Lasowice (Tarnowskie Góry)
50°27′05″N 18°52′36″E/50,451472 18,876694
| Dzielnica Tarnowskich Gór | |
 ul. 1 Maja z typową dla starej części Lasowic zabudową | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| W granicach Tarnowskich Gór |
1940–1945; 1 grudnia 1945[1] |
| Zarządzający |
Beata Piegza[2] |
| Powierzchnia |
15,82 km² |
| Populacja (2022) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
290,6 os./km² |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 32 |
| Kod pocztowy |
42-600 |
| Tablice rejestracyjne |
STA |
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
| 50°27′05″N 18°52′36″E/50,451472 18,876694
| |
Lasowice (niem. Lassowitz, 1940–1945 Tarnowitz-Nord[4]) – dzielnica Tarnowskich Gór położona we wschodniej części miasta.
Układ przestrzenny
[edytuj | edytuj kod]
Dzielnica obejmuje dawną wieś Lasowice z siedliskiem położonym na prawym brzegu Stoły, zabudowaną domami wielo- i jednorodzinnymi oraz:
- Płuczki (ich północna, większa część)[5][6] – dawna kolonia Tarnowskich Gór przy rozległych płuczkach rud i późniejszej hucie żelaza,
- Osiedle Lasowice – międzywojenna kolonia domów jedno- i wielorodzinnych, położona na lewym brzegu Stoły, budowana przez pracowników PKP w rejonie obecnych ulic: Korfantego, 3 Maja, Fabrycznej, Reymonta, św. Wojciecha i Mokrej, poszerzona później o ulicę Moniuszki[7],
- Osiedle Generała Andersa[5], Osiedle Górne[8] – powstałe w latach 70.-80. XX wieku spółdzielcze osiedle mieszkaniowe,
- Osiedle Marii Rozpłochowskiej[5], Osiedle Dolne[8] – w południowej części dzielnicy, przy ulicy o tej samej nazwie,
- Apartamenty Lasowice[9] – nowe, deweloperskie osiedle mieszkaniowe, powstałe na południe od Osiedla Generała Andersa.
Poza granicami administracyjnymi dzielnicy położone są miejscowości należące dawniej do Lasowic:
- Czarna Huta (niem. Hugohütte) – przemysłowa miejscowość z kolonią Lasowic przy dawnej celulozowni (późniejsze Zakłady Chemiczne „Tarnowskie Góry”)[10], znajdująca się obecnie w dzielnicy Sowice.
- Kolonia Lasowice (niem. Kolonie Lassowitz), będąca obecnie częścią dzielnicy Śródmieście-Centrum. Jest to pierwsza nieprzemysłowa kolonia Lasowic, obejmująca rejon ul. Starej, Kochanowskiego i przyległy odcinek ul. Nakielskiej[7].
Większą, północną część dzielnicy pokrywa kompleks Lasów Lublinieckich. Znajduje się tam również stacja rozrządowa Tarnowskie Góry.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Walenty Roździeński w swoim poemacie Officina ferraria z 1612 roku wywodził nazwę ówczesnej osady: Lásowice od lásu (...)[11], prezentując jej ówczesną ludową etymologię.
Również zdaniem niemieckiego geografa Heinricha Adamy’ego nazwa Lassowitz pochodzi od polskiego słowa las[12]. Dla tarnogórskich Lasowic i wsi w powiecie oleskim podaje najstarszą nazwę miejscowości Lassowice, tłumacząc jej znaczenie w języku niemieckim jako „Walddorf” (pol. ‘leśna wieś’)[12].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Wsie Lasowice i Sowice wraz z rozległymi majątkami leśnymi od 1608 roku (według innych przekazów już w 1603 roku) były własnością miasta Tarnowskie Góry, które nabyło je od miejscowych szlachciców – Dreslera i Blachy. Były to dobra oddawane w dzierżawę, które w 1779 roku sprzedano za kwotę 11 620 talarów Erdmannowi von Larischowi celem pokrycia wydatków miasta[13][14][15].
Lasowice zostały włączone w granice miasta Tarnowskie Góry przez Niemców w 1940 roku, tworząc dzielnicę Tarnowitz-Nord[4]. Na przełomie 1940 i 1941 roku utworzono w niej obóz zbiorczy początkowo przeznaczony dla ludności cywilnej, w tym żydowskiej. Od 1941 roku przetrzymywano w nim również radzieckich i brytyjskich jeńców wojennych z komand pracy podporządkowanych administracyjnie Stalagom VIII B (344) Lamsdorf oraz VIII D (VIII B) Teschen. Po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej i utworzeniu struktur administracji polskiej zorganizowano w Lasowicach obóz dla ludności powiatu tarnogórskiego, która miała zostać wysiedlona do Niemiec (I i II kategoria Volkslisty). 24 października 1945 roku Powiatowa Rada Narodowa w Tarnowskich Górach uchwaliła wniosek do Urzędu Wojewódzkiego Śląsko-Dąbrowskiego o zarządzenie likwidacji lasowickiego obozu[16][17].
Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej Lasowice na kilka miesięcy znów zostały samodzielną gminą, by 1 grudnia 1945 roku ponownie stać się częścią Tarnowskich Gór[1].
W 2020 roku na terenie Lasowic przy ul. Polnej oddano do użytku strefę inwestycyjną o powierzchni 6,5 ha[18].
