Lotniskowce typu Malta
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Wejście do służby |
- |
| Planowane okręty |
4 |
| Zbudowane okręty |
0 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
56 800 ts pełna |
| Długość |
273,4 m |
| Szerokość |
41,5 m |
| Zanurzenie |
10,5 m |
| Napęd |
4 turbiny parowe o mocy 200 000 KM, 8 kotłów parowych, 4 śruby |
| Prędkość |
33 węzły |
| Zasięg |
7100 Mm przy 20 w |
| Załoga |
3052 |
| Uzbrojenie |
16 dział uniwersalnych 114 mm (8×II) |
| Opancerzenie |
102 mm pokład |
| Wyposażenie lotnicze |
do 108 samolotów |
Lotniskowce typu Malta - planowany typ brytyjskich dużych lotniskowców, zaprojektowany pod koniec II wojny światowej, określany też jako typ Gibraltar. W 1945 roku program anulowano przed rozpoczęciem budowy czterech planowanych okrętów, w związku z zakończeniem wojny. Wyporność pełna okrętów miała sięgać 56 800 ton, długość 273,4 m i miały przenosić do 108 samolotów. W razie zbudowania, byłyby największymi brytyjskimi lotniskowcami i zarazem okrętami powstałymi w Europie Zachodniej do czasu lotniskowców typu Queen Elizabeth z XXI wieku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wstępne prace studyjne nad nowym typem dużych lotniskowców dla brytyjskiej Royal Navy rozpoczęły się w lutym 1943 roku[1]. Doświadczenia pierwszej połowy II wojny światowej wykazały już wtedy potrzebę budowy lotniskowców przenoszących dużą liczbę samolotów, nie ograniczającą się tylko do maszyn przechowywanych w hangarze, i zdolnych do wypuszczenia w powietrze licznych grup uderzeniowych[2]. Było to odmienne podejście, niż reprezentowane w dotychczasowych typach brytyjskich lotniskowców. Istotna też była wysoka prędkość dla ułatwienia startu nowych ciężkich samolotów[2]. Zastanawiano się nad wyborem dla przyszłych konstrukcji tradycyjnego dla Brytyjczyków układu z zamkniętymi opancerzonymi od góry hangarami, wiążącego się z lżejszą i wytrzymalszą konstrukcją kadłuba, albo amerykańskiego układu z otwartymi hangarami i pokładem lotniczym stanowiącym nadbudowę, który oferował bardziej przestronne hangary i umożliwiał rozgrzewanie silników w hangarze, a tym samym intensywniejsze operacje lotnicze[1].
Początkowy projekt A został szybko odrzucony jako zbyt mały. 17 lipca 1943 przedstawiono Radzie Admiralicji projekty B z pojedynczym zamkniętym hangarem i C z podwójnym, o pełnej wyporności 55 000 ton[1]. Alternatywny projekt z otwartym hangarem miał wyporność obliczoną na 61 060 ton[1]. Grupa lotnicza miała składać się już wtedy ze 108 samolotów, po połowie myśliwców i bombowców torpedowych. 8 października 1943 roku Rada zaakceptowała nieukończony jeszcze projekt C[1]. Jeszcze przed tym 12 lipca marynarka zmieniła zamówienie złożone na czwarty lotniskowiec typu Audacious „Africa” na przyszły lotniskowiec nowego typu, a 15 lipca zamówiła budowę trzech dalszych[1]. 19 maja 1944 roku jednak Rada Admiralicji na wniosek Piątego Lorda Morskiego ponownie przedyskutowała zagadnienie hangarów i zdecydowała, że zalety otwartego hangaru są przeważające i należy przerobić projekt, mimo wywołania przez to ośmiomiesięcznego opóźnienia w budowie[1]. W tym samym roku zdecydowano o zawieszeniu budowy lotniskowców „Africa” i „Gibraltar”, decydując się na razie na dwie jednostki[3].
W sierpniu 1944 roku przedstawiono Radzie nowy projekt X, o wyporności 60 000 ton, z hangarem otwartym po bokach, a zamkniętym tylko w części dziobowej dla zmniejszenia zabryzgiwania[1]. W odróżnieniu od dotychczasowych brytyjskich lotniskowców, pokład lotniczy stanowił nadbudowę i nie był opancerzony, ponadto zastosowano dwie burtowe windy, przyspieszające operacje lotnicze, oprócz dwóch wind pośrodku pokładu[1]. Początkowo zaprojektowano pokład lotniczy o długości 285,9 m (dłuższy o 1,8 m niż w najnowszych dużych lotniskowcach amerykańskich typu Midway)[1]. Z powodu jednak obaw co do możliwości dokowania okrętu w brytyjskich bazach, w ostatecznej wersji projektu X1 skrócono pokład do 270,7 m[1]. Projekt ten przewidywał wyporność pełną 56 800 ton i został przedstawiony Radzie Admiralicji 12 kwietnia 1945 roku[1].
