54°23′25″N 18°38′56″E/54,390278 18,648889Letnica
| Dzielnica Gdańska | |
 ulica Starowiejska | |
| Państwo |  Polska
|
|---|---|
| Województwo |  pomorskie
|
| Miasto | Gdańsk |
| W granicach Gdańska | 1914[1] |
| Zarządzający | Marzena Kolmer, Przewodnicząca Zarządu Dzielnicy |
| Powierzchnia | 3,89 km² |
| Populacja (2016) • liczba ludności |
1314[2] |
| • gęstość | 338 os./km² |
Plan
| |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
| 54°23′25″N 18°38′56″E/54,390278 18,648889
| |
Portal  Polska
| |
Letnica (Lewen Thal, Lowenthal, Lówenthal, niem. Lauenthal[3], nazywana też Letniewo[4]) – dzielnica administracyjna Gdańska o charakterze mieszkaniowo-przemysłowym, położona w północnej części miasta nad Martwą Wisłą.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Letnica leży nad zachodnim brzegiem Martwej Wisły oraz jej dopływem Strzyżą.
Letnica jest zlokalizowana na Pobrzeżu Kaszubskim, na prawie płaskiej nizinie, wznoszącej się do 3,8 m n.p.m. Na stosunkowo niewielkiej głębokości znajdują się wody gruntowe i występują problemy ze stanem środowiska naturalnego, co wynika z otoczenia terenami przemysłowymi. Dodatkowo duża wilgotność powietrza i niska średnia prędkość wiatru (około 4 m/sek) sprzyjają koncentracji zanieczyszczeń i ich długotrwałemu utrzymywaniu się. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego obowiązującym w roku 2007 obszar ten określono jako teren o charakterze przemysłowym[5]. W MPZP z roku 2012 północną część dzielnicy przeznaczono do zabudowy mieszkalnej i usługowej[6].
Pod względem administracyjnym Letnica sąsiaduje z następującymi dzielnicami:
- od północy - Brzeźno i Nowy Port
- od południa - Młyniska
- od wschodu- Przeróbka
- od zachodu - Wrzeszcz Dolny
Letnica posiada radę dzielnicy[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do 1772 Letnica należała do klasztoru oliwskiego. Od najdawniejszych czasów losy Letnicy były związane z jeziorem Zaspa. Pierwsza wzmianka o jeziorze Zaspa pochodzi z 1238, od 1245 klasztor utrzymywał na nim stację rybacką. Od 1591 okolicę tę nazywano Gburowem (Burau)[8].
W 1728 mieszkańcy Letnicy uzyskali zgodę na „warzenie piwa i palenie gorzałki na domowy użytek”[4].
W 1734 dwór w Letniewie został spalony przez oblegających Gdańsk Rosjan. W tym okresie na mapach i dokumentach Letnica występowała jako Lewen Thal, Lowenthal lub Löwenthal, później utarł się zapis Lauental[8].
Po I rozbiorze Polski w 1772 i zajęciu okolic Gdańska przez Prusy, posiadłości klasztorne przeszły pod zarząd państwowy. Nastąpił spadek zaludnienia. W 1789 znajdowały się tu tylko 2 domy. Po wojnach napoleońskich w 1820 mieszkało tu 11 osób. W 1821 zaczęła się komasacja gruntów. W 1821 po raz ostatni Letnica wystąpiła pod nazwą Gburowa[8].
W latach 1803-1805 została zbudowana (na zlecenie kupca Broschkego) wzdłuż Martwej Wisły ważna ulica o znaczeniu portowo-przemysłowym, ul. Wiślna (Broschkischerweg)[9].
W 1833 umocniona została droga z Gdańska do Brzeźna, prowadząca przez Letnicę (obecny ciąg ul. Wielopole, ul. Starowiejskiej i ul. Letnickiej). Do II wojny światowej na całej długości nosiła nazwę ul. Letnickiej (Lauentaler Weg). W 1867 uruchomiona została kolej do Nowego Portu (linia kolejowa nr 249). W 1869 ulokowano w Letnicy Inspektorat Rybołówstwa. Tereny stały się atrakcyjne dla przemysłu. W latach 1871-1873 przy ul. Wielopole powstała fabryka nawozów fosforowych. Zbudowane zostało również osiedle robotnicze, które w 1880 zajmowało powierzchnię 78 ha[8].
