Przejdź do zawartości

London Midland and Scottish Railway

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
London Midland and Scottish Railway
Logo
Ilustracja
Mapa sieci kolejowej LMS w latach 20. XX wieku
Państwo

 Wielka Brytania

Data założenia

1 stycznia 1923

Data likwidacji

31 grudnia 1947

Forma prawna

spółka publiczna

Zatrudnienie

263 000 (1923)

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

London Midland and Scottish Railway[a] (LMS) – brytyjskie przedsiębiorstwo kolejowe istniejące w latach 1923–1947, spółka publiczna. Największa spośród czterech spółek kolejowych wówczas działających w Wielkiej Brytanii, zbiorczo określanych mianem „wielkiej czwórki” (Big Four)[b]. Było to prawdopodobnie największe ówczesne przedsiębiorstwo na terenie imperium brytyjskiego[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Spółka została powołana do życia 1 stycznia 1923 roku na mocy ustawy brytyjskiego parlamentu (Railways Act 1921), która przewidywała racjonalizację mocno rozczłonkowanego wówczas rynku kolejowego poprzez połączenie 120 ówczesnych przedsiębiorstw kolejowych w cztery większe spółki. Celem była przede wszystkim poprawa rentowności całego systemu poprzez redukcję nadmiarowej infrastruktury, dotychczas utrzymywanej osobno przez każdego z rywalizujących ze sobą przewoźników, a także ujednolicenie taryf przewozowych[2].

Przedsiębiorstwo powstało w wyniku połączenia 33 spółek kolejowych, z których największymi były London and North Western Railway(inne języki) oraz Midland Railway(inne języki). W momencie utworzenia długość sieci kolejowej LMS wynosiła ponad 11 000 km na terenie Anglii, Szkocji i Walii (ponad 1/3 brytyjskiej sieci kolejowej), a także niespełna 500 km na terenie Irlandii (zarówno Irlandii Północnej, jak i Wolnego Państwa Irlandzkiego). Było to jedyne przedsiębiorstwo w historii brytyjskiego kolejnictwa, które operowało na terenie wszystkich czterech części składowych kraju[1]. Rdzeń sieci kolejowej LMS tworzyła linia West Coast Main Line, prowadząca z Londynu (dworca Euston), przez region Midlands i północno-zachodnią Anglię do Szkocji (do Glasgow i Edynburga)[1][3]. W 1923 roku spółka zatrudniała około 263 000 pracowników i posiadała 10 316 lokomotyw parowych[1].

Poza kolejowym transportem pasażerskim i towarowym działalność LMS obejmowała zarządzanie siecią hoteli i portami morskimi oraz przewozy promowe (w tym między Wielką Brytanią a Irlandią i kontynentem europejskim), a na mniejszą skalę także transport drogowy i lotniczy[1].

Przez większą część istnienia spółki działalność zarządu skupiała się na usprawnianiu oraz ujednolicaniu procesów administracyjnych i operacyjnych odziedziczonych po podmiotach, które utworzyły LMS, a także standaryzacji i modernizacji posiadanego taboru. Przejawem tych działań było m.in. zmniejszenie liczby eksploatowanych modeli lokomotyw z 404 w 1923 roku do 132 w 1938 roku. Mimo poczynionych oszczędności LMS, podobnie jak jego konkurenci, zmagało się z niską rentownością[2][1].

Osobą szczególnie zasłużoną dla LMS był William Stanier, piastujący stanowisko naczelnego inżyniera[c] w latach 1932–1947, który był odpowiedzialny za projekt i budowę ponad 2000 lokomotyw, w tym parowozów uniwersalnych klasy 5(inne języki) (4-6-0), towarowych klasy 8F(inne języki) (2-8-0) oraz pasażerskich ekspresowych klasy Coronation(inne języki) (4-6-2)[2][1].

Wkrótce po zakończeniu II wojny światowej transport publiczny, w tym kolejowy, w Wielkiej Brytanii poddany został nacjonalizacji – 1 stycznia 1948 roku LMS, podobnie jak reszta „wielkiej czwórki”, weszło w skład nowo powołanej państwowej spółki British Railways[2].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W wielu źródłach spotykany jest zapis z przecinkiem („London, Midland and Scottish Railway”), zgodny z zasadami angielskiej interpunkcji[4], niemniej w oficjalnej nazwie przedsiębiorstwa przecinka nie było[1].
  2. ↑ Pozostałe trzy to: London and North Eastern Railway (LNER), Great Western Railway (GWR) oraz Southern Railway.
  3. ↑ Chief mechanical engineer (CME) – najwyższe stanowisko o charakterze technicznym w ówczesnych przedsiębiorstwach kolejowych; do zadań naczelnego inżyniera należały nadzór nad bieżącym utrzymaniem, naprawami i produkcją taboru kolejowego, projektowanie nowych pojazdów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h David Wragg: The LMS Handbook. The History Press, 2016, s. 9, 13, 43, 60, 72, 154, 159, 162. ISBN 978-0-7509-6751-8.
  2. ↑ a b c d Jack Simmons, Gordon Biddle: The Oxford Companion to British Railway History. Oxford University Press, 1997, s. 197, 288–289. ISBN 978-0-19-211697-0. (ang.).
  3. ↑ London Midland & Scottish Railway Co. Science Museum Group. [dostęp 2025-03-12]. (ang.).
  4. ↑ The Listing Comma. University of Sussex. [dostęp 2025-03-12]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=London_Midland_and_Scottish_Railway&oldid=76236765”