Letnica

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy dzielnicy Gdańska. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Letnica.
Herb Gdańska Letnica
— Dzielnica Gdańska —
Ilustracja
ulica Starowiejska
Państwo  Polska
Województwo  pomorskie
Miasto Gdańsk
W granicach Gdańska 1914[1]
Powierzchnia 4,03 km²
Populacja (2011)
• liczba ludności
1333[2]
• gęstość 331 os./km²
Położenie na mapie Gdańska
Położenie na mapie
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Portal Portal Polska

Letnica (Lewen Thal, Lowenthal, Lówenthal, niem. Lauenthal[3], nazywana też Letniewo[4]) – dzielnica administracyjna Gdańska o charakterze mieszkaniowo-przemysłowym, położona w północnej części miasta nad Martwą Wisłą.

Położenie[edytuj]

Letnica leży nad zachodnim brzegiem Martwej Wisły oraz jej dopływem Strzyżą.

Letnica jest zlokalizowana na Pobrzeżu Kaszubskim, na prawie płaskiej nizinie, wznoszącej się do 3,8 m n.p.m. Na stosunkowo niewielkiej głębokości znajdują się wody gruntowe i występują problemy ze stanem środowiska naturalnego, co wynika z otoczenia terenami przemysłowymi. Dodatkowo duża wilgotność powietrza i niska średnia prędkość wiatru (około 4 m/sek) sprzyjają koncentracji zanieczyszczeń i ich długotrwałemu utrzymywaniu się. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego obowiązującym w roku 2007 obszar ten określono jako teren o charakterze przemysłowym[5]. W MPZP z roku 2012 północną część dzielnicy przeznaczono do zabudowy mieszkalnej i usługowej[6].

Pod względem administracyjnym Letnica sąsiaduje z następującymi dzielnicami:

Letnica posiada radę dzielnicy[7].

Historia[edytuj]

PGE Arena Gdańsk
Czerwony wiadukt w ciągu ulicy Uczniowskiej (54°23′39″N 18°38′23″E/54,394167 18,639722)

Do 1772 Letnica należała do klasztoru oliwskiego. Od najdawniejszych czasów losy Letnicy były związane z jeziorem Zaspa. Pierwsza wzmianka o jeziorze Zaspa pochodzi z 1238, od 1245 klasztor utrzymywał na nim stację rybacką. Od 1591 okolicę tę nazywano Gburowem (Burau)[8].

W 1728 mieszkańcy Letnicy uzyskali zgodę na „warzenie piwa i palenie gorzałki na domowy użytek”[4].

W 1734 dwór w Letniewie został spalony przez oblegających Gdańsk Rosjan. W tym okresie na mapach i dokumentach Letnica występowała jako Lewen Thal, Lowenthal lub Löwenthal, później utarł się zapis Lauental[8].

Po I rozbiorze Polski w 1772 i zajęciu okolic Gdańska przez Prusy, posiadłości klasztorne przeszły pod zarząd państwowy. Nastąpił spadek zaludnienia. W 1789 znajdowały się tu tylko 2 domy. Po wojnach napoleońskich w 1820 mieszkało tu 11 osób. W 1821 zaczęła się komasacja gruntów. W 1821 po raz ostatni Letnica wystąpiła pod nazwą Gburowa[8].

W latach 1803-1805 została zbudowana (na zlecenie kupca Broschkego) wzdłuż Martwej Wisły ważna ulica o znaczeniu portowo-przemysłowym, ul. Wiślna (Broschkischerweg)[9].

W 1833 umocniona została droga z Gdańska do Brzeźna, prowadząca przez Letnicę (obecny ciąg ul. Wielopole, ul. Starowiejskiej i ul. Letnickiej). Do II wojny światowej na całej długości nosiła nazwę ul. Letnickiej (Lauentaler Weg). W 1867 uruchomiona została kolej do Nowego Portu (linia kolejowa nr 249). W 1869 ulokowano w Letnicy Inspektorat Rybołówstwa. Tereny stały się atrakcyjne dla przemysłu. W latach 1871-1873 przy ul. Wielopole powstała fabryka nawozów fosforowych. Zbudowane zostało również osiedle robotnicze, które w 1880 zajmowało powierzchnię 78 ha[8].

