Autostrady w Niemczech
| Państwo | |
|---|---|
| Zarządca dróg | |
| Mapa | |
Mapa autostrad w Niemczech | |
Autostrady federalne w Niemczech (niem. Bundesautobahn, l.mn. – Bundesautobahnen, BAB) – główna sieć dróg (obok dróg federalnych) w Niemczech, są oznaczane literą A wraz z liczbą.
Autostrady w Niemczech o numerach nieparzystych biegną zwykle w kierunku południe-północ, zaś te o numerach parzystych mają przebieg wschód-zachód (tak jak w Polsce drogi krajowe). Główne trasy (także o znaczeniu międzynarodowym) mają numery od 1 do 9 (np. A 1). Autostrady o numerach dwucyfrowych mają głównie znaczenie regionalne, a trzycyfrowe – regionalne lub lokalne (np. obwodnice miast). Arterie o oznaczeniach dwucyfrowych lub trzycyfrowych są pogrupowane w ten sposób, że pierwsza cyfra oznaczenia wskazuje przybliżone położenie drogi, np. A 10 – A 19 – okolice Berlina, A 20 – Meklemburgia-Pomorze Przednie, północ kraju, A 241 – okolice Schwerina (również Meklemburgia-Pomorze Przednie).
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]W 2020 roku łączna długość autostrad w Niemczech wynosiła 13 191 km[1].
Na większości autostrad w Niemczech nie ma ograniczeń prędkości, jednak zalecana prędkość wynosi 130 kilometrów na godzinę[2][3]. Jest to jedyne tego typu rozwiązanie na świecie[4].
Wszystkie autostrady są dla samochodów osobowych bezpłatne[3] i mają takie pozostać dla obywateli wspólnoty, co najmniej tak długo jak będą bezpłatne dla obywateli RFN[5].
W wyniku reformy, od 1 stycznia 2021 r., odpowiedzialność za planowanie, budowę, utrzymanie i finansowanie autostrad w Niemczech przejęło Federalne Ministerstwo Infrastruktury (niem. BMVI). W 2018 roku stworzyło w tym celu spółkę „Die Autobahn GmbH des Bundes”[6]
Historia
[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą autostradą w Niemczech była AVUS, zbudowana w latach 1913–1921, oddana do ruchu 24 września 1921 roku. W 1926 roku rozpoczęto prace nad autostradą znaną jako HaFraBa, mającą połączyć Hamburg z Frankfurtem i Bazyleą. Ze względu na poważne trudności finansowe państwa, projekt nie dokonał znaczących postępów. Inne źródła podają, że pierwszą autostradą[7] niemiecką[potrzebny przypis] była otwarta 6 sierpnia 1932 roku przez Konrada Adenauera, burmistrza Kolonii w latach 1917–1933 oraz przyszłego kanclerza Niemiec, autostrada między Kolonią a Bonn[3][potrzebny przypis][8]. Trasa miała 20 kilometrów długości[3], a dziś jest to autostrada A555. W Republice Weimarskiej powstało zaledwie kilka odcinków autostrad. Większość zaplanowanych tras nie powstała z powodu trudności gospodarczych i braku politycznego wsparcia.
W latach 1933–1945 autostrady powstawały jako Reichsautobahn.
Długość niemieckich autostrad w poszczególnych latach[9][10]:
- Przed wprowadzeniem oraz w czasach narodowego socjalizmu

- Dawne kraje związkowe

- Dawne i nowe kraje związkowe
dane z lat 2011–2023 na podstawie źródła[11]

Historia numeracji
[edytuj | edytuj kod]W czasach podziału Niemiec na Niemcy Zachodnie i Niemiecką Republikę Demokratyczną istniały dwa niezależne od siebie systemy autostradowe.
Po raz pierwszy w Niemczech Zachodnich numerację autostrad wprowadzono w I połowie lat 70.[12][13][14][15] Niektóre arterie do dziś posiadają wprowadzone wtedy numery (np. autostrada A2), inne na przestrzeni lat podlegały zmianom.
W NRD autostrady miały numerację od A1 do A18[16][a], jednakże tylko dla potrzeb administracyjnych przez co nie były umieszczane na oznakowaniu.
Lista autostrad
[edytuj | edytuj kod]Poniżej została zamieszczona pełna lista autostrad wraz z nazwami lub ich znaczeniem. W nawiasach oznaczono miejscowości docelowe poza granicami Niemiec. Niektóre autostrady składają się z rozdzielnych odcinków. W takim przypadku odcinki są podane w kolejnych liniach.