Powstała charakterystyczna, wachlarzowata siatka ulic, których nazwy wiązały się z powstającymi zakładami przemysłowymi. Ul. Niecała nazwana została ul. Huty Marii (Marienhüttenweg) – od huty i walcowni stali „Maria” między Brzeźnem a Letnicą, czynnej w latach 1872-1876. Również od tej huty pochodzą nazwy ul. Żelaznej (Eisenweg[10]) i ul. Stalowej (Stahlweg). Nazwy ul. Śrubowej (Schraubenweg) i Nitowej (Nietenweg) pochodziły od założonej w 1901 na Młyniskach (w rejonie ul. Załogowej) fabryki śrub i nitów, której pracownicy także mieszkali w Letnicy. Fabryka była czynna do II wojny światowej, a po wojnie ulice przemianowano na Sielską i Suchą. Zachowana na całej długości nazwa ul. Szklana Huta (Glashüttenweg) jest pozostałością po czynnej od 1886 wytwórni butelek i gąsiorów nad Martwą Wisłą. Ul. Uczniowska do 1945 nosiła nazwę ul. Redewka (Redewkaweg), pochodzącą od nazwy strumyka wypływającego z Lasów Oliwskich, którego śladem jest równoległy do tej ulicy rów na terenie ogródków działkowych[8].
Od końca XIX wieku nad brzegiem Martwej Wisły, wzdłuż ul. Wiślnej (w okolicach obecnego Nabrzeża Wiślanego[11]) funkcjonował Dworzec Wiślany.
.jpg)
_2010-07-13_266.jpg)
We wrześniu 1900 została uruchomiona linia tramwaju elektrycznego z Nowego Portu, przez Nabrzeże Wiślane, do Śródmieścia[12]. W 1906 została otwarta szkoła przy ul. Uczniowskiej. W latach 1913-1914 została zbudowana wielka stacja rozrządowa Gdańsk Zaspa Towarowa[8]. W 1927 powstał przy ul. Wiślnej gmach Urzędu Pocztowo-Telegraficznego Gdańsk 3, tzw. Poczta Morska (Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku)[13]. W 1929 wybudowano ul. Pawła Benekego (Paul-Beneke-Weg) z linią tramwajową, obecna ul. Marynarki Polskiej. Letnica zyskała dzięki temu bezpośrednie połączenie tramwajowe z Gdańskiem[8]. Dwutorowa linia tramwaju została umieszczona między jezdniami. Po otwarciu nowej trasy została zlikwidowana trasa wzdłuż nabrzeża portowego, obok Dworca Wiślanego[12]. W latach 1932-1933 został zbudowany kościół św. Anny i Joachima przy ul. Suchej[14]. W 1933 założono osiedla Żeńcy, Gwiazda Morza i Zieleniec. W 1935 Polacy otrzymali ochronkę umieszczoną przy ul. Uczniowskiej 41. Starsze dzieci chodziły do „szkoły senackiej” przy ul. Gdańskiej lub jeździły do jednej ze szkół Macierzy Szkolnej[8].
Dzielnica nie była zamożna. Ponad połowa mieszkań miała tylko jeden pokój z kuchnią, a dachy domów były z reguły pokryte papą[8].
Po II wojnie światowej władze Gdańska umieszczały w Letnicy lokatorów nie płacących czynszu i eksmitowanych, co spowodowało degradację dzielnicy[4]. Dodatkowo po wojnie zaczęła się degradacja i likwidacja jeziora Zaspa, które zmieniono na składowisko popiołu i żużla Elektrociepłowni Gdańskiej[5]. Powierzchnia składowiska wynosi ponad 30 ha[15].
W 2010 rozpoczęła się rewitalizacja dzielnicy[16]. Do rozpoczęcia rewitalizacji ponad 60% budynków pochodziło sprzed 1918, a około 30% powstało w latach 1918-1944. Budynki te były pozbawione kanalizacji sieciowej i tylko 4% z nich posiadały kanalizację lokalną. Nie było sieci gazowej i sieci centralnego ogrzewania. Tylko 25% mieszkań posiadało WC, a około 17% łazienkę i ciepłą wodę[5].