Herb
[edytuj | edytuj kod]W latach 2011–2015 dzielnica posiadała własny herb, nawiązujący do ludowej etymologii nazwy dzielnicy i miejscowości. Według statutu dzielnicy Lasowice, uchwalonego 16 marca 2011 roku przez Radę Miejską w Tarnowskich Górach były to:
(...) trzy świerki symbolizujące las, wrośnięte w ziemię. Ziemia i pnie drzew są barwy czarnej, korony drzew zielone. Tło tarczy godła jest niebieskie[19].
Transport
[edytuj | edytuj kod]
Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]Główną ulicą dzielnicy jest przebiegająca z zachodu w kierunku północno-wschodnim, prowadząca z centrum Tarnowskich Gór w stronę Miasteczka Śląskiego ulica Częstochowska. Krzyżuje ona m.in. z ulicami Fabryczną, Lasowicką i Moniuszki na Osiedlu Lasowice oraz ul. Leśną, która prowadzi w stronę Osiedla Generała Andersa. Dodatkowo wschodnim skrajem dzielnicy biegnie droga wojewódzka nr 908 (obwodnica Tarnowskich Gór), natomiast granicę Lasowic ze Śródmieściem-Centrum na południu wyznacza ulica Nakielska.
Komunikacja miejska
[edytuj | edytuj kod]
Publiczny transport zbiorowy na terenie dzielnicy obejmuje przewozy autobusowe, których organizatorem od 1 stycznia 2019 jest Zarząd Transportu Metropolitalnego[20].
Według stanu ze stycznia 2024 przez Lasowice przejeżdżają i zatrzymują się autobusy kursujące na liniach[21]:
- 87 (Tarnowskie Góry Dworzec – Żyglin Kościół),
- 145 (Tarnowskie Góry Dworzec – Bibiela Pętla),
- 151 (Miasteczko Śląskie Huta – Tarnowskie Góry Dworzec),
- 173 (Tarnowskie Góry Dworzec – Stroszek Kopalnia),
- 179 (Tarnowskie Góry Dworzec – Siedliska),
- 246 (Tarnowskie Góry Dworzec – Ożarowice Urząd Gminy),
- 614 i 615 (Rybna Lotników – Miasteczko Śląskie Osiedle),
- 646 (Tarnowskie Góry Dworzec – Orzech Kolejowa),
- 745 (Tarnowskie Góry Dworzec – Lasowice Andersa – Tarnowskie Góry Dworzec),
- 780 (Szarlej Kaufland – Stare Tarnowice GCR).
Na terenie dzielnicy znajdują się przystanki: Lasowice Częstochowska, Lasowice, Lasowice Osiedle, Lasowice Leśna, Lasowice Andersa i Lasowice Osiedle Rozpłochowskiej oraz przystanki na żądanie Lasowice Strzelnica i Lasowice Zalew[21].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 r. o podziale powiatu tarnogórskiego w wojew. śląsko-dąbr. na gminy wiejskie i gromady., „Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki”, Nr. 34, poz. 456, 22 grudnia 1945.
- ↑ Skład Rady Dzielnicy Lasowice kadencja 2025 - 2029 [online], bip.tarnowskiegory.pl, 24 czerwca 2025 [dostęp 2025-06-28] (pol.).
- ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-02-07]. (pol.).
- ↑ a b Tylko kamienie pozostały. „Montes Tarnovicensis”. nr 60, luty 2013. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- ↑ a b c Geoportal 2 [online] [dostęp 2018-03-12].
- ↑ System Informacji o Terenie miasta Tarnowskie Góry [online] [dostęp 2018-03-12].
- ↑ a b Mapa szczegółowa Polski 1:25 000. P47-S28-A Tarnowskie Góry, 1933.
- ↑ a b Jeziorski 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Apartamenty Lasowice [online], apartamentylasowice.pl [dostęp 2018-03-12].
- ↑ Maciej Szymczyk, Papierowa historia Czarnej Huty [online], www.montes.pl [dostęp 2020-04-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-10].
- ↑ Walenty Roździeński: Officina ferraria, abo huta y warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego.
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 36, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Jan Kwak, Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 88, ISBN 83-911508-3-6.
- ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 214, ISBN 83-911508-3-6.
- ↑ Jan Nowak: Kronika Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce. Tarnowskie Góry: Księgarnia Polska Jana Nowaka, 1927 (reprint 2014 – wyd.: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, Miejska Biblioteka Publiczna im. Bolesława Lubosza w Tarnowskich Górach, Księgarnia „Wiosna” w Tarnowskich Górach), s. 243.
- ↑ Krzysztof Szendzielorz: Powstał film o obozie dla Ślązaków w Lasowicach. Nakręcił go polsko-niemiecki zespół [WIDEO]. Dziennik Zachodni, 2013-01-23. [dostęp 2021-01-31]. (pol.).
- ↑ Konferencja naukowa w Tarnowskich Górach. Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, 2013-10-11. [dostęp 2021-01-31]. (pol.).
- ↑ Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Inwestujesz? Mamy dla Ciebie tereny!. 2020-08-06. [dostęp 2021-01-07]. (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego; tytuł: uchwała nr VII/82/2011 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 16 marca 2011 r. w sprawie Statutu Dzielnicy LASOWICE.
- ↑ Paweł Pawlik: Koniec KZK GOP, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry. Teraz to ZTM. onet.pl, 2019-01-02. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ a b Lista przystanków: Tarnowskie Góry. [w:] Zarząd Transportu Metropolitalnego [on-line]. [dostęp 2024-01-25]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lasowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 92.
- Herbert Jeziorski, Rzymskokatolicka Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Lasowicach. Zarys dziejów, Tarnowskie Góry: Drukpol, 2005, ISBN 83-922107-3-5, OCLC 838715022.
