Czubokaczka
| Lophonetta specularioides[1] | |||
| (King, 1828) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czubokaczka | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Czubokaczka[6], kaczka czubata[7] (Lophonetta specularioides) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Zasiedla zachodnią i południową część Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
To jedyny przedstawiciel rodzaju Lophonetta[6][8]. Niektórzy włączają ją do rodzaju Anas, ale w istocie należy do południowoamerykańskiego kladu, który odłączył się na wczesnym etapie ewolucji od kaczek Anatinae (Johnson & Sorenson, 1999). Wyróżniono dwa podgatunki L. specularioides[8]:
- L. specularioides alticola – środkowe Peru do środkowego Chile i północno-zachodniej Argentyny.
- L. specularioides specularioides – południowe Chile, południowa Argentyna, Falklandy.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Czubokaczka to duży ptak o brązowo-szarym, nakrapianym upierzeniu. Dziób, nogi i stopy ciemnoszare[9]. Metaliczne różowawomiedziane lusterko[9]. Nie ma dymorfizmu płciowego, choć kaczory są większe i mają wyraźniejsze plamkowanie. Gatunkowy czub występuje u obu płci, choć u samic jest nieco mniejszy. W terenie trudno pomylić ją z innymi gatunkami.
Osiąga długość ciała 50–60 cm. Masa ciała waha się od 0,9 do 1,1 kg.
Siedliska[edytuj | edytuj kod]
Najchętniej żeruje na płyciznach na wybrzeżach. Spotkać ją można na wilgotnych łąkach, nad jeziorami i na bagnach – od nizin po wysokość 4000 m n.p.m. Typowymi siedliskami są depresje i doliny rzeczne podnóża Andów, jeziora na płaskowyżach w Andach, pampasy Argentyny, przybrzeżne zatoki, plaże i stepy trawiaste Ameryki Południowej.
.jpg)
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Karmi się bezkręgowcami, głównie skorupiakami i mięczakami oraz glonami na płytkich wodach. Dieta roślinna pełni jednak funkcję uzupełniającą. Unika fragmentów wybrzeża z gęstą roślinnością wodną i rozległych trzcinowisk. Gnieździ się w wysokiej trawie w pobliżu wody. Składa od 5 do 7 jaj. Poza sezonem lęgowym można spotkać na dużych jeziorach stada kaczek czubatych.
Podgatunek nominatywny prowadzi osiadły tryb życia, jedynie populacje od Talea w Chile, Mendozy w Argentynie do Ziemi Ognistej są częściowo wędrowne (zwłaszcza osobniki z wyższych wysokości). Na Falklandach jest to jedna z pospolitszych kaczek.
Głos[edytuj | edytuj kod]
Czubokaczki są bardzo hałaśliwe. Szczególnie często kwakanie można usłyszeć w okresie godowym i w trakcie obrony swojego terytorium. Samice tworzą wspólne stadka, nawet w czasie wysiadywania jaj. Gdy siedzą na jajach, nie wydają żadnych dźwięków, by nie zwabić drapieżnych ssaków i ptaków.
Kaczor wydaje szorstkie whorr i miękkie łiuu. Samica odzywa się szczekającym grruf i nosowym kłek-kłek.
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje czubokaczkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Globalny trend liczebności uznawany jest za stabilny, choć trendy liczebności niektórych populacji nie są znane[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lophonetta specularioides, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Lophonetta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-04-02] (ang.).
- ↑ Anas specularioides, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-01-15] (ang.).
- ↑ Lophonetta specularoides, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-01-15] (ang.).
- ↑ a b Lophonetta specularioides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: 2020-07-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-02].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-02]. (ang.).
- ↑ a b N. Bouglouan: Crested Duck. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-09-30]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kevin P. Johnson, Michael D. Sorenson, Phylogeny and biogeography of dabbling ducks (genus Anas): a comparison of molecular and morphological evidence, „The Auk”, 116 (3), 1999, s. 792–805, DOI: 10.2307/4089339, JSTOR: 4089339 [zarchiwizowane z adresu 2012-02-11].
- Patagonian Crested Duck. [w:] Falklands.net [on-line]. [dostęp 2021-04-02]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).