Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Bułgarii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Bułgarii – lista miejsc w Bułgarii wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Bułgarię 7 marca 1974 roku[2].

Obecnie (stan na 2022 rok) na liście znajduje się 10 obiektów: 7 dziedzictw kulturowych i 3 o charakterze przyrodniczym[2].

Na bułgarskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Bułgaria zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 16 obiektów (stan na 2022 rok)[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela przedstawia bułgarskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO
Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście[3] wraz z jej angielskim oryginałem[2];
Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne
Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:
  • kulturowe (K)
  • przyrodnicze (P)
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P)
Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
42 Cerkiew Bojańska w Sofii
Boyana Church
Obwód miejski Sofia
42°38′40,7″N 23°15′58,2″E/42,644639 23,266167
K (ii)(iii) 1979 Cerkiew prawosławna jest zespołem trzech budynków. Pierwsza część została zbudowana w X wieku, druga w XIII, a trzecia na początku XIX wieku. W XXI wieku odrestaurowano malowidła znajdujące się w cerkwi. Za największą wartość artystyczną w kompleksie uważane są freski pochodzące z połowy XIII wieku[5].
43 Jeździec z Madary
Madara Rider
Obwód Szumen
43°16′39″N 27°07′08″E/43,277500 27,118889
K (i)(iii) 1979 Jeździec z Madary to płaskorzeźba naskalna przedstawiająca rycerza na koniu. Pochodzi z początku VIII wieku. Została wyrzeźbiona w klifie na wysokości 23 m[6].
44 Grobowiec tracki w Kazanłyku
Thracian Tomb of Kazanlak
Obwód Stara Zagora
42°37′33″N 25°23′57″E/42,625833 25,399167
K (i)(iii)(iv) 1979 Grobowiec pochodzi z okresu hellenistycznego z końca IV wieku p.n.e. Grobowiec jest częścią większej nekropolii, położonej w pobliżu starożytnego trackiego miasta Seuthopolis. Został odkryty 19 kwietnia 1944 roku[7].
45 Zespół cerkwi wykutych w skale w Iwanowie
Rock-Hewn Churches of Ivanovo
Obwód Ruse
43°43′00″N 25°58′00″E/43,716667 25,966667
K (ii)(iii) 1979 Zespół cerkwi i klasztorów wykutych w wapiennych skałach tworzących brzeg rzeki Rusenski Łom. W ich wnętrzu zachowały się średniowieczne freski. Jaskinie były zamieszkane przez mnichów od XIII do XVII wieku[8].
216 Monastyr Rylski
Rila Monastery
Kotlina masywu górskiego Riła
42°08′00″N 23°20′25″E/42,133333 23,340278
K (vi) 1983 Klasztor został założony w X wieku przez Jana Rylskiego. Jego współczesny wygląd został ukształtowany w XIX wieku. Klasztor został zniszczony w wyniku pożaru na początku XIX wieku i odbudowany w latach 1834–1862[9].
217 Zabytkowe miasto Nesebyr
Ancient City of Nessebar
Obwód Burgas
42°39′34,2″N 27°43′29,0″E/42,659507 27,724724
K (iii)(iv) 1983 Nadmorskie miasto Nesebyr powstało w VI wieku p.n.e., jako osada tracka. W późniejszych latach stało się grecką kolonią. W Nesebyrze znajdują się 4 zabytkowe cerkwie: św. Szczepana, św. Paraskiewy, św. Jana Chrzciciela oraz Świętych Archaniołów Michała i Gabriela[10].
359 Grobowiec tracki w Swesztari
Thracian Tomb of Sveshtari
Obwód Razgrad
43°44′42″N 26°45′59″E/43,745000 26,766389
K (i)(iii) 1985 Grobowiec tracki pochodzi z III wieku p.n.e. i został odkryty w 1982 roku. Jest przykładem architektury trackiej. Charakterystyczną cechą grobowca jest 10 kariatyd, które wskazują na wpływy sztuki hellenistycznej[11].
219bis Rezerwat Przyrody „Srebyrna
Srebarna Nature Reserve
Obwód Silistra
44°06′40,0″N 27°04′23,7″E/44,111119 27,073250
P (x) 1983 (modyfikacja w 2008) Rezerwat Przyrody Srebyrna obejmuje region słodkowodnego jeziora o tej samej nazwie. Teren chroniony zajmuje 600 ha. Rezerwat zamieszkuje 179 gatunków ptaków oraz 67 gatunków roślin[12].