Nazewnictwo:
- Dreieck, Autobahndreieck, AD – dosłownie: trójkąt; węzeł drogowy na którym jedna autostrada kończy bieg; połączenie autostrad w formie litery T lub Y
- Kreuz, Autobahnkreuz, AK – dosłownie: krzyż; skrzyżowanie autostrad (jak litera X)
Autostrady A 1 – A 9
[edytuj | edytuj kod]
| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Vogelfluglinie, Hansalinie, Ruhrtangente, Kölner Ring, Eifelautobahn | Heiligenhafen – Lübeck – Hamburg – Bremen – Osnabrück – Münster – Hamm – Dortmund – Hagen – Wuppertal – Remscheid – Leverkusen – Köln – Blankenheim
Kelberg – Trier – Saarbrücken |
748 km | w użytkowaniu
w budowie: granica z Danią – Puttgarden planowane: Blankenheim – Kelberg |
||
| Warschauer Allee, Schalkeschleichweg | Oberhausen – Bottrop – Gelsenkirchen – Recklinghausen – Dortmund – Hamm – Bielefeld – Hannover – Braunschweig – Magdeburg – AD Werder | 473 km | w użytkowaniu | ||
| Hollandlinie, Rechtsrheinische Autobahn, Kölner Ring, Spessartautobahn, Donautalautobahn | (Arnhem |
769 km | w użytkowaniu | ||
| Hollandlinie, Kölner Ring, Oberbergische Straße | (Maastricht Kirchheimer Dreieck – Eisenach – Erfurt – Jena – Gera – Chemnitz – Dresden – Görlitz (– |
583 km | w użytkowaniu
dawniej planowano: Krombach – Kirchheimer Dreieck |
||
| HaFraBa, Bergstraßenautobahn, Rheintalautobahn, Rechtsrheinische Autobahn | Hattenbacher Dreieck – Frankfurt am Main – Darmstadt – Heidelberg – Karlsruhe – Freiburg im Breisgau – Weil am Rhein (– (Mulhouse |
440 km | w użytkowaniu | ||
| Neckarlinie, Kraichgau-Autobahn, Via Carolina | (Paris |
484 km | w użytkowaniu | ||
| HaFraBa, Nord-Süd-Achse, Rhönautobahn/ -linie | (Aarhus |
962 km | w użytkowaniu | ||
| Saar-Autobahn, Albauf- albo -abstieg, Salzburger/Wiener Autobahn | (Luxemburg Karlsruhe – Stuttgart – Ulm – Augsburg – München München – Rosenheim – Bad Reichenhall (– |
505 km | w użytkowaniu
dawniej planowano: Pirmasens – Karlsruhe Autostrada przerwana na obszarze Monachium, możliwy objazd przez |
||
| MüLeiBerl, Berliner Autobahn, Nürnberger Autobahn | AD Potsdam – Dessau – Leipzig – Hof – Bayreuth – Nürnberg – Ingolstadt – München | 530 km | w użytkowaniu | ||
| Łączna długość | 5494 km | ||||
Autostrady o numerach dwucyfrowych
[edytuj | edytuj kod]A 10 – A 19
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Berliner Ring[b] | AD Barnim – AD Spreeau – AD Potsdam – AD Werder – AD Havelland – AD Kreuz Oranienburg – AD Barnim | 196 km | w użytkowaniu | ||
| Berlinka | (Szczecin |
110 km | w użytkowaniu | ||
| Autobahn der Freiheit | AD Spreeau – Frankfurt (Oder) (– |
58 km | w użytkowaniu | ||
| Schönefelder Kreuz – Lübbenau/Spreewald – Senftenberg – Dresden | 151 km | w użytkowaniu | |||
| Altmarkautobahn, Mitteldeutsche Schleife | Wismar – Schwerin – Ludwigslust – Karstädt
Lüderitz – Wolmirstedt |
333 km | w użytkowaniu
w budowie oraz planowane: Karstädt – Stendal – Lüderitz w budowie: Wolmirstedt – Magdeburg |
||
| Spreewaldautobahn | Lübbenau/Spreewald – Cottbus – Forst (– |
64 km | w użytkowaniu | ||
| Leipzig-Lausitz-Achse | Leipzig – Torgau – Hoyerswerda – Weißwasser (– |
dawniej planowano, nigdy nie została zbudowana | |||
| Via Porta Bohemica, Prager Autobahn | Dresden – Pirna – Bad Gottleuba (– |
45 km | w użytkowaniu | ||
| Bautzen – Zittau (– |
dawniej planowano (pierwotny przebieg), zrealizowano częściowo jako |
||||
| Lausitzautobahn | Cottbus – Görlitz – Zittau | dawniej planowano, zrealizowano częściowo jako |
|||
| Rostock – AD Wittstock/Dosse | 123 km | w użytkowaniu | |||
| Łączna długość | 1080 km | ||||
A 20 – A 29
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Küstenautobahn, Nordwestumfahrung Hamburg, Ostseeautobahn | Bad Segeberg – Lübeck – Wismar – Rostock – Grimmen – Greifswald – Neubrandenburg – AD Kreuz Uckermark | 345 km | w użytkowaniu
planowane: Westerstede – Bremerhaven – Glückstadt – Bad Segeberg |
||
| Ostumfahrung Hamburg | Nettelsee – AK Bargteheide | 56 km | w użytkowaniu
w budowie oraz planowane: Kiel – Nettelsee planowane: Bargteheide – Geesthacht – AD Handorf dawniej planowano: AD Handorf – AD Egestorf |
||
| Küstenautobahn | Westerstede – Bremerhaven – Stade | dawniej planowano; docelowo jako część autostrady |
|||
| Westküstenautobahn | Heide (Holsztyn) – Itzehoe – Pinneberg – Hamburg | 96 km | w użytkowaniu | ||
| Hamburg – Schwerin – AD Havelland | 237 km | w użytkowaniu | |||
| Marschenlinie | Hamburg – Geesthacht | 18 km | w użytkowaniu
planowane: Geesthacht – Geesthacht-Nord |
||
| Altes-Land-Autobahn, Hafenquerspange | Stade – Neu Wulmstorf | 24 km | w użytkowaniu
planowane: Drochtersen – Stade w budowie: Neu Wulmstorf – AK Hamburg-Hafen planowane: AK Hamburg-Hafen – AD Hamburg-Stillhorn |