Zamierzano położyć stępkę pod budowę pierwszego lotniskowca „Malta” pod koniec 1944 roku, a drugiego „New Zealand” w kwietniu 1945 roku, lecz zmiana koncepcji hangaru spowodowała odłożenie ich budowy[3]. W listopadzie 1944 roku Rada Admiralicji potwierdziła zamiar budowy dwóch lotniskowców[3]. Po zakończeniu wojny w Europie i na Pacyfiku, rząd brytyjski zaczął jednak szukać oszczędności w celu odbudowy gospodarki po wojnie oraz zdecydował skupić się na produkcji stoczniowej na potrzeby cywilne. 15 października 1945 roku Rada Admiralicji zdecydowała o anulowaniu zamówienia na „Africę” i „Gibraltar”, a 13 grudnia 1945 roku także na „Maltę” i „New Zealand”[3]. Prace przygotowawcze oraz wstępne fazy budowy wszystkich lotniskowców mogły się do tego czasu rozpocząć, lecz nie były zaawansowane i nie doszły do fazy położenia stępek[3][4].
Ocenia się, że w przypadku zbudowania, lotniskowce typu Malta byłyby znacząco łatwiejsze i tańsze do przystosowania do nowej generacji pokładowych samolotów odrzutowych, niż poddane później przebudowom mniejsze lotniskowce poprzedniej generacji „Victorious”, „Eagle” i „Ark Royal”[5]. Dzięki większym rozmiarom, miałyby także większy potencjał bojowy i modernizacyjny, podobny do amerykańskich lotniskowców typu Midway[5]. Budowa dwóch lotniskowców typu Audacious była jednak w chwili zakończenia wojny już zaawansowana i rząd brytyjski zadecydował, po długich wahaniach, o ich dokończeniu[6].
Lotniskowiec „Africa” był zamówiony w stoczni Fairfield Shipbuilding & Engineering Company w Govan, „Gibraltar” w Vickers-Armstrong Walker Naval Yard nad rzeką Tyne, „Malta” w stoczni John Brown w Clydebank, a „New Zealand” w Cammell Laird w Birkenhead[4].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Według ostatniego projektu X1, wybranego do realizacji, wyporność pełna okrętów miała wynosić 56 800 ts. Długość okrętów wynosiła 273,4 m (897 stóp), szerokość 41,5 m (136 stóp), zanurzenie 10,5 m (34 stopy 6″)[5]. Napęd miały stanowić cztery zespoły turbin parowych systemu Parsonsa z przekładniami, o mocy 200 000 KM, napędzających cztery śruby[5]. Parę miało dostarczać osiem trójwalczakowych kotłów parowych typu Admiralicji[5]. Mocna siłownia miała zapewnić osiąganie prędkości rzędu 33 węzłów[5]. Przewidywano zasięg 7100 mil morskich przy prędkości 20 w.[5] Załoga miała liczyć do 3052 osób w konfiguracji okrętu flagowego[5]. Dość duża wąska nadbudówka była umieszczona typowo dla lotniskowców na prawej stronie pokładu lotniczego na śródokręciu[1].
Pokład lotniczy był typowy dla lotniskowców okresu II wojny światowej, prostokątny[1]. Jego długość wynosiła 270,7 m (888 stóp), a szerokość 37,1 m (121 stopy 9″)[7]. Przewidziano dwa podnośniki samolotów w osi wzdłużnej pokładu, na dziobie i rufie, o wymiarach 13,7×14 m, oraz dwa podnośniki na zewnątrz pokładu po lewej burcie, o wymiarach 16,5×11 m, wszystkie o udźwigu 13,6 ton (30 tysięcy funtów)[7]. Przewidziano dwie katapulty hydrauliczne nowego silniejszego modelu, lecz prawdopodobnie zainstalowano by istniejące BH5, jak w „Eagle”[1]. Do lądowania przewidziano aerofiniszer z 16 linami[7]. Hangar miał mieć maksymalne wymiary 134,1×27,4 m i wysokość 5,3 m[7]. Przewidziano zabieranie 108 samolotów, z odpowiednim zapasem uzbrojenia i paliwa[7].
Uzbrojenie artyleryjskie miało stanowić 16 dział uniwersalnych kalibru 114 mm (4,5″), jak na innych brytyjskich lotniskowcach, w ośmiu wieżach dwudziałowych nieco nowszego modelu Mark 7, umieszczonych po dwie na burtach poniżej pokładu startowego w czterech ćwiartkach okrętu[1]. Wieże miały płaskie dachy, na równi z pokładem, i można było na nich parkować częściowo samoloty tylnym kołem[1]. Uzbrojenie uzupełniało 55 armat przeciwlotniczych 40 mm Boforsa, w tym osiem stanowisk sześciolufowych i siedem pojedynczych[1].
Według projektu, okręty miały mieć wewnątrz kadłuba opancerzoną cytadelę wokół siłowni, z pokładem hangaru grubości 102 mm nad cytadelą oraz pasem burtowym tej samej grubości[1]. Ponadto magazyny amunicji 114 mm na dziobie i rufie oraz maszyna sterowa były chronione „skrzyniami” grubości 102 mm[5]. Burty miały ochronę przeciwtorpedową w postaci systemu przedziałów[1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Porównywalne okręty
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 22. Technical background
- ↑ a b Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 22. Malta class
- ↑ a b c d e Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 22. Suspensions and cancellation
- ↑ a b Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 22. Individual ship histories
- ↑ a b c d e f g h i Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 22. A lost potential?
- ↑ Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 19. Audacious class.
- ↑ a b c d e Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 22. Aircraft operating data
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- David Hobbs: British Aircraft Carriers. Design, Development and Service Histories. Barnsley: Seaforth Publishing, 2013. ISBN 978-1-84832-138-0. (ang.).