225bis Park Narodowy Pirynu
Pirin National Park
Obwód Błagojewgrad
41°40′00,0″N 23°30′00,0″E/41,666670 23,500000
P (vii)(viii)(ix) 1983 (modyfikacja w 2010) Park narodowy Pirynu obejmuje teren porośnięty najcenniejszymi gatunkami flory w górach Piryn. W rezerwacie znajduje się ok. 100 gatunków roślin. Znajduje się tutaj najstarsze drzewo w Bułgarii: Sosna Bajkuszewa[13].
1133 Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy
Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe
49°00′00″N 15°00′00″E/49,000000 15,000000 P (ix) 2007 (modyfikacja w 2011, 2017 oraz 2021) Zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych. Od końca ostatniej epoki lodowcowej buk europejski zaczął się rozprzestrzeniać na terenie Alp, Karpat, Dinaryd oraz Pirenejów. Udana ekspansja na całym kontynencie europejskim jest możliwa, dzięki szerokiej tolerancji buka na różne warunki klimatyczne. Wpis transgraniczny z Austrią, Albanią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą oraz Włochami[14].

Obiekty na bułgarskiej liście informacyjnej UNESCO[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela przedstawia bułgarskie obiekty na liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO
Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście informacyjnej wraz z jej angielskim oryginałem
Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne
Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:
  • kulturowe (K)
  • przyrodnicze (P)
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P)
Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
44 Dwa neolityczne mieszkania z całkowicie zachowanym wnętrzem, meblami i naczyniami
Two neolithic dwellings with their interior and household furnishings and utensils completely preserved
Obwód Stara Zagora K (iii)(iv) 1984 Wpis na listę informacyjną obejmuje dwa domostwa datowane na 6 tysiąclecie p.n.e. Znaleziono tutaj meble oraz ceramiczne naczynia. Znajduje się tutaj muzeum[15].
45 Jaskinia Magura z rysunkami z epoki brązu
The Magoura cave with drawings from the bronze age
Obwód Widyń
43°43′40″N 22°34′58″E/43,727778 22,582778
K 1984 Jaskinia znajduje się w wapiennej skale. Jej długość wynosi 2,6 km. We wnętrzu znaleziono szczątki różnych gatunków zwierząt m.in. niedźwiedzia jaskiniowego oraz hieny jaskiniowej[16].
47 Starożytne miasto Nikopolis ad Istrum
The ancient town of Nicopolis ad Istrum
Obwód Wielkie Tyrnowo
43°13′02″N 25°36′40″E/43,217222 25,611111
K (iii)(iv) 1984 Miasto zostało założone przez cesarza rzymskiego Trajana na początku II wieku n.e. Miasto było otoczone murami obronnymi. W okresie bizantyjskim było ośrodkiem biskupim, aż do ostatecznego zniszczenia przez Awarów pod koniec VI wieku[17].
48 Późnostarożytny grobowiec w Silistrze
The late ancient tomb of Silistra
Obwód Silistra
44°06′36,4″N 27°16′15,2″E/44,110119 27,270892
K (i)(iii) 1984 Ten rzymski grobowiec, datowany na IV wiek n.e., znajduje się w mieście Silistra. Posiada pojedynczą komorę o wymiarach 3,30 na 2,60 metra[18].
49 Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Baczkowie
The Bachkovo Monastery
Obwód Płowdiw
41°56′32″N 24°50′59″E/41,942222 24,849722
K (i)(iv)(vi) 1984 Monaster został założony w XI wieku i jest jednym z najstarszych klasztorów na Bałkanach. Reprezentuje unikalne połączenie trzech kultur średniowiecza: bułgarskiej, bizantyjskiej i gruzińskiej. W klasztorze zachowało się kilka malowideł ściennych z różnych okresów[19].
