Michaił Lermontow

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Lermontow)
Michaił Lermontow
Михаил Юрьевич Лермонтов
Ilustracja
Portret autorstwa Piotra Zabołockiego, 1837
Imię i nazwisko

Michaił Jurjewicz Lermontow

Data i miejsce urodzenia

15 października 1814
Moskwa

Data i miejsce śmierci

27 lipca 1841
Piatigorsk

Narodowość

rosyjska

Język

rosyjski

Alma Mater

Uniwersytet Moskiewski

Dziedzina sztuki

proza, liryka, dramat

Ważne dzieła
Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Michaił Jurjewicz Lermontow (ros. Михаил Юрьевич Лермонтов; ur. 3 października?/15 października 1814 w Moskwie, zm. 15 lipca?/27 lipca 1841 w Piatigorsku) – rosyjski pisarz, prozaik, dramaturg. Jeden z najwybitniejszych twórców XIX w., związany z romantyzmem[1], klasyk literatury rosyjskiej. Autor poematów romantycznych opartych na motywach ludowych, pejzażowej, refleksyjno-filozoficznej i patriotycznej liryki oraz dramatów. Twórca pierwszej rosyjskiej powieści psychologicznej (Bohater naszych czasów)[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej; syn kapitana Jurija Lermontowa i Marii Arseniewej. Jego rodzina według tradycji wywodzi się od Szkota Learmontha, osiadłego w Rosji w początkach XVII w[3]. Po śmierci matki (1817) wychowywany był przez babkę Jelizawietę Aleksiejewnę Arseniewą, bez większego kontaktu z ojcem. Chłopiec uczył się w domu, w dzieciństwie władał już językiem francuskim, którego uczył go francuski guwerner, oraz niemieckim. Uczył się też od najmłodszych lat rysunku i malarstwa, jego nauczycielem był Piotr Jefimowicz Zabołocki, który też namalował kilka portretów poety. Lermontow kilkakrotnie odbył wraz z babką wycieczki na Kaukaz (1818, 1820, 1825), które wywarły duży wpływ na jego wczesną twórczość.

W 1828 rozpoczął studia na Uniwersytecie Moskiewskim. W 1832 wyjechał na dwa lata do Petersburga, gdzie uczęszczał do szkoły podchorążych gwardii. Sympatyzował z dekabrystami. Poznał też dobrze angielski, czytał Byrona, którego później tłumaczył na rosyjski, i Shelleya.

Atak rosyjskich huzarów gwardii w czasie szturmu Warszawy w 1831 roku, obraz Lermontowa z 1837 roku

Debiutem był poemat Chadży Abrek[4] z 1828, który ukazał się drukiem w 1835. W 1837 roku napisał wiersz Śmierć poety, w którym oskarżał koła polityczne Rosji o śmierć Puszkina; został za to zesłany na Kaukaz, gdzie Rosja toczyła wojnę z buntującą się lokalną ludnością. Śmierć poety podobnie jak teksty prozą (m.in. powieść Bohater naszych czasów), utwory dramatyczne oraz rosnąca popularność innych jego wierszy, zrobiła z niego najważniejszego poetę rosyjskiego w latach bezpośrednio po śmierci Puszkina, z trwającym przez stulecia wpływem na całą rosyjską literaturę. Charakter jego utworów jest wyraźnie buntowniczy, bezpośrednio godzący w system carski, uznany za szczególnie niebezpieczny przez swoją do dziś uderzającą nowoczesnością estetykę i narastającą popularność.

Pomnik Lermontowa w miejscu śmiertelnego pojedynku w Piatigorsku

Po kilku miesiącach zesłania Lermontow powrócił do Rosji, ale w 1840 za pojedynek z synem francuskiego ambasadora został przez sąd wojenny powtórnie skazany na zsyłkę na Kaukaz. Zginął w 1841 roku w Piatigorsku w pojedynku z majorem w stanie spoczynku Nikołajem Martynowem, którego przez dłuższy czas publicznie napastował słownie.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Lermontow tworzył pod wpływem europejskich romantyków, takich jak Byron czy Schiller. Dla początków jego twórczości charakterystyczne są melancholia, pesymizm i bunt przeciw ograniczaniu wolności w Rosji. Później pojawiły się także wątki refleksyjno-filozoficzne. W odróżnieniu jednak od innych poetów romantyzmu, poezja jego zaskakująco oszczędna formalnie, nowoczesna. Lermontow wywarł swoimi utworami do dziś trwający wpływ na rosyjską literaturę. Buntowniczy charakter jego utworów jest obok ich estetyki jednym z głównych powodów tej aktualności.