||
| Schellfischlinie, Blocklandlinie / -autobahn | Cuxhaven – Bremerhaven – Bremen – Walsrode | 162 km | w użytkowaniu | ||
| Ostfriesenhighway | Leer (Ostfriesland) – Oldenburg – Stuhr | 97 km | w użytkowaniu | ||
| Jadelinie | Wilhelmshaven – Oldenburg – AD Ahlhorner Heide | 95 km | w użytkowaniu | ||
| Łączna długość | 1130 km | ||||
A 30 – A 39
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwa | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| (Amsterdam |
136 km | w użytkowaniu | |||
| Emslandautobahn (Ost-)Friesenspieß | Emden – Lingen – Gronau – Bottrop | 241 km | w użytkowaniu | ||
| Schwarmstedt – Celle – Wolfsburg | dawniej planowano, nigdy nie została zbudowana | ||||
| Teutoburger-Wald-Autobahn, Senne-Autobahn | Osnabrück – Halle (Westf.) – Bielefeld – Paderborn – AK Wünnenberg-Haaren | 104 km | w użytkowaniu
planowane: AD Wallenhorst – Osnabrück-Widukindland |
||
| Nienburg – Hannover – Hameln – Bielefeld | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg |
||||
| Nordharzautobahn | Braunschweig – Goslar – Wernigerode – Bernburg (Saale) | 120 km | w użytkowaniu | ||
| Hameln – Alfeld – Goslar | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg |
||||
| Messeschnellweg, Messestutzen | Burgdorf – Hannover-Misburg
Hannover Messe – AD Hannover-Süd |
14 km | w użytkowaniu | ||
| Südharzautobahn[18], Südumgehung Leipzig[18], Mitteldeutsche Schleife[18] | AD Drammetal – Nordhausen – Sangerhausen – Halle (Saale) – Leipzig – AD Parthenaue | 219 km | w użytkowaniu | ||
| Masch(e)ner Autobahn[19], Nordlandautobahn[19] | Maschener Kreuz – Lüneburg
|
99 km | w użytkowaniu
planowane: Lüneburg – Wolfsburg |
||
| Łączna długość | 933 km | ||||
A 40 – A 49
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Ruhrschnellweg / Ruhrschleichweg[20] | (Venlo |
95 km | w użytkowaniu
w budowie oraz planowane: Dortmund – AK Dortmund/Unna |
||
| Lipperandstraße / Lippeschnellweg[21] | Kamp-Lintfort – Dinslaken – Marl – Hamm – Beckum | dawniej planowano | |||
| Nord-Süd-Autobahn Gelsenkirchen[22] | Dorsten – Gelsenkirchen – Essen – Sprockhövel | dawniej planowano | |||
| Emscherschnellweg[23] / Schalkeschleichweg | Kamp-Lintfort – Duisburg – Oberhausen – Bottrop – Gelsenkirchen – Herne – Dortmund | 58 km | w użytkowaniu | ||
| Münster – Marl – Recklinghausen – Herne – Bochum – Wuppertal | 93 km | w użytkowaniu | |||
| Belgienlinie (DüBoDo[24] częściowo zastąpione przez BAB 448), Hellweglinie[24] | (Liège Mönchengladbach-Ost – Düsseldorf – Ratingen Heiligenhaus – Essen-Heisingen Holzwickede – Soest – Kassel |
294 km | w użytkowaniu
w budowie: Ratingen – Heiligenhaus w budowie i planowane: Kassel – Helsa w budowie: Sontra-West – AD Wommen |
||
| Dortmunder Ring, Sauerlandautobahn / -linie, Siegerlandautobahn, Wetteraulinie[25] | Dortmund – Hagen – Siegen – Gießen – Hanau – Aschaffenburg | 257 km | w użytkowaniu | ||
| Wupperschnellweg, Hochsauerlandlinie, Ruhrtalautobahn[26] | Heinsberg – Neuss – Düsseldorf – Wuppertal
|
149 km | w użytkowaniu
|
||
| Bielefeld – Gütersloh – Lippstadt – Erwitte | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg |
||||
| Westerwaldautobahn, Eifelautobahn[27] | AD Vulkaneifel – Koblenz – AD Dernbach | 78 km | w użytkowaniu | ||
| Kassel – Schwalmstadt | 57 km | w użytkowaniu
w budowie: Schwalmstadt – Homberg (Ohm) |
|||
| Łączna długość | 1081 km | ||||
A 50 – A 59
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Oberbergische Straße | Aachen – Olpe | obecnie istnieje jako część |
|||
| Duisburg – Krefeld – Viersen – Hückelhoven – Aachen | dawniej planowano, częściowo zbudowano jako |
||||
| (Roermond |
97 km | w użytkowaniu
planowane: Essen – Gelsenkirchen |
|||
| (Liège |
częściowo zbudowano jako |
||||
| Viehbachtalstraße, Stadtautobahn Solingen | (Heerlen –) Jülich – Solingen – Lüdenscheid – Werdohl | dawniej planowano; częściowo zbudowano jako |
|||
| Goch – Kempen – Krefeld – Grevenbroich – Hürth | dawniej planowano | ||||
| Ennertaufstieg | Selfkant – Düren – Euskirchen – Bonn – Waldbröl | dawniej planowano; częściowo zbudowano jako |
|||
| Niederrheinautobahn / Trans-Niederrhein-Magistrale, Linksrheinische Autobahn | (Nijmegen |
119 km | w użytkowaniu | ||
| Nord-Süd-Straße, Flughafenautobahn | Dinslaken – Duisburg
|
69 km | w użytkowaniu | ||
| Łączna długość | 285 km | ||||
A 60 – A 69
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Mainzer Ring (południowa część) | (Liège Bingen – Mainz – Rüsselsheim |
113 km | w użytkowaniu | ||
| Linksrheinische Autobahn | (Venlo Jackerath – Bad Neuenahr-Ahrweiler – Koblenz – Bingen – Worms – Ludwigshafen – Hockenheim |
313 km | w użytkowaniu | ||
| Nonnweiler – Pirmasens | 79 km | w użytkowaniu | |||
