Liopelmowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Leiopelma)
Liopelmowate
Leiopelmatidae[1]
Mivart, 1869
Okres istnienia: 200–0 mln lat temu
200/0
200/0
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – liopelma Archeya (L. archeyi)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

płazy

Rząd

płazy bezogonowe

Podrząd

Archebatrachia

Rodzina

liopelmowate

Typ nomenklatoryczny

Leiopelma hochstetteri Fitzinger, 1861

Rodzaje

Leiopelma Fitzinger, 1861[11]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Liopelmowate[12] (Leiopelmatidae) – monotypowa rodzina płazów z rzędu bezogonowych (Anura). Ich względnie prosta budowa wskazuje na pradawne pochodzenie[13][14].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Zelandii[15].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Jaja składa w jednym kłębie pod różnymi przedmiotami w okolicy mokradeł, źródeł lub potoków (głazy, korzenie, zmurszałe pnie). Larwy nie mają aparatów gębowych i otworów oddechowych – tlen pobierają silnie ukrwioną siecią naczyń w fałdach ogona i na brzuchu, zaś żywią się zawartością żółtka. Dorosły osobnik ma ok. 3 cm (maksymalnie 5[16]), barwę żółtoszarą. Żyje w jamach, skalnych szczelinach, pod korzeniami krzewów, gdzie chroni się przed wiatrami. Prowadzi naziemny tryb życia. Długość życia tej jednej z najprymitywniejszych żab wynosi nawet 30 lat.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Najbliższymi żyjącymi krewnymi liopelmowatych są przedstawiciele północnoamerykańskiego rodzaju Ascaphus[17][18][19][20], przy czym ostatni wspólny przodek rodzajów Ascaphus i Leiopelma żył jeszcze w mezozoiku[19][21]. Na tej podstawie niektórzy autorzy zaliczają także rodzaj Ascaphus do liopelmowatych[17][18], inni natomiast wydzielają go do osobnej rodziny ogończakowatych (Ascaphidae), uznając jednocześnie liopelmowate i ogończakowate za taksony siostrzane[19][20].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Leiopelma (Liopelma): gr. λειος leios „gładki”; πελμα pelma, πελματος pelmatos „podeszwa stopy”[11].
  • Leioaspetos: gr. λειος leios „gładki”; ασπετος aspetos „niewysłowiony”[10]. Gatunek typowy: Liopelma hamiltoni McCulloch, 1919.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[15]:

oraz gatunki wymarłe:

Znacznie starsze skamieniałości, datowane na okres jury, również należące do tej rodziny znaleziono w Argentynie.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nieuzasadniona poprawka Leiopelma Fitzinger, 1861.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Leiopelmatidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ S.G. Mivart. On the classification of the anurous batrachians. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 37, s. 291, 1869. (ang.). 
  3. ↑ G.K. Noble. A new spadefoot toad from the Oligocene of Mongolia with a summary of the evolution of the Pelobatidae. „American Museum Novitates”. 132, s. 9, 1924. (ang.). 
  4. ↑ E.G. Turbott. The distribution of the genus Leiopelma in New Zealand with a description of a new species. „Transactions and Proceedings of the Royal Society of New Zealand”. 71, s. 247, 1942. (ang.). 
  5. ↑ N.G. Stephenson. Observations on the development of the amphicoelous frogs, Leiopelma and Ascaphus. „Journal of the Linnean Society of London, Zoology”. 42 (283), s. 18, 1951. (ang.). 
  6. ↑ O. Kuhn: Die Amphibien: System und Stammesgeschichte. München: Oeben, 1965, s. 86. (niem.).
  7. ↑ R.F. Laurent. Taxonomia de los anuros. „Acta Zoologica Lilloana”. 22, s. 207, 1967. (hiszp.). 
  8. ↑ a b c A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 8, 2005. (ang.). 
  9. ↑ A.C.L.G. Günther. First account of species of tailless batrachians added to the collection of the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 36, s. 478, 1868. (ang.). 
  10. ↑ a b R. Wells & C.R. Wellington. A synopsis of the Amphibia and Reptilia and New Zealand. „Australian Journal of Herpetology”. Supplemental Series. 1, 1985. (ang.). 
  11. ↑ a b L. Fitzinger. Eine Neue Batrachier-Gattung aus Neu-Seeland. „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien”. 11, s. 218, 1861. (niem.). 
  12. ↑ a b c Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 430. ISBN 83-01-14344-4.
  13. ↑ K. Roelants & F. Bossuyt. Archaeobatrachian paraphyly and Pangaean diversification of crown-group frogs. „Systematic Biology”. 54, s. 111–126, luty 2005. DOI: 10.1080/10635150590905894. (ang.). 
  14. ↑ D. San Mauro, M. Vences, M. Alcobendas, R. Zardoya & A. Meyer. Initial diversification of living amphibians predated the breakup of Pangaea. „American Naturalist”. 165, s. 590–599, Maj 2005. (ang.). 
  15. ↑ a b Darrel R. Frost: Leiopelma Fitzinger, 1861. [w:] Amphibian Species of the World 6.2, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2023-12-09]. (ang.).
  16. ↑ Leiopelmatidae Leiopelma. Tree of Life web project. [dostęp 2020-01-10]. (ang.).
  17. ↑ a b D.R. Frost, T. Grant, J. Faivovich, R.H. Bain, A. Haas, C.F.B. Haddad, R.O. de Sá, A. Channing, M. Wilkinson, S.C. Donnellan, Ch.J. Raxworthy, J.A. Campbell, B.L. Blotto, P.E. Moler, R.C. Drewes, R.A. Nussbaum, J.D. Lynch, D.M. Green & W.C. Wheeler. The amphibian tree of life. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 297, 2006. DOI: 10.5531/sd.sp.13. (ang.). 
  18. ↑ a b K. Roelants, D.J. Gower, M. Wilkinson, S.P. Loader, S.D. Biju, K. Guillaume, L. Moriau & F. Bossuyt. Global patterns of diversification in the history of modern amphibians. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 104 (3), s. 887-892, 2007. DOI: 10.1073/pnas.0608378104. (ang.). 
  19. ↑ a b c F. Bossuyt & K. Roelants: Frogs and toads (Anura). W: S.B. Hedges & S. Kumar (red.): The timetree of life. Oxford University Press, 2009, s. 357–364. (ang.).
  20. ↑ a b R.A. Pyron & J.J. Wiens. A large-scale phylogeny of Amphibia including over 2800 species, and a revised classification of extant frogs, salamanders, and caecilians. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 61 (2), s. 543–583, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2011.06.012. (ang.). 
  21. ↑ D.C. Blackburn, D.P. Bickford, A.C. Diesmos, D.T. Iskandar & R.M. Brown. An Ancient Origin for the Enigmatic Flat-Headed Frogs (Bombinatoridae: Barbourula) from the Islands of Southeast Asia. „PLoS ONE”. 5 (8), s. e12090, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0012090. (ang.). 
  22. ↑ E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 42, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).
  23. ↑ a b T.H. Worthy, A.J.D. Tennyson, R.P. Scofield & S.J. Hand. Early Miocene fossil frogs (Anura: Leiopelmatidae) from New Zealand. „Journal of the Royal Society of New Zealand”. 43 (4), s. 211–230, 2013. DOI: 10.1080/03036758.2013.825300. (ang.). 
Rodziny płazów bezogonowych
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Liopelmowate&oldid=72144901”