Liga Morska i Rzeczna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Liga Morska)
Mariusz Zaruski
Okładka miesięcznika Morze i Kolonie organu Ligi Morskiej i Kolonialnej. Lipiec 1939

Liga Morska i Rzeczna (LMR, LMiR) – polska organizacja społeczna stawiająca sobie za cel propagowanie zagadnień morskich wśród społeczeństwa polskiego. Działała na rzecz rozbudowy floty morskiej i rzecznej. W okresie międzywojennym jej celem było także pozyskanie terenów pod osadnictwo lub kolonie dla Polski (np. w Brazylii, Peru, Liberii, terytoriach zamorskich Francji).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Odezwa Ligi Morskiej w Śremie, 1924 (ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu)

Liga Morska i Rzeczna powstała z inicjatywy[1] generała Mariusza Zaruskiego 27 kwietnia 1924 roku z przekształcenia Ligi Żeglugi Polskiej (na bazie statutu zatwierdzonego przez min. spraw wewnętrznych RP w dn. 19 VIII 1924[2]). Od października 1930 zmiana nazwy (na mocy uchwały III Walnego Zjazdu Delegatów LMiR w dniach 25–27 października 1930) na Liga Morska i Kolonialna (LMK). Jeden z jej większych oddziałów – łódzki – powstał 2 kwietnia 1925 roku[3].

W 1934 kupiła ziemię na terenie brazylijskiego stanu Paraná i założyła tam osiedle dla polskich kolonistów – Morską Wolę. 28 kwietnia 1934 podpisała umowę z Liberią dotyczącą współpracy gospodarczej i kulturalnej, próbując bezskutecznie nawiązać szersze kontakty handlowe z tym państwem[4]. W latach 30. XX wieku prowadziła zbiórkę pieniędzy na Fundusz Obrony Morskiej, które m.in. przeznaczono na dofinansowanie budowy okrętu podwodnego „Orzeł”. Wydawała miesięcznik „Morze” i kwartalnik „Sprawy Morskie i Kolonialne”.

W 1936 przyznawano srebrne pozłacane medale z racji XV-lecia rocznicy odzyskania dostępu do morza[5][6].

W 1939 liczyła prawie 1 mln członków. Według prof. Andrzeja Polusa była wówczas największą organizacją pozarządową w kraju[7][1]. Podczas II wojny światowej nie prowadziła działalności[8].

Liga odrodziła się, ale jeszcze nie w pełnych ramach organizacyjnych, 20 października 1944 r. w Lublinie jako „Liga Morska”. Pierwsze powojenne zebranie Ligi, zorganizowane przez Główny Zarząd Ligi, z udziałem delegata Departamentu Morskiego Rządu Tymczasowego – Jana Jarząbkiewicza, z celem wznowienia jej działalności, miało miejsce w Łodzi, 7 II 1945, w sali Domu Ludowego, przy ul. Przejazd (obecnie ul. Juliana Tuwima) 34. Prezesem Zarządu Tymczasowego Komitetu Organizacyjnego Ligi został wybrany sędzia Edmund Kawecki[9].

W roku 1946 rozporządzeniem Rady Ministrów uznana za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej z jednoczesną zmianą nazwy na Liga Morska[10]. Od kwietnia 1950 w jej skład wchodził zlikwidowany pod przedwojenną nazwą Polski Związek Zachodni. Z dniem 10 maja 1953 roku Ligę Morską zlikwidowano przez włączenie jej do Ligi Przyjaciół Żołnierza.

Tablica upamiętniająca 65-lecie Ligi Morskiej, Łódź
Znaczek Poczty Polskiej z 1945 roku, upamiętniający zaślubiny z morzem z 10 lutego 1920 roku

Reaktywowana w grudniu 1980, podczas II Kongresu Kultury Morskiej, który odbył się w Gdańsku (6–7 grudnia 1980) jako „Liga Morska”. W marcu 1999 roku nastąpiła zmiana nazwy na „Liga Morska i Rzeczna”[11].

Obecnym prezesem (od 2007) jest kpt. ż.w. Andrzej Królikowski, dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni, który zastąpił na tym stanowisku Bronisława Komorowskiego.

Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]

Statut LMiK z 1930 r., który nie uległ większym zmianom w stosunku do statutu LMiR, stwierdzał, że Liga funkcjonuje organizacyjnie poprzez statutowe władze centralne, okręgi i oddziały. Okręg obejmował jeden lub kilka województw i grupował zasadniczo wszystkie oddziały na jego terenie.

W 1933 r. wprowadzono nowy szczebel organizacyjny – obwód, który miał za zadanie kierować działalnością oddziałów Ligi na terenie miast, powiatów, ewentualnie kilku powiatów. Utworzenie obwodów dostosowywało strukturę organizacyjną Ligi do administracyjnego podziału Polski na województwa.

Prezesi[edytuj | edytuj kod]

Liga Morska i Rzeczna
Liga Morska i Kolonialna
Liga Morska
Liga Morska i Rzeczna

Członkowie[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Ligi Morskiej i Kolonialnej (1930–1939).

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Uchwałą z 12 grudnia 2018 Senat RP IX kadencji zdecydował o ustanowieniu roku 2019 Rokiem Ligi Morskiej i Rzecznej[12].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Łukasz Maziewski, Nie ma takiego państwa "Afryka", „wiadomosci.wp.pl”, 15 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-19].
  2. ↑ Liga Morska i Rzeczna : statut, 1924. polona.pl. [dostęp 2018-10-01].
  3. ↑ „Łódź w Ilustracji”, 24 V 1925, nr 21, s. 3 (zebranie inaugurujące działalność oddz. łódzkiego LMiR; 11 V 1925)
  4. ↑ Edward Byczyński, Polscy pionierzy na Czarnym Lądzie, Ninateka.pl, 1936.
  5. ↑ Kronika. Odznaczenia w L. M. K.. „Zew Rzeszowa”, s. 79, Nr 10 z 1 kwietnia 1936. 
  6. ↑ Kronika. Odznaczenia w L. M. K.. „Zew Rzeszowa”, s. 86, Nr 11 z 10 kwietnia 1936. 
  7. ↑ Andrzej Polus. Instytut Studiów Międzynarodowych. [dostęp 2022-06-19].
  8. ↑ Tadeusz Białas, Liga Morska i Kolonialna, 1930–1939. Gdańsk 1983.
  9. ↑ „Dziennik Łódzki”, 9 II 1945, nr 8, s. 2 („Kronika łódzka. Wiec Ligi Morskiej”)
  10. ↑ „Polska Zbrojna”, 27 VII 1946, s. 6 (Miejsca martyrologii polskiej. Uchwały Rady Ministrów [w tym o Lidze Morskiej].
  11. ↑ Józef Wąsiewski: Dzieje polskich lig morskich 1918-2010.. Liga Morska i Rzeczna. [dostęp 2012-08-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-21)].
  12. ↑ M.P. z 2018 r. poz. 1231.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Liga_Morska_i_Rzeczna&oldid=73106301”