Powstała charakterystyczna, wachlarzowata siatka ulic, których nazwy wiązały się z powstającymi zakładami przemysłowymi. Ul. Niecała nazwana została ul. Huty Marii (Marienhüttenweg) – od huty i walcowni stali „Maria” między Brzeźnem a Letnicą, czynnej w latach 1872-1876. Również od tej huty pochodzą nazwy ul. Żelaznej (Eisenweg[10]) i ul. Stalowej (Stahlweg). Nazwy ul. Śrubowej (Schraubenweg) i Nitowej (Nietenweg) pochodziły od założonej w 1901 na Młyniskach (w rejonie ul. Załogowej) fabryki śrub i nitów, której pracownicy także mieszkali w Letnicy. Fabryka była czynna do II wojny światowej, a po wojnie ulice przemianowano na Sielską i Suchą. Zachowana na całej długości nazwa ul. Szklana Huta (Glashüttenweg) jest pozostałością po czynnej od 1886 wytwórni butelek i gąsiorów nad Martwą Wisłą. Ul. Uczniowska do 1945 nosiła nazwę ul. Redewka (Redewkaweg), pochodzącą od nazwy strumyka wypływającego z Lasów Oliwskich, którego śladem jest równoległy do tej ulicy rów na terenie ogródków działkowych[8].

Od końca XIX wieku nad brzegiem Martwej Wisły, wzdłuż ul. Wiślnej (w okolicach obecnego Nabrzeża Wiślanego[11]) funkcjonował Dworzec Wiślany.

Letnica, Martwa Wisła i Dworzec Wiślany na mapie z 1909
Ul. Marynarki Polskiej w Letnicy
Kościół św. Anny i Joachima
Dwór Młyniska
Dawna Poczta Morska
AmberExpo
Martwa Wisła, po prawej Letnica

We wrześniu 1900 została uruchomiona linia tramwaju elektrycznego z Nowego Portu, przez Nabrzeże Wiślane, do Śródmieścia[12]. W 1906 została otwarta szkoła przy ul. Uczniowskiej. W latach 1913-1914 została zbudowana wielka stacja rozrządowa Gdańsk Zaspa Towarowa[8]. W 1927 powstał przy ul. Wiślnej gmach Urzędu Pocztowo-Telegraficznego Gdańsk 3, tzw. Poczta Morska (Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku)[13]. W 1929 wybudowano ul. Pawła Benekego (Paul-Beneke-Weg) z linią tramwajową, obecna ul. Marynarki Polskiej. Letnica zyskała dzięki temu bezpośrednie połączenie tramwajowe z Gdańskiem[8]. Dwutorowa linia tramwaju została umieszczona między jezdniami. Po otwarciu nowej trasy została zlikwidowana trasa wzdłuż nabrzeża portowego, obok Dworca Wiślanego[12]. W latach 1932-1933 został zbudowany kościół św. Anny i Joachima przy ul. Suchej[14]. W 1933 założono osiedla Żeńcy, Gwiazda Morza i Zieleniec. W 1935 Polacy otrzymali ochronkę umieszczoną przy ul. Uczniowskiej 41. Starsze dzieci chodziły do „szkoły senackiej” przy ul. Gdańskiej lub jeździły do jednej ze szkół Macierzy Szkolnej[8].

Dzielnica nie była zamożna. Ponad połowa mieszkań miała tylko jeden pokój z kuchnią, a dachy domów były z reguły pokryte papą[8].

Po II wojnie światowej władze Gdańska umieszczały w Letnicy lokatorów nie płacących czynszu i eksmitowanych, co spowodowało degradację dzielnicy[4]. Dodatkowo po wojnie zaczęła się degradacja i likwidacja jeziora Zaspa, które zmieniono na składowisko popiołu i żużla Elektrociepłowni Gdańskiej[5]. Powierzchnia składowiska wynosi ponad 30 ha[15].