| Mainz – Kaiserslautern | 70 km | w użytkowaniu | |||
| Luxemburger Autobahn, Meulenwaldautobahn | (Luxemburg |
18 km | w użytkowaniu | ||
| Pfälzer Autobahn | Ludwigshafen – Neustadt an der Weinstraße – Wörth | 59 km | w użytkowaniu | ||
| Rhein-Main-Schnellweg, Kinzigtalautobahn, „Route 66”, Mainzer Ring (północna część) | Wiesbaden – Frankfurt am Main-Miquelallee
|
125 km | w użytkowaniu
w budowie: AD Erlenbruch – Frankfurt-Bergen-Enkheim |
||
| Rechtsrheinische Autobahn | Rüsselsheim – Darmstadt – Viernheimer Dreieck | 58 km | w użytkowaniu | ||
| Bienwaldautobahn | Schifferstadt – Germersheim – Wörth am Rhein (– |
dawniej planowano; obecnie jako część drogi |
|||
| Łączna długość | 835 km | ||||
A 70 – A 79
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Maintalautobahn | Schweinfurt – Bamberg – Bayreuth | 120 km | w użytkowaniu | ||
| Thüringer-Wald-Autobahn | Sangerhausen – Erfurt – Suhl – Schweinfurt | 220 km | w użytkowaniu | ||
| Vogtlandautobahn | Hof – Zwickau – Chemnitz – Rötha | 162 km | w użytkowaniu
w budowie: Rötha – Leipzig |
||
| Frankenschnellweg (część północna)
Südwesttangente (część wschodnia) |
Suhl – Coburg – Bamberg – Erlangen – Fürth – Nürnberg/Fürth
Nürnberg-Hafen-Ost – Feucht |
167 km | w użytkowaniu | ||
| Mittelfrankenautobahn | Baiersdorf – Nürnberg – Hilpoltstein | dawniej planowano | |||
| Frankenschnellweg (południowa część) | Nürnberg-Hafen – Weißenburg in Bayern – Donauwörth | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg K N4 oraz |
|||
| Łączna długość | 669 km | ||||
A 80 – A 89
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Nordumgehung Bruchsal, Filstalautobahn, Uferstraße |
Germersheim – Bruchsal – Stuttgart – Esslingen – Ulm – Senden | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg droga B28 na odcinku Ulm – Hittistetten oznakowana jest jak autostrada (Autobahnähnliche Straße) |
|||
| Westumgehung Würzburg, Neckarlinie, Bodenseeautobahn / Spätzle-Highway, Gipsstrecke |
Würzburg (AD Würzburg-West) – Heilbronn (AK Weinsberg) – Ludwigsburg – Leonberg – Stuttgart – Böblingen – Villingen-Schwenningen – AK Hegau – Singen – B34 (4 Szafuza – Zurych) | 276 km | istnieje | ||
| Südautobahn, Wildparkstraße |
Karlsruhe – Pforzheim – Ditzingen – Stuttgart | obecnie stanowi część |
|||
| Lauffen am Neckar – Stuttgart – Tübingen – Villingen-Schwenningen – Hüfingen | dawniej planowano; obecnie stanowi część drogi |
||||
| Haguenau – Freudenstadt – Tübingen – Reutlingen – Kirchheim unter Teck | dawniej planowano; obecnie stanowi część drogi |
||||
| Filderauffahrt, Filderspange Ost |
Schwäbisch Hall – Backnang – Stuttgart – Metzingen – Riedlingen – Ravensburg | dawniej planowano; obecnie stanowi część drogi |
|||
| Schwarzwaldautobahn | Breisach – Freiburg im Breisgau – Titisee – Donaueschingen – Tuttlingen – Riedlingen – Ulm – Langenau | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg |
|||
| Kleiner Nordostring Stuttgart (KlNORSt), Remstalautobahn |
Stuttgart/Zuffenhausen Nord – Kornwestheim – Fellbach – Waiblingen – Schorndorf – Lorch – Schwäbisch Gmünd – Aalen (– |
dawniej planowano; obecnie stanowi odcinek drogi |
|||
| Memmingen – Biberach – Ertingen |
dawniej planowano; obecnie stanowi część drogi |
||||
| Ulm – Laupheim – Biberach an der Riß – Bad Waldsee – Weingarten (Württemberg) – Ravensburg – Friedrichshafen | w budowie i planowana jako dawniej planowano podniesienie kategorii drogi do autostrady |
||||
| Łączna długość | 276 km | ||||
A 90 – A 99
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Paartalautobahn, Regensburger Autobahn, Ostbayernautobahn | Saalhaupt – Mainburg – AD Holledau – Pfaffenhofen – Aichach – Dasing – Augsburg | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg |
|||
| Reichsstädtelinie/ -autobahn, Donau-Ries-Autobahn, Westtangente Augsburg, Lechfeldautobahn |
Feuchtwangen – Donauwörth – Augsburg – Landsberg am Lech – Füssen | dawniej planowano; obecnie stanowi część dróg |
|||
| Isarlinie, Deggendorfer Autobahn, Bayerischer-Wald-Autobahn, Flughafenzubringer München, Landshuter Autobahn | AD München-Feldmoching – AK Neufahrn – Landshut – Deggendorf | 134 km | istnieje | ||
| Ostbayernautobahn
Inntalautobahn |
AD Hochfranken – Hof – Weiden – AK Oberpfälzer Wald – Ratyzbona – AD Holledau
|
268 km | istnieje
dawniej planowano: Ratyzbona – Rosenheim (zastąpiona przez |
||
| Passauer Autobahn, Töginger Straße |
München – Burghausen
|
109 km | istnieje
w budowie: Kirchham – AK Pocking planowane: Burghausen – Malching |
||
| Garmischer Autobahn, Olympiastraße |
München – Garmisch-Partenkirchen | 69 km | istnieje | ||
| Lindauer Autobahn / Bodenseeautobahn / Allgäuautobahn, Ammerseestraße |
