Leonidas I
| ||
| ||
| Król Sparty | ||
| Okres | od około 490 p.n.e. do sierpień 480 p.n.e. | |
| Poprzednik | Kleomenes I | |
| Następca | Plejstarchos | |
| Dane biograficzne | ||
| Dynastia | Agiadzi | |
| Data i miejsce urodzenia | po 540 p.n.e. Sparta | |
| Data i miejsce śmierci | sierpień 480 p.n.e. Termopile | |
| Ojciec | Anaksandridas II | |
| Matka | pierwsza żona Anaksandridasa II | |
| Rodzeństwo | Kleomenes I Doriajos Kleombrot | |
| Żona | Gorgo | |
| Dzieci | Plejstarchos | |
Leonidas (gr. Λεωνίδας) – od około 490 p.n.e. król Sparty, syn Anaksandridasa II i jego pierwszej żony.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Poślubił Gorgo, córkę swojego przybranego brata Kleomenesa I, z którą miał syna Plejstarchosa. W 480 p.n.e. dowodził obroną przesmyku termopilskiego[1], stojąc na czele 300 Spartan i kilku tysięcy żołnierzy z innych państw greckich. Przez trzy dni odpierał ataki wielotysięcznej armii króla Persji, Kserksesa I, która nie mogła w wąskim przejściu wykorzystać przewagi liczebnej. W wyniku zdrady pasterza Efialtesa wrogie oddziały zaszły od tyłu Greków. Leonidas odesłał wtedy wojska państw sprzymierzonych i z trzystoma Spartanami, tyluż Helotami oraz siedmioma setkami Tespijczyków bronił wąwozu do końca. Poświęcenie Leonidasa i jego wojowników dało czas reszcie żołnierzy na wycofanie się[2].
W bitwie pod Termopilami Spartanie stawiali zaciekły opór, jednak przeważająca liczba Persów zmiażdżyła niewielkie siły Leonidasa, który na koniec poległ w bitwie. Tebanie poddali się, wypalono im piętna, przed wojskami perskimi droga została otwarta[1].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Postać Leonidasa jest symbolem bohaterstwa i mężnego poświęcenia, nawet w sytuacji bez wyjścia[3]. W miejscu śmierci jego i jego oddziałów postawiono obelisk w kształcie lwa (tropaion) z wyrytym epigramatem autorstwa Symonidesa: „Przechodniu, powiedz Sparcie, że leżymy tutaj posłuszni jej prawom”.
Inna wersja historyczna i treść, widniejąca tam dziś: „Przechodniu, idź i powiedz Lacedemończykom [Lacedemon, Lakonia – kraina geograficzna, w której leżała Sparta], żeśmy tu legli posłuszni ich prawom”.
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
W ekranizacjach historii obrony wąwozu Termopile w jego rolę wcielił się Richard Egan w filmie 300 Spartan z 1962 w reżyserii Rudolpha Mate. Postać Leonidasa pojawiła się również w komiksie Franka Millera – 300, zekranizowanego w 2006 przez Zacka Snydera, który w roli Leonidasa obsadził Gerarda Butlera. W 2008 miała miejsce premiera parodii filmu Snydera – Poznaj moich Spartan – w którym w Leonidasa wcielił się Sean Maguire.
Często cytowana, w wielu językach, a przez Greków używana także obecnie, bywa odpowiedź, której Leonidas udzielić miał perskim posłom: Μολών λαβέ - Chodź i weź[4], w znaczeniu: Νo to spróbuj tu przyjść i sam wziąć!
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b A.T. Olmstead, Dzieje imperium perskiego, Warszawa: PIW, 1974, s. 245.
- ↑ Cawthorne 2014 ↓, s. 9.
- ↑ Cawthorne 2014 ↓, s. 8.
- ↑ Dukas Gaitatzis, Μολών λαβέ na komorze zamkowej współczesnego, greckiego karabinu szturmowego, Προέλαση, 1 października 2019 [dostęp 2020-09-05] (gr.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Warszawa: Foksal, 2014, s. 8–9.