W 2010 rozpoczęła się rewitalizacja dzielnicy[16]. Do rozpoczęcia rewitalizacji ponad 60% budynków pochodziło sprzed 1918, a około 30% powstało w latach 1918-1944. Budynki te były pozbawione kanalizacji sieciowej i tylko 4% z nich posiadały kanalizację lokalną. Nie było sieci gazowej i sieci centralnego ogrzewania. Tylko 25% mieszkań posiadało WC, a około 17% łazienkę i ciepłą wodę[5].

Transport[edytuj]

Przez Letnicę przebiega ulica Marynarki Polskiej, będąca częścią drogi krajowej nr 91. Znajduje się na niej torowisko tramwajowe.

Na terenie osiedla znajduje się również stacja towarowa Gdańsk Zaspa Towarowa z nieczynnym peronem SKM. W 2012 otwarto przystanek kolejowy Gdańsk Stadion Expo, przeznaczony do obsługi Międzynarodowych Targów Gdańskich oraz stadionu piłkarskiego. Odbywa się z niego okazjonalny ruch pociągów SKM.

Inne obiekty[edytuj]

Rada Dzielnicy[edytuj]

Rada Dzielnicy liczy 15 radnych, a w jej władzach zasiadają[21]:

  • Przewodniczący Zarządu Andrzej Baj,
  • zastępca Przewodniczącego Zarządu Edyta Habkowska,
  • Przewodniczący Rady Dariusz Koziciński,
  • zastępca Przewodniczącego Rady Małgorzata Zięba.

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Jednostki morfogenetyczne Gdańska. gdansk.pl.
  2. ↑ Podział administracyjny Gdańska – Gdańsk – oficjalna strona miasta
  3. ↑ Loewenthal w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa, 1884.
  4. ↑ a b c Odwieczny spór: Letnica czy Letniewo?
  5. ↑ a b c Letnica. Poznaj swoją dzielnicę. Polski Klub Ekologiczny, Okręg Wschodnio-Pomorski, 2007. [dostęp 2016-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-17)].
  6. ↑ Uchwała nr XXIII/449/12 Rady Miasta Gdańska z dnia 23 lutego 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Letnica ­ osiedle, część północna w mieście Gdańsku. BIP Gdańsk, 2012-02-23. [dostęp 2016-08-08].
  7. ↑ Rada Dzielnicy Letnica [dostęp: 3.08.2015]
  8. ↑ a b c d e f g h i Letnica Trochę historii...
  9. ↑ Wiślna. danzig.at.
  10. ↑ Dawne nazwy ulic gdańskich. danzig-online.pl.
  11. ↑ Nabrzeże Wiślane. portgdansk.pl.
  12. ↑ a b Historia komunikacji tramwajowej w Gdańsku 1864-2012. [dostęp 2015-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-07)].
  13. ↑ Do dworku w gdańskim porcie wraca życie. trojmiasto.pl, 12 grudnia 2011.
  14. ↑ Parafia rzymskokatolicka pw. Św. Anny i Joachima, Gdańsk Letniewo. diecezja.gda.pl.
  15. ↑ Odpady z Elektrociepłowni zapyliły część Gdańska. trojmiasto.p, 16 marca 2012.
  16. ↑ Gdańsk zaczyna przebudowę Letnicy (wideo). gdansk.naszemiasto.pl, 7 listopada 2012.
  17. ↑ Rezydencje gdańszczan: wybrane pałace i dwory. rowery.trojmiasto.pl, 17 marca 2008.
  18. ↑ Dwór Młyniska na Zielonym Trójkącie. rowery.trojmiasto.pl, 8 grudnia 2011.
  19. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych 2011 woj. pomorskie. kobidz.pl.
  20. ↑ Otwarto wiadukt przy stadionie w Letnicy. trojmiasto.pl, 2 czerwca 2011.
  21. ↑ Rada Dzielnicy Letnica, letnica.pl [dostęp 2016-07-05] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj]

p • d • e
Podział administracyjny Gdańska
Herb Gdańska
p • d • e
Jednostki morfogenetyczne okręgu Port
Podjednostki
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Letnica&oldid=49082784”