Lindau – Wangen – AK Memmingen – Buchloe – Landsberg – München | 173 km | istnieje | ||
| Hochrheinautobahn, Bodenseeautobahn, Voralpenautobahn |
Weil am Rhein – Lörrach – AD Hochrhein
Waldshut-Tiengen – Lauchringen |
45 km | istnieje
w budowie i planowane: AD Hochrhein – Rheinfelden – Bad Säckingen – Waldshut-Tiengen dawniej planowano: Lauchringen – Jestetten – Schaffhausen – Singen (Hohentwiel) |
||
| Umfahrung München | AD München-Süd-West – AK München-West – AD München-Allach – AD München-Feldmoching – AK München-Nord – AK München-Ost – AK München-Süd | 54 km | istnieje | ||
| Eschenrieder Spange | AD München-Allach – AD München-Eschenried | 4 km | istnieje | ||
| Łączna długość | 817 km | ||||
Autostrady o numerach trzycyfrowych
[edytuj | edytuj kod]
A 100 – A 199
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | |
|---|---|---|---|---|---|
| Stadtring Berlin | Seestraße – AD Charlottenburg – AD Funkturm – AK Schöneberg – AD Neukölln (– Landsberger Allee) | 21 km | istnieje
w budowie: AD Neukölln – Am Treptower Park planowane: Am Treptower Park – Landsberger Allee | ||
| Osttangente, Abzweig Neukölln |
AK Tempelhof – Gradestraße | 1 km | od 2006 r. jako łącznica autostrady | ||
| Westtangente Süd, Abzweig Schöneberg |
Sachsendamm – AK Schöneberg – Wolfensteindamm/Schloßstraße | 4 km | istnieje | ||
| Abzweig Steglitz / Autobahnzubringer Schmargendorf | Konstanzer Straße – AK Wilmersdorf – Schildhornstraße | 3 km | od 2006 r. jako odgałęzienie autostrady | ||
| Westtangente Nord | AK Reinickendorf – Kurt-Schumacher-Platz | 1 km | od 2006 r. jako odgałęzienie autostrady | ||
| Südtangente | Berlin-Schöneberg – Berlin-Kreuzberg – Treptow-Köpenick | dawniej planowano, nigdy nie została zbudowana | |||
| Nordtangente | Berlin-Tiergarten – Berlin-Mitte – Berlin-Friedrichshain | dawniej planowano, nigdy nie została zbudowana | |||
| Autobahnzubringer Hamburg | AD Kreuz Oranienburg – AD Charlottenburg | 23 km | istnieje | ||
| Teltowkanal-Autobahn / Zubringer Dresden | AD Neukölln – AK Schönefeld | 19 km | istnieje | ||
| Autobahnzubringer Prenzlau / Abzweig Berlin-Pankow | AD Pankow – Prenzlauer Promenade | 8 km | czynna dla ruchu | ||
| Autobahnzubringer Magdeburg / Leipzig, AVUS |
AD Funkturm – Potsdam – AD Nuthetal | 28 km | istnieje | ||
| Zubringer Dresden | AD Treptow – AD Waltersdorf | 5 km | istnieje, dawniej oznakowana jako | ||
| Südtangente Leipzig | AD Halle-Süd – Halle (Südumfahrung) – Leipzig (Südumfahrung) – AD Parthenaue | planowano jako część | |||
| Westumfahrung Halle, Mitteldeutsche Schleife |
Halle-Neustadt – AD Halle-Süd | 9 km | istnieje
planowane: (AD Halle-Nord) – Halle-Neustadt | ||
| Łączna długość | 122 km | ||||
A 200 – A 299
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwa | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Grimmen – Stralsund – Rügen | dawniej planowano; obecnie stanowi część drogi |
||||
| Westumfahrung Flensburg (Zachodnia Obwodnica Flensburga) | dawniej planowano; obecnie stanowi północny odcinek drogi |
||||
| Kieler Westküstenstraße | Rendsburg – Kiel | 27 km | czynna dla ruchu | ||
| Część magistrali Hamburg-Kiel | Kiel – AD Bordesholm | 21 km | czynna dla ruchu | ||
| Abzweig Lübeck | AD Bad Schwartau – Lübeck-Siems | 5 km | czynna dla ruchu | ||
| Lübeck-Zentrum – Lübeck-Travemünde | dawniej planowano; obecnie stanowi część drogi |
||||
| (Wismar –) Schwerin | 32 km | dawniej A241, od 2006 r. część |
|||
| Masch(e)ner Autobahn | Maschener Kreuz – Lüneburg | 28 km | dawniej A250, od 3 listopada 2010 część |
||
| Hafenquerspange | Hamburg-Georgswerder (– Waltershof) | 2 km | 6 października 2019 roku przeklasfyfikowana na |
||
| Umgehung Harburg (Obwodnica Harburga) | Hamburg-Harburg | 4 km | 6 października 2019 roku przeklasyfikowana na |
||
| Abzweig Veddel | Hamburg – Veddel | 2 km | czynna dla ruchu | ||
| Eckverbindung Hamburg-Harburg | Hamburg – Buchholz in der Nordheide | 10 km | czynna dla ruchu | ||
| Schwarzenbek – Lüneburg | planowano jako część |
||||
| Anbindung Bremen-Nord | Bremen | 12 km | czynna dla ruchu | ||
| Bunde | 4 km | czynna dla ruchu | |||
| Eckverbindung Bremen | Bremen | 7 km | czynna dla ruchu | ||
| Delmenhorst – Bremen | dawniej planowano; obecnie część drogi |
||||
| Wilhelmshaven – Wittmund | dawniej planowano; obecnie stanowi część drogi |
||||
| Stadtautobahn Oldenburg (Oldenburska Autostrada Miejska) | AK Oldenburg-Nord – AD Oldenburg-West | 9 km | czynna dla ruchu | ||
| Łączna długość | 103 km | ||||
A 300 – A 399
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwa | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| (Enschede |
dawniej planowano; obecnie istnieje jako część |
||||
