Lisowice (województwo śląskie)
50°40′45″N 18°37′48″E/50,679167 18,630000| wieś | |
 Kościół pw św. Jana Nepomucena w Lisowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1096[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
42-700[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SLU |
| SIMC |
0142119 |
Położenie na mapie gminy Pawonków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego  | |
| 50°40′45″N 18°37′48″E/50,679167 18,630000[1]
| |
| Strona internetowa | |
Lisowice (niem. Lissowitz[4]) – górnośląska wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie lublinieckim, w gminie Pawonków.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lisowice, po jej zniesieniu w gromadzie Pawonków. W latach 1922-1939 miejscowość administracyjnie należała do województwa śląskiego w granicach Polski, natomiast w latach 1975–1998 do województwa częstochowskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Według Heinricha Adamy'ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy drapieżnika lisa[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on jako pierwotną zanotowaną nazwę miejscowości Lissowice podając jej znaczenie "Fuchsjagerdorf" – "Wieś polujących na lisy"[5].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0142125 | Andrzejów | część wsi |
| 0142154 | Napłatki | część wsi |
| 0142160 | Sówkowe | część wsi |
W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest jako Lyssovitz polonico[8][9]. Polską nazwę Lisowice oraz niemiecką nazwę Lissowitz wymienia również w 1896 roku śląski pisarz Konstanty Damrot[10].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX wieku notuje nazwę wsi pod polską nazwą Lisowice oraz niemiecką nazwę Lissowitz[11].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do XIV wieku w granicach Królestwa Polskiego, od XIV w pod zwierzchnictwem Czech, od 1526 Austrii, w latach 1741-1871 Prus, 1871-1922 Niemiec.
-
Szkoła podstawowa -
Stary wóz strażacki -
Kapliczka
Odkrycia paleontologiczne[edytuj | edytuj kod]
W latach 2006–2007 trzej naukowcy: dr Tomasz Sulej, prof. Jerzy Dzik z Instytutu Paleobiologii PAN oraz ówczesny doktorant Grzegorz Niedźwiedzki wykopali w utworach górnego triasu w miejscowej cegielni (cegielnia ta opisywana też była jako stanowisko Lipie Śląskie) skamieniałości dużego drapieżnego archozaura z gatunku Smok wawelski[12] oraz największego znanego przedstawiciela dicynodontów, osiągającego masę 9 ton Lisowicia bojani[13]. Znaleziono także szczątki wczesnego przedstawiciela ssakokształtnych z rodzaju Hallautherium, jeszcze nienazwanych dwóch gatunków małych bazalnych przedstawicieli Dinosauriformes lub wczesnych dinozaurów, co najmniej dwóch gatunków małych neoteropodów, dwóch gatunków pterozaurów, kości kończyn małych krokodylomorfów, kręgi i kości kończyn diapsyda podobnego do przedstawicieli grupy Choristodera, kości czaszki i kończyn oraz zęby gadów ryjogłowych, kości i zęby niezidentyfikowanych małych diapsydów[13], a także szczątki płazów: cyklotozaurów i gerrotoraksów[13]. Są tam też szczątki różnych ryb, owadów, skorupiaków i roślin. Na bazie znalezisk paleontologicznych, we wsi założono w 2008 muzeum paleontologiczne.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 69641
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 658 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Lublinitz (Loben) [online], www.verwaltungsgeschichte.de:80 [dostęp 2018-07-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-14].
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 11, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Konstanty Damrot, "Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung : mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen : Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde", Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896
- ↑ Świdnica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom V, str.321
- ↑ Grzegorz Niedźwiedzki, Tomasz Sulej, Jerzy Dzik. A large predatory archosaur from the Late Triassic of Poland. „Acta Palaeontologica Polonica”, 2011. DOI: 10.4202/app.2010.0045. (ang.).
- ↑ a b c Tomasz Sulej i Grzegorz Niedźwiedzki. An elephant-sized Late Triassic synapsid with erect limbs. „Science”. 363 (6422), s. 78–80, 2019. DOI: 10.1126/science.aal4853. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Dzik, G. Niedźwiedzki, T. Sulej, 2008: Zaskakujące uwieńczenie ery gadów ssakokształtnych. Ewolucja, 3 PDF
- Wojciech Mikołuszko. Potwór z Lisowic. „National Geographic Polska”. 8. 107, s. 2-19, 2008.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Muzeum Paleontologiczne w Lisowicach
- Historia wsi na stronie parafii. parafialisowice.pl.tl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-29)].
| Wsie | |
|---|---|
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