50 Miasto Melnik i Monaster Rożeński
The town of Melnik and the Rozhen Monastery
Obwód Błagojewgrad
41°31′50″N 23°25′35″E/41,530556 23,426389
41°31′22,4″N 23°23′36,6″E/41,522900 23,393500
K (i)(iv) 1984 Wpis na listę obejmuje średniowieczne miasto Melnik, górującą nad nim twierdzę i pobliski monaster. Klasztor został założony w średniowieczu. Melnik jest najmniejszym miastem w Bułgarii[20].
54 Park Naturalny Rusenski Łom
The Roussensky Lom National Park
Obwód Ruse
43°41′45″N 26°01′43″E/43,695833 26,028611
P 1984 Park ma za zadania chronić faunę zamieszkującą rzekę Rusenski Łom. Przez UNESCO został ogłoszony parkiem narodowym[21].
1948 Starożytne miasto Płowdiw
The Ancient Plovdiv
Obwód Płowdiw
42°08′31,5″N 24°44′29,2″E/42,142086 24,741453
K (ii)(iv)(vi) 2004 Miasto Płowdiw było zamieszkałe od czasów starożytnych. Jednym z tutejszych zabytków jest teatr rzymski. W dzisiejszych czasach jest to drugie pod względem liczby mieszkańców miasto w Bułgarii[22].
1949 Tracki grobowiec z malowidłami ściennymi obok wsi Aleksandrowo
Thracian Tomb with Wall Paintings beside Alexandrovo village
Obwód Chaskowo
41°58′47″N 25°44′17″E/41,979722 25,738056
K (i)(ii)(iii) 2004 Tracki grobowiec we wsi Aleksandrowo powstał w drugiej połowie IV wieku p.n.e. Zarówno przedsionek, jak i komorę główną zdobią dobrze zachowane freski. Przedstawiają one sceny z polowania na dziki i jelenie[23].
5639 Rezerwat Przyrody Wraczanski karst
Vratsa Karst Nature Reserve
Obwód Wraca
43°10′21,0″N 23°28′56,1″E/43,172508 23,482247
K (vii)(viii)(ix)(x) 2011 Rezerwat położony jest w zachodniej części Bałkanów. Znajdują się tutaj formacje krasowych takie jak jaskinie oraz wąwozy. Na terenie rezerwatu zidentyfikowano ok. 1100 gatunków roślin naczyniowych[24].
5640 Skały Bełogradczik
Rocks of Belogradchik
Obwód Widyń
43°37′15″N 22°41′06″E/43,620833 22,685000
P (vii)(viii) 2011 Wpis na listę informacyjną obejmuje piaszczyste i wapienne formacje skalne w pobliżu miasta Bełogradczik. Niektóre z nich mają ponad 20 m wysokości. Zajmują łącznie powierzchnię 50 km2[25].
5641 Park Narodowy Bałkanu Środkowego
Central Balkan National Park
Obwód Łowecz, Obwód Gabrowo, Obwód Sofia, Obwód Płowdiw, Obwód Stara Zagora
42°46′16,4″N 24°29′43,4″E/42,771208 24,495389
P (vii)(viii)(ix)(x) 2011 Park narodowy obejmuje 85–kilometrowy odcinek Gór Bałkańskich. Obejmuje różnorodne siedliska, w tym lasy, łąki, pastwiska górskie i skaliste szczyty o wysokości do 2376 m. Znajduje się tutaj kilka pierwotnych lasów bukowych[26].
5642 Pomnik Przyrody „Kamienny Las
Pobiti Kamani Natural Monument
Obwód Warna
43°13′35″N 27°42′24″E/43,226389 27,706667
P (vii)(viii) 2011 Wapienne formacje skalne odsłonięte w wyniku procesu erozji powierzchniowej. Położone są wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego, w krajobrazie przypominającym pustynię[27].
6085 Nekropolia królewska trackiego miasta Seuthopolis
The royal necropolis of the Thracian city of Seuthopolis – a serial site, extension of the Kazanlak Thracian tomb
Obwód Stara Zagora K (i)(ii)(iii)(iv) 2016 Wpis obejmuje osiem grobowców będących częścią nekropolii, położonej w pobliżu starożytnego trackiego miasta Seuthopolis. Pochodzą z IV i III wieku p.n.e., a ich budowa charakteryzuje się połączeniem stylu trackiego z hellenistycznym[28].