| Nordumgehung Bad Oeynhausen | Dehme – AK Bad Oeynhausen | dawniej planowano; obecnie istnieje jako część |
|||
| Eckverbindung Hannover / Westtangente Hannover[29] | AD Hannover-Nord – AD Hannover-West | 17 km | istnieje | ||
| • Zubringer Bad Harzburg • Harz-Highway |
AD Vienenburg – AD Bad Harzburg | 4 km | istnieje | ||
| • Messeschnellweg • Messestutzen |
Hannover-Messegelände – AD Hannover-Süd | obecnie stanowi część |
|||
| Zubringer Göttingen / Nordumgehung Göttingen[30] | Göttingen-Nord – Göttingen-Weende | w 2003 roku zdegradowana do |
|||
| Westtangente Braunschweig[31] | Braunschweig-Wenden – AD Braunschweig-Südwest | 12 km | istnieje | ||
| Nordtangente Braunschweig[32] | Watenbüttel – Siegfriedviertel | 4 km | istnieje | ||
| Harz-Highway[33] | Braunschweig – Wolfenbüttel – Goslar | obecnie stanowi część |
|||
| Łączna długość | 37 km | ||||
A 400 – A 499
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwa | Przebieg | Długość | Status | |
|---|---|---|---|---|---|
| Ruhrschnellweg | Duisburg – Mülheim an der Ruhr – Essen – Bochum – Dortmund – |
od stycznia 1977 do kwietnia 1992 jako A430, następnie jako wschodni odcinek | |||
| (Herne –) |
dawniej planowano; nigdy nie została zbudowana | ||||
| Querspange Unna | (Iserlohn) – Unna-Süd – AK Unna-Ost – Unna | była autostrada, obecnie fragment | |||
| (Hamm –) |
14 km | czynna dla ruchu | |||
| Autobahndreieck Bochum-West |
10 km | w budowie | |||
| (Remscheid –) |
dawniej planowano, częściowo zbudowana jako | ||||
| Wetzlar-Północ – Aßlar – Wetzlar-Blasbach
Wettenberg – Gießener Nordkreuz (Gießener Ring) – Reiskirchener Dreieck |
19 km | czynna dla ruchu
w planach: Wetzlar-Blasbach – Wettenberg | |||
| Osttangente Gießen (Wschodnia Obwodnica Gießen) | Gießener Nordkreuz – Linden – Gießener Südkreuz – Langgöns | 20 km | czynna dla ruchu | ||
| Łączna długość | 53 km | ||||
A 500 – A 599
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Abzweig Oberhausen / Zubringer Oberhausen | AK Oberhausen – Oberhausen-Eisenheim | 5 km | istnieje | ||
| AD Breitscheid – AK Duisburg-Süd | 7 km | istnieje
w budowie: AK Duisburg-Süd – Duisburg-Huckingen planowane: Duisburg-Huckingen – AK Krefeld-Zentrum |
|||
| Brühler Autobahn, „Phantasialand-Autobahn” / -highway” |
AK Bliesheim – Brühl | zaplanowano jako |
|||
| Sonnborner Kreuz – Wuppertal-Dornap – Velbert | 13 km | istnieje | |||
| Grevenbroicher Abzweig / Zubringer Grevenbroich | Jüchen – Grevenbroich | 7 km | istnieje | ||
| Monheim – Langenfeld | 6 km | istnieje | |||
| Aachener Zubringer / Abzweig Aachen | Aachen-Europaplatz – AK Aachen | 5 km | istnieje | ||
| Aachen – Bad Münstereifel | dawniej planowano | ||||
| Köln-Roggendorf/Thenhoven – Köln-Niehl | dawniej planowano; częściowo istnieje jako miejska droga | ||||
| Brühler Autobahn, „Phantasialand-Autobahn” / -highway” |
AK Bliesheim – Brühl | 13 km | istnieje | ||
| Kölner Stadtautobahn, Köln-Bonner Autobahn, „Diplomatenrennbahn” |
Köln – Bonn | 20 km | istnieje | ||
| Frechen – Rodenkirchen | dawniej planowano | ||||
| Abzweig Köln-Deutz / Eckverbindung Köln, Östliche Zubringerstraße |
Köln-Deutz – AK Köln-Gremberg – AD Porz | 7 km | istnieje | ||
| Südliche Umgehung Siegburg | Sankt Augustin – Siegburg – Hennef | 13 km | istnieje | ||
| Südumfahrung Bonn / Abzweig Bonn-Süd, Ennertaufstieg |
Bonn-Friesdorf – AK Bonn-Ost | 4 km | istnieje | ||
| Bonner Stadtautobahn | Dreieck Bonn-Nordost – Meckenheim | 27 km | istnieje | ||
| Abzweig Sinzig | Ehlingen – AD Sinzig | 3 km | istnieje | ||
| Abzweig Bad Neuenahr–Ahrweiler | Grafschaft – Bad Neuenahr | 3 km | istnieje | ||
| Aachener Zubringer / Abzweig Aachen | Aachen-Europaplatz – AK Aachen | zaplanowano jako |
|||
| Łączna długość | 133 km | ||||
A 600 – A 699
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Moseltalautobahn[34] | Trier – AD Moseltal | 10 km | w użytkowaniu | ||
| Idar-Oberstein – Bad Kreuznach | zaniechano realizacji; częściowo istnieje jako |
||||
| Saarautobahn, Stadtautobahn Saarbrücken[35] | Saarlouis – Saarbrücken | 32 km | w użytkowaniu | ||
| Saarlouis – Überherrn | zaniechano realizacji; istnieje jako |
||||
| Grühlingsstraße[36] | Friedrichsthal – Saarbrücken | 10 km | w użytkowaniu | ||
| Mainzer Ring[37] (część zachodnia) | Wiesbaden-Dotzheim – AD Mainz | 8 km | w użytkowaniu | ||
| Taunusautobahn[38] | Frankfurt-Höchst – Königstein im Taunus | zaniechano realizacji; częściowo istnieje jako |
|||
| Wiesbadener Straße | Eschborner Dreieck – Messe Frankfurt | 5 km | w użytkowaniu | ||
| Bad Dürkheim – Ludwigshafen am Rhein | 14 km | w użytkowaniu | |||
| Abzweig Wörth, Nordtangente Karlsruhe[39] | Kandel – Wörth am Rhein | zaniechano realizacji; częściowo istnieje jako |