Wybrana twórczość[5][edytuj | edytuj kod]

Proza[edytuj | edytuj kod]

  • 1834 – Panorama Moskwy (ros. Панорама Москвы)
  • 1832–1837 – Wadim (ros. Вадим) – powieść nieukończona
  • 1836–1837 – Kniaginia Ligowskaja (ros. Княгиня Лиговская)
  • 1837 – „Ja choczu rasskazat’ wam” (ros. „Я хочу рассказать вам”)
  • 1839 – Bohater naszych czasów[6] (ros. Герой нашего времени)
  • 1841 – Kawkaziec (ros. Кавказец)
  • 1841 – Sztoss[7] (ros. Штосс)

Dramaty[edytuj | edytuj kod]

  • 1828 – Cygany (ros. Цыганы)
  • 1830 – Hiszpanie[8] (ros. Испанцы)
  • 1830 – Menschen und Leidenschaften (ros. Menschen und Leidenschaften)
  • 1831 – Strannyj czełowiek (ros. Странный человек)
  • 1835 – Maskarada[9][10] (ros. Маскарад)
  • 1836 – Arbienin (ros. Арбенин)
  • 1834–1836 – Dwa brata (ros. Два брата)

Poematy[edytuj | edytuj kod]

  • 1828:
    • Czerkiesi[11] (ros. Черкесы)
    • Kawkazskij plennik (ros. Кавказский пленник)
    • Korsar (ros. Корсар)
    • Chadży Abrek[12] (ros. Хаджи Абрек)
  • 1829:
    • Priestupnik. Powiest' (ros. Преступник. Повесть)
    • Olieg (ros. Олег)
    • Dwa brata (ros. Два брата)
  • 1830:
    • Dwie niewolnicy (ros. Две невольницы)
    • Dżulio. Powiest (ros. Джюлио. Повесть)
  • 1831:
    • Anioł śmierci[11] (ros. Ангел смерти)
    • Ispowied' (ros. Исповедь)
    • Moriak. Otrywok (ros. Моряк. Отрывок)
    • Izmaił-Bej[11] (ros. Измаил-Бей. Восточная повесть)
  • 1833–1834 – Auł Bastundży (ros. Аул Бастунджи)
  • 1837:
  • 1838:
    • Tambowskaja kaznaczejsza (ros. Тамбовская казначейша)
    • Zbieg[11] (ros. Беглец)
  • 1835–1836, 1839 – Saszka[11] (ros. Сашка. Нравственная поэма)
  • 1839:
  • Ostatni syn wolności[11] (ros. Последний сын вольности. Повесть)
  • Kałły. Czerkiesskaja powiest' (ros. Каллы. Черкесская повесть)
  • <Azraił> (ros. ‹Азраил›)
  • Litwinka. Powiest' (ros. Литвинка. Повесть)
  • Bojar Orsza[11] (ros. Боярин Орша)

Wiersze[15][16][edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Lermontow Michaił Jurjewicz - Zapytaj.onet.pl [online], portalwiedzy.onet.pl [dostęp 2018-09-07] (pol.).
  2. ↑ Lermontow Michaił J., [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2014-08-13].
  3. ↑ Lib.ru/Классика: Лермонтов Михаил Юрьевич. Д. П. Святополк-Мирский. Лермонтов. Проза Лермонтова [online], az.lib.ru [dostęp 2017-11-25].
  4. ↑ Abrekiem nazywają Kabardyjczycy tego, który uczynił ślub, że nie spocznie dopóki nie zabije tylu nieprzyjaciół, ilu ślubował (przypis do polskiego przekładu Stanisława Budzińskiego z 1854) [za:] Chadży Abrek, [w: Biblioteka Warszawska Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi]. T. III. 1854. OCLC 233597059. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
  5. ↑ Михаил Юрьевич Лермонтов — Викитека [online], ru.wikisource.org [dostęp 2018-09-07] (ros.).
  6. ↑ Polska Bibliografia Literacka (PBL)
  7. ↑ książki - recenzje, opisy, oceny, opinie, dyskusje
  8. ↑ książki - recenzje, opisy, oceny, opinie, dyskusje
  9. ↑ Polska Bibliografia Literacka (PBL)
  10. ↑ książki - recenzje, opisy, oceny, opinie, dyskusje
  11. ↑ a b c d e f g h i j k Michaił Lermontow: Wybór poezji. T. II: Poematy. Warszawa: PIW, 1956.
  12. ↑ Polski przekład: Chadży Abrek, [w: Biblioteka Warszawska Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi]. 1854, s. 434–444. OCLC 233597059. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
  13. ↑ książki - recenzje, opisy, oceny, opinie, dyskusje
  14. ↑ książki - recenzje, opisy, oceny, opinie, dyskusje
  15. ↑ Michaił Lermontow: Wybór poezji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
  16. ↑ Michaił Lermontow: Wybór poezji. T. I: Liryki. Warszawa: PIW, 1956.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michaił_Lermontow&oldid=73483467”