Lepiężnik biały

Lepiężnik biały
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	lepiężnik
Gatunek	lepiężnik biały
	Nazwa systematyczna
	Petasites albus Gaertn.; Fruct. Sem. Pl. ii. 406. t. 166 (1791).
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lepiężnik biały (Petasites albus) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w całej Polsce, ale na niżu roślina ta jest rzadka, w górach natomiast jest bardzo pospolita.

Morfologia

Pokrój: Duża roślina wieloletnia, posiadająca długie, gładkie kłącze. Jest rośliną dwupienną.

Łodyga: Ma grubą, mięsistą łodygę, na której skrętolegle wyrastają na wiosnę bezogonkowe, lancetowate, kremowo-zielone liście, które podczas rozwoju rośliny stopniowo zielenieją i wydłużają się. Łodygi okazów męskich osiągają wysokość 40 cm, żeńskich 80 cm.

Liście: Oprócz niewielkich liści łodygowych, lepiężnik wytwarza też liście odziomkowe wyrastające bezpośrednio z kłącza. Olbrzymie te liście rozwijają się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Osiągają średnicę kilkudziesięciu centymetrów. Liście te, podobnie jak liście lepiężnika różowego, są największymi liśćmi wśród roślin dziko rosnących w Polsce. Mają długie ogonki, wyrastające z kłącza pionowo lub ukośnie do góry. Ich blaszka liściowa o sercowato-nerkowatym kształcie jest nierówno ząbkowana i na dolnej powierzchni pokryta gęstym, krótkim kutnerem.

Kwiaty: Drobne kwiaty zebrane są w koszyczki, a te w grona na szczycie łodygi. Kwiaty żeńskie składają się tylko ze słupka o długiej szyjce i dwudzielnym znamieniu, oraz z puchu (powstałego z przekształconego okwiatu). Kwiaty męskie mają koronę z 5 płatkami, zrośniętymi dołem w rurkę, pręciki zrośnięte w rurkę, oraz niepłodny słupek. Czasami w koszyczkach męskich występuje kilka kwiatów żeńskich.
Owoc: Niełupki wyposażone w puch.
Gatunki podobne: W górach występuje bardzo podobny lepiężnik wyłysiały. Ma on starsze liście nagie, a włoski na listkach okrywy koszyczków grube i gruczołowate.

Biologia i ekologia

Bylina. Jest to jedna z najwcześniej kwitnących roślin, jej grube pąki wyłaniające się z gruntu można dostrzec już w marcu. Kwitnie do maja, zakwita jeszcze przed rozwojem liści. Liście i kwiaty wydzielają charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Owoce rozsiewane są przez wiatr, dzięki puchowi kielichowemu tworzącemu aparat lotny nieraz na duże odległości.
Siedlisko: zasiedla bardzo różnorodne środowiska. Najbujniej i najobficiej jednak rozwija się w wilgotnych zaroślach nadrzecznych, nad brzegami potoków, w rowach, wąwozach, w przejrzystych i wilgotnych lasach. W niektórych miejscach tworzy duże, jednogatunkowe skupiska. W Tatrach spotykany jest do wysokości 1700 m n.p.m.
Fitosocjologia: jest gatunkiem charakterystycznym dla All. Adenostylion alliariae i Ass. Petasitetum albi^[3].
Liczba chromosomów 2n= 60.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-02-00872-9.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]