|||
| Ludwigshafen am Rhein – Speyer | zaniechano realizacji; istnieje jako |
||||
| Wörth am Rhein – Malsch | zaniechano realizacji | ||||
| Ost-West-Spange[40] | Worms – Ludwigshafen am Rhein – Schwetzingen | zaniechano realizacji; częściowo istnieje jako |
|||
| Mannheim – Heidelberg | 12 km | w użytkowaniu | |||
| Weinheim – Viernheim | 7 km | w użytkowaniu | |||
| Osttangente Frankfurt[41], Taunusschnellweg | Oberursel – Frankfurt am Main – Offenbach am Main – Egelsbach | 37 km | w użytkowaniu | ||
| Ostring Mainz (część wschodnia), Südmainschnellweg[42] • Mainzer Ring |
Wiesbaden – Mainspitz-Dreieck | 12 km | w użytkowaniu | ||
| Querspange / Zubringer Darmstadt[43] | Griesheim – Darmstadt | 2 km | w użytkowaniu | ||
| Darmstadt – Dieburg | zdegradowana do |
||||
| Rodgauautobahn[44] | Dieburg – Hanau | zdegradowana do |
|||
| Langes Handtuch[45] | Stockstadt am Main – Obernburg am Main | zaniechano realizacji; istnieje jako |
|||
| Łączna długość | 149 km | ||||
A 700 – A 799
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Stadtring Süd[46] | Estenfeld – Würzburg-Heidingsfeld | zaniechano realizacji; obecnie istnieje jako |
|||
| AD Bayerisches Vogtland – AD Hochfranken | przemianowano na |
||||
| Bamberg – Pommersfelden | zaniechano realizacji; częściowo istnieje jako |
||||
| Frankenschnellweg (część południowa) | Nürnberg – Schwabach | włączono do planów budowy |
|||
| Südwesttangente Nürnberg[47] (część zachodnia) | Nürnberg – Diespeck | zaniechano realizacji; częściowo istnieje jako droga gminna oraz część |
|||
| Frankenschnellweg (część północna) | Erlangen – Nürnberg | zaniechano realizacji; częściowo istnieje jako |
A 800 – A 899
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Baden-Baden – Geroldsau | zaniechano realizacji; obecnie częściowo w ciągu |
||||
| Stuttgart-Vaihingen – AK Stuttgart | 2 km | w użytkowaniu | |||
| Sindelfingen – Böblingen | zdegradowano do |
||||
| Stuttgart-Vaihingen – Stuttgart-Möhringen | zaniechano realizacji | ||||
| Kehl – Offenburg | zaniechano realizacji; obecnie częściowo w ciągu |
||||
| Stadtautobahn Freiburg | Umkirch – Freiburg im Breisgau – Buchenbach | planowana; planowane częściowe podniesienie kategorii drogi |
|||
| Querspange Rheinfelden | Stuttgart-Vaihingen – AK Stuttgart | 4 km | w użytkowaniu | ||
| (Mulhouse |
0,4 km | przeklasyfikowano na odgałęzienie |
|||
| Baden-Baden – Iffezheim | zaniechano realizacji; obecnie częściowo w ciągu |
||||
| Denzlingen – Freiburg im BreisgauBaden | zaniechano realizacji; obecnie częściowo w ciągu |
||||
| Donaueschingen – AD Bad Dürrheim | 6 km | w użytkowaniu | |||
| AK Hegau – Konstanz | zaniechano realizacji; obecnie częściowo w ciągu |
||||
| Ulm-Grimmelfingen – Ulm-Wiblingen | zaniechano realizacji; obecnie częściowo w ciągu K 9915 |
||||
| Łączna długość | 12 km | ||||
A 900 – A 999
[edytuj | edytuj kod]| Numer | Nazwy | Przebieg | Długość | Status | Mapa |
|---|---|---|---|---|---|
| Flughafen München – München | dawniej planowano | ||||
| Flughafenzubringer | Flughafen München – AD München-Feldmoching | dawniej planowano; częściowo zbudowano jako |
|||
| Mühldorf – Simbach am Inn | częściowo zbudowano jako |
||||
| München – Wasserburg am Inn | zaniechano realizacji | ||||
| Abzweig Starnberg | AD Starnberg – Starnberg | 5 km | w użytkowaniu | ||
| Abzweig Waltenhofen, Südumfahrung Kempten | AD Allgäu – Waltenhofen | 5 km | w użytkowaniu; pierwotnie jako część |
||
| Waltenhofen – Oberstdorf | zaniechano realizacji; częściowo zbudowano jako |
||||
| AK München-Nord – Schwabing | istnieje jako część |
||||
| AD München-Feldmoching – Olympiapark | zaniechano realizacji; częściowo zbudowano jako |
||||
| München-Steinhausen – AK München-Ost | istnieje jako część |
||||
| Perlach – Putzbrunn | zaniechano realizacji; częściowo zbudowano jako droga Staatsstraße 2078 | ||||
| Ramersdorf – AK München-Süd | istnieje jako część |
||||
| Südzubringer München, Giesinger Autobahn | München-Giesing – AK München-Süd | 11 km | w użytkowaniu | ||
| Sendling – Forstenrieder Park | istnieje jako część |
||||
| Ammerseestraße | AD München-Südwest – Sendling | istnieje jako część |
|||
| AK München-West – Obermenzing | istnieje jako część |
||||
| Mittlerer Autobahnring München | zaniechano realizacji; istnieje jako |
||||
| Łączna długość | 21 km | ||||
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Lista autostrad w Niemczech nie będących autostradami federalnymi
- Lista autostrad federalnych w Niemczech nie będących autostradami
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Planowano także budowę autostrad A19 i A20, jednak nigdy one nie powstały[17].
