Chinornik mandaryński
| Lasiopodomys mandarinus[1] | |||
| Milne-Edwards, 1871 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
chinornik mandaryński | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10] | |||
 | |||
Chinornik mandaryński[11] (Lasiopodomys mandarinus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Chinornik mandaryński występuje we wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[12]:
- L. mandarinus mandarinus – północno-środkowa i wschodnio-środkowa Chińska Republika Ludowa (południowa Mongolia Wewnętrzna, Shaanxi, Shanxi, Henan i północno-wschodnie Anhui).
- L. mandarinus faeceus – wschodnia Chińska Republika Ludowa (południowo-wschodnia Mongolia Wewnętrzna, Hebei, zachodnie Liaoning, Pekin, Szantung i Jiangsu).
- L. mandarinus johannes – północno-środkowe Chińska Republika Ludowa (północno-wschodnie Shanxi).
- L. mandarinus kishidai – Półwysep Koreański.
- L. mandarinus vinogradovi – południowe Zabajkale w Rosji (południowa Buriacja) i północno-środkowa Mongolia.
Występuje również w północno-wschodniej Mongolii Wewnętrznej, ale przynależność podgatunkowa nie jest znana.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1871 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards nadając mu nazwę Arvicola mandarinus[2]. Holotyp pochodził z Linfen, w Shanxi, w Chińskiej Republice Ludowej[13].
L. mandarinus należy do podrodzaju Lemmimicrotus[14]. Dawniej L. mandarinus zaliczany był do rodzaju Microtus[12]. Morfologicznie i genetycznie L. mandarinus tworzy grupę siostrzaną z L. brandtii[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków[12].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Lasiopodomys: gr. λασιος lasios „włochaty, kudłaty”; πους pous, ποδος podos „stopa”; μυς mus, μυoς muos „mysz”[15].
- mandarinus: nowołac. mandarinus „z Chin, Chińczyk, chiński”, od port. mandarim „wysoki rangą urzędnik w cesarskiej chińskiej biurokracji”, od malajski menteri „doradca”[16].
- faeceus: łac. faeceus „nieczysty, rozwiązły”, od feax, feacis „osad, fusy”[17][18].
- johannes: John C. Fox[17].
- kishidai: Kyukichi Kishida (1888–1968), japoński entomolog i teriolog[17].
- vinogradovi: Boris Stiepanowicz Winogradow (1891–1958), rosyjski zoolog[19][17].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 90–114 mm, długość ogona 20–27 mm, długość ucha 7–12 mm, długość tylnej stopy 15–21 mm; masa ciała 18–50 g[20].
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Chinornik mandaryński żyje na Dalekim Wschodzie Azji.
Gryzonie te zamieszkują tereny skaliste, łąki i stepy, od nizin do wysokości 3000 m n.p.m. w górach. Przeważnie występują z dala od lasów, za to w bliskości źródeł wody, szczególnie w gęstym poszyciu na wybrzeżach jezior i cieków wodnych. Żywią się głównie podziemnymi częściami roślin, rzadziej jedzą rośliny zielone. Żyją w grupach rodzinnych liczących od 3 do 22 osobników (średnio 8,7), zamieszkujących wspólną norę. Latem grupy te najczęściej zawierają jednego samca na jedną-dwie płodne samice oraz młode z 1–3 pokoleń. Okres rozrodczy trwa od marca do sierpnia, w miocie przeważnie rodzą się 2–4 młode[10].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
W Chińskiej Republice Ludowej i Rosji gryzoń ten jest pospolity i jest uznawany za gatunek najmniejszej troski; w Mongolii ok. 1% zasięgu obejmują tereny chronione. Może mu grozić utrata środowisk wskutek nadmiernego wypasu trzody, suszy i wysychania źródeł wody, czy to wskutek naturalnych procesów, czy to aktywności ludzkiej. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zaleca dalsze monitorowanie i ochronę środowisk tego gatunku[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lasiopodomys mandarinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b H. Milne-Edwards & A. Milne-Edwards: Recherches pour servir à l’histoire naturelle des mammifères: comprenant des considérations sur la classification de ces animaux. T. 1. Paris: G. Masson, 1868-1874, s. 129. (fr.).
- ↑ G.S. Miller. Genera and Subgenera of Voles and Lemmings. „North American Fauna”. 12, s. 57, 1896. (ang.).
- ↑ O. Thomas. [Exhibition of a further consignment of mammals from China, collected by Mr. Malcolm Anderson for the Duke of Bedford’s exploration of eastern Asia]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 83, s. 26, 1910. (ang.).
- ↑ G.S. Miller. Four new Chinese mammals. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 24, s. 53, 1911. (ang.).
- ↑ G.M. Allen. Microtines collected by the Asiatic Expeditions. „American Museum novitates”. 139, s. 8, 1924. (ang.).
- ↑ T. Mori. A new species of Microtus from Korea. „Journal of the Chosen Natural History Society”. 10, s. 53, 1930. (ang.).
- ↑ А.С. Фетисов. Материа лы по систематике и географическому распространению млекопитающих Западного Забайкалья. „Известия Иркутского противочумного института”. 3, s. 125, 1936. (ros.).
- ↑ T. Mori: Mammalia of Jehol and district North of it. W: Report of the first scientific expedition to Manchoukuo under the leadership of Shigeyasu Tokunaga. Cz. 5. Tokio: Office of the scientific expedition to Manchoukuo, Faculty of science and engineering, Waseda University, 1939, s. 68. (jap. • ang.).
- ↑ a b c N. Batsaikhan & K. Tsytsulina, Lasiopodomys mandarinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-28] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 354. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lasiopodomys mandarinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-28].
- ↑ B. Kryštufek & G. Shenbrot: Voles and Lemmings (Arvicolinae) of the Palaearctic Region. Maribor: University of Maribor Press, 2022, s. 274–281. ISBN 978-961-286-613-6. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 365, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ a b c d J. Nijhof: Nederlandse namen van de overige Knaagdieren, waaronder alle Muizen. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-11-28]. (niderl.).
- ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 88, OCLC 637083062 (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 432. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 321–322. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).