W 2019, w związku z planowanymi inwestycjami mieszkaniowymi, przystąpiono do budowy ul. Letnickiej[17].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Przez Letnicę przebiega ulica Marynarki Polskiej, będąca częścią drogi krajowej nr 91. Znajduje się na niej torowisko tramwajowe. Przez dzielnicę kursują tramwaje linii 7 i 10 oraz autobusy linii 158, 258, 283.
Na terenie osiedla znajduje się również stacja towarowa Gdańsk Zaspa Towarowa z nieczynnym peronem SKM. W 2012 otwarto przystanek kolejowy Gdańsk Stadion Expo, przeznaczony do obsługi Międzynarodowych Targów Gdańskich oraz stadionu piłkarskiego. Odbywa się z niego okazjonalny ruch pociągów SKM.
Inne obiekty[edytuj | edytuj kod]
- Elektrociepłownia Gdańska (Ec2)
- AmberExpo
- Zabytkowy Dwór Młyniska[18][19] (koniec XVIII wieku / 1 poł. XIX wieku[20])
- „Czerwony wiadukt” na granicy z Wrzeszczem[21]
- „Droga Zielona”,a dokładniej jej część, czyli nowy wiadukt zbudowany obok „Czerwonego wiaduktu”
- Odcinek tunelowy Trasy Słowackiego, Tunel pod Martwą Wisłą, połączony z ulicą Marynarki Polskiej rondem im. Tadeusza Mazowieckiego
Rada Dzielnicy[edytuj | edytuj kod]
W Radzie Dzielnicy zasiada 15 radnych[22]. W kadencji 2019–2024[23]:
- Przewodnicząca Zarządu Dzielnicy – Marzena Kolmer
- Przewodnicząca Rady Dzielnicy – Katarzyna Kozicińska
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jednostki morfogenetyczne Gdańska. gdansk.pl.
- ↑ Podział administracyjny Gdańska, Biuletyn Informacji Publicznej – Urząd Miejski w Gdańsku [dostęp 2018-02-07].
- ↑ Loewenthal, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 363.
- ↑ a b c Odwieczny spór: Letnica czy Letniewo?
- ↑ a b c Letnica. Poznaj swoją dzielnicę. Polski Klub Ekologiczny, Okręg Wschodnio-Pomorski, 2007. [dostęp 2016-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-17)].
- ↑ Uchwała nr XXIII/449/12 Rady Miasta Gdańska z dnia 23 lutego 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Letnica osiedle, część północna w mieście Gdańsku. BIP Gdańsk, 2012-02-23. [dostęp 2016-08-08].
- ↑ Rada Dzielnicy Letnica [dostęp: 3.08.2015]
- ↑ a b c d e f g h i Letnica Trochę historii.... [dostęp 2012-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-17)].
- ↑ Wiślna. danzig.at.
- ↑ Dawne nazwy ulic gdańskich. danzig-online.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-31)].
- ↑ Nabrzeże Wiślane. portgdansk.pl.
- ↑ a b Historia komunikacji tramwajowej w Gdańsku 1864-2012. [dostęp 2015-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-07)].
- ↑ Do dworku w gdańskim porcie wraca życie. trojmiasto.pl, 12 grudnia 2011.
- ↑ Parafia rzymskokatolicka pw. Św. Anny i Joachima, Gdańsk Letniewo. diecezja.gda.pl.
- ↑ Odpady z Elektrociepłowni zapyliły część Gdańska. trojmiasto.p, 16 marca 2012.
- ↑ Gdańsk zaczyna przebudowę Letnicy (wideo). gdansk.naszemiasto.pl, 7 listopada 2012.
- ↑ Przebudowa ulicy Letnickiej zapewni dojazd do nowych osiedli
- ↑ Rezydencje gdańszczan: wybrane pałace i dwory. rowery.trojmiasto.pl, 17 marca 2008.
- ↑ Dwór Młyniska na Zielonym Trójkącie. rowery.trojmiasto.pl, 8 grudnia 2011.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych 2011 woj. pomorskie. kobidz.pl.
- ↑ Otwarto wiadukt przy stadionie w Letnicy. trojmiasto.pl, 2 czerwca 2011.
- ↑ Letnica. Radni dzielnicy już po ślubowaniu. Czas więc na pracę na rzecz lokalnej społeczności. gdansk.pl, 2019-06-25. [dostęp 2019-06-26].
- ↑ Rada Dzielnicy Letnica, gdansk.pl [dostęp 2019-12-15] (pol.).