- ↑ Duży pierścień wokół Berlina, w odróżnieniu od autostrady A100.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ BMVI – Infrastruktur [online], bmvi.de [dostęp 2021-01-10].
- ↑ Verordnung über eine allgemeine Richtgeschwindigkeit auf Autobahnen und ähnlichen Straßen (Autobahn-Richtgeschwindigkeits-V).
- ↑ a b c d Marta Wa̜sowska, Malte Koppe, Ingrid Müller, Niemieckie abc, 3. Wyd., poprawione, Poczdam: PNWM, 2012, ISBN 978-3-941285-11-8 [dostęp 2024-02-29].
- ↑ Niemcy: przewodnik po rynku, Warszawa: Polska Agencja Inwestycji i Handlu S.A., 2018, s. 12, ISBN 978-83-62132-76-8.
- ↑ Niemcy: Opłat za autostrady nie będzie. UE powiedziała „stop”.
- ↑ BMVI – Reform der Bundesfernstraßenverwaltung [online], bmvi.de [dostęp 2021-01-10].
- ↑ Historia transportu – odc. 43. O tym, jak budowa autostrad przyczyniła się do zwalczenia bezrobocia w Niemczech [online], Trans.INFO [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Historia transportu – odc. 43. O tym, jak budowa autostrad przyczyniła się do zwalczenia bezrobocia w Niemczech [online], Trans.INFO [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Aktuelle Daten: Bundesamt für Statistik: Verkehr – Straßen des überörtlichen Verkehrs. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-03)]. (niem.).
- ↑ Deutscher Bundestag (Hrsg.), Verkehrsinvestitionsbericht für das Berichtsjahr 2012, Bundesanzeiger Verlagsgesellschaft mbH, 18 lutego 2014, s. 180–181, ISSN 0722-8333 (niem.).
- ↑ Bestandsaufnahme der Straßen des überörtlichen Verkehrs [online], Bundesministerium für Digitales und Verkehr, 26 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-24] (niem.).
- ↑ Bauleistungen auf Bundesfernstraßen im Jahre 1972 – Stand 31. Dezember 1972 [online] (niem.).
- ↑ Der Bundesminister für Verkehr Abteilung Straßenbau, Struktur und Numerierung der Bundesautobahnen – Vorgesehenes Gesamtnetz (Stand: 15.6.1974) [online] (niem.). – cz. I.
- ↑ Der Bundesminister für Verkehr Abteilung Straßenbau, Struktur und Numerierung der Bundesautobahnen – Vorgesehenes Gesamtnetz (Stand: 15.6.1974) [online] (niem.). – cz. II.
- ↑ Der Bundesminister für Verkehr Abteilung Strassenbau, Netz der Bundesautobahnen und Bundesstrassen – Stand: 1. Januar 1976, 1976 (niem.).
- ↑ Autobahnnummern der DDR. eautobahn.de. [dostęp 2019-04-05]. (niem.).
- ↑ DDR-Autobahnnumern. autobahnen-europa.eu. [dostęp 2017-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-09)]. (niem.).
- ↑ a b c Patrick Scholl: A38. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ a b Patrick Scholl: A39. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A40. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A40alt. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A41. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A42. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ a b Patrick Scholl: A44. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A45. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A46. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A48. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-20]. (niem.).
- ↑ a b ras: Wilhelmsburger Reichsstraße: Früher eröffnet als geplant. [w:] Hamburger Abendblatt [on-line]. abendblatt.de, 2019-10-06. [dostęp 2019-10-29]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A352. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ a b Patrick Scholl: A388. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A391. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A392. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ a b Patrick Scholl: A395. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A602. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A620. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A623. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A643. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A647. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A652. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A655. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A661. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A671. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A672. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A683. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A687. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A713. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
- ↑ Patrick Scholl: A752. Patricks Autobahnatlas. [dostęp 2019-05-23]. (niem.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Lista autostrad niemieckich (niem.)


























