6287 Bazylika Biskupia i późnoantyczne mozaiki w Philippopolis, rzymska prowincja Tracja
Bishop's Basilica and Late-Antique Mosaics of Philippopolis, Roman Province of Thrace
Obwód Płowdiw
42°08′38,8″N 24°45′09,8″E/42,144118 24,752732
K (ii)(iii)(iv)(vi) 2018 Bazylika Biskupia datowana jest na okres II–VI wieku. Jest znana z wczesnochrześcijańskich mozaik pokrywających nawy boczne. Została odkryta podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych w latach 1982–1986[29].
6474 Granice Cesarstwa Rzymskiego – Limes Dunajski (Bułgaria)
Frontiers of the Roman Empire – The Danube Limes (Bulgaria)
Obwód Widyń, Obwód Montana, Obwód Wraca, Obwód Plewen, Obwód Ruse, Obwód Silistra K (ii)(iii)(iv) 2020 Wpis obejmuje rzymskie umocnienia graniczne wzdłuż Dunaju. Znajdują się one na terytorium Bułgarii, Chorwacji, Rumunii oraz Serbii[30].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. UNESCO World Heritage Centre, Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-13] (ang.).
  2. a b c d UNESCO World Heritage Centre, Bulgaria - UNESCO World Heritage Convention, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-13] (ang.).
  3. l (red.), Polski Komitet ds Unesco: Bułgaria, www.unesco.pl [dostęp 2023-02-13] (ang.).
  4. a b UNESCO World Heritage Centre, The Criteria for Selection, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-13] (ang.).
  5. UNESCO World Heritage Centre, Boyana Church, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-14] (ang.).
  6. UNESCO World Heritage Centre, Madara Rider, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-14] (ang.).
  7. UNESCO World Heritage Centre, Thracian Tomb of Kazanlak, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-16] (ang.).
  8. UNESCO World Heritage Centre, Rock-Hewn Churches of Ivanovo, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-16] (ang.).
  9. UNESCO World Heritage Centre, Rila Monastery, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-16] (ang.).
  10. UNESCO World Heritage Centre, Ancient City of Nessebar, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-16] (ang.).
  11. UNESCO World Heritage Centre, Thracian Tomb of Sveshtari, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-16] (ang.).
  12. UNESCO World Heritage Centre, Srebarna Nature Reserve, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-16] (ang.).
  13. UNESCO World Heritage Centre, Pirin National Park, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-16] (ang.).
  14. UNESCO World Heritage Centre, Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-14] (ang.).
  15. UNESCO World Heritage Centre, Two neolithic dwellings with their interior and household furnishings and utensils completely preserved, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  16. UNESCO World Heritage Centre, The Magoura cave with drawings from the bronze age, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  17. UNESCO World Heritage Centre, The ancient town of Nicopolis ad Istrum, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  18. UNESCO World Heritage Centre, The late ancient tomb of Silistra, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  19. UNESCO World Heritage Centre, The Bachkovo Monastery, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  20. UNESCO World Heritage Centre, The town of Melnik and the Rozhen Monastery, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  21. UNESCO World Heritage Centre, The Roussensky Lom National Park, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  22. UNESCO World Heritage Centre, The Ancient Plovdiv, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
  23. UNESCO World Heritage Centre, Thracian Tomb with Wall Paintings beside Alexandrovo village, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-18] (ang.).
  24. UNESCO World Heritage Centre, Vratsa Karst Nature Reserve, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-18] (ang.).
  25. UNESCO World Heritage Centre, Rocks of Belogradchik, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-18] (ang.).
  26. UNESCO World Heritage Centre, Central Balkan National Park - UNESCO World Heritage Centre, whc.unesco.org [dostęp 2023-01-18] (ang.).
  27. UNESCO World Heritage Centre, Pobiti Kamani Natural Monument, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-18] (ang.).
  28. UNESCO World Heritage Centre, The royal necropolis of the Thracian city of Seuthopolis – a serial site, extension of the Kazanlak Thracian tomb, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-18] (ang.).
  29. UNESCO World Heritage Centre, Bishop's Basilica and Late-Antique Mosaics of Philippopolis, Roman Province of Thrace, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-18] (ang.).
  30. UNESCO World Heritage Centre, Frontiers of the Roman Empire – The Danube Limes (Bulgaria), UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-18] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]