Lotnia Tańskiego
Lotnia Tańskiego – pierwszy polskiej konstrukcji szybowiec zbudowany w 1895 roku przez wynalazcę oraz pioniera awiacji w Polsce Czesława Tańskiego. Od nazwy wynalazku wywodzi się polska nazwa lotni, którą stosuje się do czasów obecnych na nazwanie konstrukcji tego typu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Czesław Tański był artystą malarzem, ale jego największą pasją była awiacja. Już od 1893 roku zajmował się budową własnych udanych modeli latających o napędzie gumowym. Pod wpływem wiadomości o próbach lotów ślizgowych, jakich dokonywał Otto Lilienthal, zbudował w 1895 swój własny szybowiec, który nazywał "Lotnią"[1]. Pierwsze nieudane próby lotów podjęte w 1895 roku na podwarszawskich polach zakończyły się roztrzaskaniem konstrukcji[2].
W obliczu trudności w początku roku 1896 polski konstruktor próbował nawiązać kontakt ze sławnym pionierem szybownictwa Lilienthalem, deklarując listownie chęć wymiany doświadczeń[3]. Niemiecki konstruktor odpowiedział mu również listownie w ogólnikowym tonie, zachęcając do pracy oraz chwaląc jego entuzjazm. Tański nie uzyskał jednak spodziewanej pomocy, więc swoją lotnię rozwijał i udoskonalał samodzielnie, wprowadzając wiele ulepszeń oraz modyfikacji[4].
W czerwcu 1896 roku w miejscowości Wygoda[3] koło Janowa Podlaskiego Tański dokonał nim kilku skoków długości 20-40 metrów. Początkowo startował skacząc pod wiatr z rusztowania o wysokości kilku metrów, a następnie wykorzystywał przeciwny wiatr biegnąc z trzymaną oburącz "Lotnią"[5][6]. Dzięki swojej konstrukcji jako pierwszy na świecie miał się unieść w powietrze z płaskiego terenu. Kontrowersje wśród badaczy wywołuje jednak informacja, że udało mu się wykonać 30-metrowy lot z płaskiego terenu, który miał być pierwszym w historii szybownictwa wzlotem tego typu. Uważana jest ona za przesadzoną z uwagi na ograniczenia wynikające z konstrukcji lotni (według Andrzeja Glassa). Przeprowadzone przez Tańskiego próby wzlotów były pierwszymi lotami szybowcowymi na terenie Polski.
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Szybowiec był konstrukcją posiadającą 7 m² powierzchni skrzydeł oraz masę całkowitą ok. 15-18 kilogramów[5]. Skrzydła były zdejmowane, pokryte kombinacją cienkiej tkaniny gazy oraz papieru. Poszycie skrzydeł rozpięte było na drewnianej konstrukcji wykonanej z suchego drewna topoli oraz zamocowanych w nim osinowych pałąków[3]. Rozpiętość skrzydeł wynosiła 8,6 (10) m, długość 2,2 (3,2) m. Obciążenie powierzchni wynosiło 11,5 kG/m².
Na bazie konstrukcji powstało również około pięciu innych wariantów szybowca. Jednym z nich był mięśniolot typu "kaczka" napędzany siłą nóg poruszających dwa śmigła[7]. Ze względów finansowych konstruktorowi nie udało się jednak urzeczywistnić wielu projektów[3].
Ekspozycje muzealne[edytuj | edytuj kod]
Lotnia Tańskiego została zaprezentowana publiczności na pierwszej w Polsce wystawie awiacji, jaka odbyła się 4 grudnia 1909 roku w sali Stowarzyszenia Techników w Warszawie[3]. "Lotnia" została później przekazana przez konstruktora do Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, gdzie uległa zniszczeniu podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939.
Oryginał, który spłonął podczas niemieckiego bombardowania został zrekonstruowany i udostępniony dla zwiedzających w Muzeum Techniki w Warszawie znajdującym się w Pałacu Kultury i Nauki.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Bizancjum - Wyprawy krzyżowe. T. 18. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2007, s. 83. ISBN 978-83-7425-698-8.
- ↑ Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r, Część 1. Warszawa: Stratus, 2004, s. 355-358. ISBN 83-916327-8-4, ISBN 978-83-916327-8-9.
- ↑ a b c d e Lucyna Smoleńska, Mieczysław Sroka: Wielcy znani i nieznani, rozdz. "Polski Ikar (1863-1942)". Warszawa: Wydawnictwo Radia i Telewizji, 1988, s. 166-172.
- ↑ "Czesław Tański". „Problemy, Tom 9”, s. 135, 1953. Warszawa.
- ↑ a b Bolesław Orłowski: Nie tylko szablą i piórem. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1985, s. 212-213. ISBN 83-206-0509-1.
- ↑ Orłowski 1979 ↓, s. 358.
- ↑ Stanisław Januszewski: Rodowód polskich skrzydeł. Warszawa: MON, 1981, s. 134-136. ISBN 83-11-06632-9, ISBN 978-83-11-06632-8.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bolesław Orłowski: Encyklopedia odkryć i wynalazków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979. ISBN 83-214-0021-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Lotnia (Tańskiego) I i II. piotrp.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]..
- Tański "Lotnia IV", 1896 ("Lotnia V", "Lotnia-kaczka")
- Historia lotnictwa polskiego "Tański Lotnia".