologia

Łodyga

Jest to puste w środku źdźbło osiągające zazwyczaj 4 m wysokości, czasem nawet do 6 m. U podstawy osiąga średnicę zwykle 2 cm, czasem do 7,5 cm. Podziemne kłącze jest twarde, guzowate i włókniste. Masa kłączy tworzy warstwę o grubości do 1 m.

Liście

Typowe dla traw; pochwiasto obejmujące łodygę i wyrastające naprzemiennie w dwóch równoległych rzędach. Mają szerokość 2–3 (6) cm i długość (20) 50–60 (100) cm. Są szarozielone, u nasady mają krótki (do 2 mm) i całobrzegi języczek liściowy. Są bardzo szorstkie i mogą przeciąć skórę dłoni.

Kwiaty

Fioletowe, zebrane w pierzaste, w czasie kwitnienia wzniesione i ścieśnione wiechy o długości 30–60 (70) cm. Po przekwitnięciu wiechy stają się srebrnoszare, zwisające i rozpierzchłe. Poszczególne kłoski osiągają 10–12 mm długości i są bocznie spłaszczone. Plewy są lancetowate. Plewki mają wierzchołek trójdzielny, przy czym na środkowym ząbku osadzona jest ość. U ich nasady znajdują się długie białawe włoski, służące owocom (ziarniakom) do rozprzestrzeniania się.

Biologia i ekologia

Zakwita pod koniec lata – od września do grudnia. Większość kwiatów jest bezpłodna, nasiona zawiązują się rzadko. Rozmnaża się głównie wegetatywnie przez kłącza. Kiełkować i rozwinąć się w samodzielną roślinę może już kawałek kłącza o długości poniżej 5 cm, jeśli tylko występuje na nim kolanko. Ukorzeniać się mogą także pędy powalone, np. przez powódź.

Hydrofit. Najlepiej rozwija się, gdy warstwa wody jest równa z powierzchnią podłoża, lub jeśli woda znajduje się niewiele poniżej niego. Rośnie w rowach i na ich brzegach, na brzegach strumieni i rzek, najlepiej w warunkach dużej wilgotności i dobrego oświetlenia. Może rosnąć zarówno na ciężkich glinach, jak i na luźnych piaskach, toleruje także duże nawet zasolenie gleby oraz okresowe zatapianie.

W wielu miejscach świata jest gatunkiem inwazyjnym. Rośnie tak bujnie (ok. 2–5 razy szybciej od innych roślin), że wypiera rodzime gatunki roślin. Stanowi zagrożenie pożarowe, gdyż wyschnięte pędy palą się intensywnie, a zapalają 3–4 razy łatwiej, niż suche pędy rodzimej roślinności. Grube masy kłączowe tworzą mosty i tamy zatykające rowy melioracyjne i strumyki, zmieniając w ten sposób warunki w ekosystemie.

Zastosowanie

• Z mocnych i elastycznych pędów wykonuje się stroiki do niektórych dętych instrumentów muzycznych, np. oboju, fagotu. Instrumenty muzyczne wykonywane z tej rośliny znajdowano w grobach egipskich i ruinach miast sumeryjskich.
• Z pędów robi się wiatrochrony, podpory na plantacjach winorośli, maty.
• Młode pędy są używane jako pasza dla zwierząt.
• Za czasów biblijnych z kawałka pędu obciętego pod kolankiem wykonywano trzosy.
• Jest uprawiana jako roślina ozdobna. Jej walorami ozdobnymi są: pokrój, purpurowe łodygi i ogromne pierzaste wiechy o fioletowych kwiatach.
• Obsadza się nią brzegi rzek, w celu ich umocnienia i ograniczenia erozji.
• W medycynie ludowej kłączy używa się do leczenia obrzęków i kłykcin, a gotowane w winie z miodem, korzenie lub kłącza do leczenia raka.

Obecność w kulturze

Według badaczy roślin biblijnych występujące w wielu miejscach Biblii słowo trzcina odnosi się do lasecznicy trzcinowatej, która zarówno w czasach biblijnych, jak i obecnie występuje nad brzegami strumieni, rzek i Morza Martwego, a nawet na Pustyni Judzkiej i pustyni Negew. Gdy Jezus Chrystus mówi do tłumów (Mt 11,7) „Coście wyszli oglądać w pustyni? Trzcinę kołyszącą się na wietrze?", porównuje do trzciny (lasecznicy trzcinowatej) chwiejnego i pozbawionego zasad moralnych Heroda. W owych czasach bowiem trzcina była przyjętym przez Heroda symbolem wybijanym na pieczęciach oraz na monetach. Z trzciny wykonano opisany w Księdze Ezechiela (Ez 40,5) pręt mierniczy o długości 2,67 m, który miał: "aż sześć łokci, liczony po jednym łokciu i po jednej piędzi". Trzcina w Biblii była także symbolem niedoli Izraelitów w Egipcie. Ezechiel pisze (Ez 29,6–7): „Gdy się chwytali ciebie ręką, ty się łamałaś i rozrywałaś im całą rękę ...”.