Lubiąż (jezioro)
52°30′51″N 15°13′19″E/52,514167 15,221944
 Linia brzegowa jeziora Lubiąż widziana z powietrza | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne |
Lubniewice |
| Region | |
| Wysokość lustra |
48 m n.p.m. |
| Wyspy |
2 |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
130,5–142,5 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
12 400 m |
| Objętość |
6075,1 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
III (w roku 2020) |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Lubniewic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Lubniewice  | |
| 52°30′51″N 15°13′19″E/52,514167 15,221944
| |
Lubiąż – jezioro w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, w gminie Lubniewice, położone na Pojezierzu Łagowskim. Lubiąż jest jednym z trzech jezior grupy lubniewickiej (pozostałe dwa to jezioro Lubniewsko i Krajnik). Akwen posiada dobrze rozwiniętą linię brzegową oraz jest niemal w całości otoczony lasami. Wschodni brzeg zajmują liczne ośrodki wypoczynkowe oraz zabudowania miasta Lubniewice.
Położenie i opis
[edytuj | edytuj kod]Jezioro położone jest w północnej części Pojezierza Łagowskiego[1]. Akwen ma dobrze rozwiniętą linię brzegową, liczne zatoki i półwyspy, brzegi są wysokie i porośnięte lasami. Na jeziorze znajdują się dwie wyspy, większa Księży Ostrów i mniejsza Wyspa Mała[2][3]. Nad jeziorem ulokowanych jest kilka ośrodków wczasowych i pól namiotowych z plażami. Wschodnia część zbiornika przylega do Lubniewic, wokół prowadzi szlak pieszy 
o długości 12,5 km. Zachodnia część jeziora otoczona jest lasami. Przez jezioro przepływa rzeka Lubniewka, zapewniająca swobodną komunikację do jeziora Lubniewskiego[4]. Nad północno-wschodnim brzegiem jeziora znajduje się zespół pałacowy rodu von Waldow und Reitzenstein, nazywany przez obecnego właściciela Zamkiem Książąt Lubomirskich[5][6][7].
Hydronimia
[edytuj | edytuj kod]Jezioro pojawia się w źródłach w 1809 roku jako: Lubenz S., a następnie Libbenz S., Lübbens-See (1932, 1934)[8][9]. 11 lutego 1949 roku zatwierdzono administracyjnie nazwę Lubiąż[10]. Obecnie państwowy rejestr nazw geograficznych jako nazwę jeziora również podaje Lubiąż, jednocześnie wymieniając nazwę oboczną: Lubniewice[11].
Morfometria
[edytuj | edytuj kod]Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 130,5 ha[12], natomiast A. Choiński, poprzez planimetrowanie na mapach 1:50 000, określił wielkość jeziora na 142,5 ha[13]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 145 ha[14].
Średnia głębokość zbiornika wodnego to 4,6 m, a maksymalna – 12,8 m. Objętość jeziora wynosi 6075,1 tys. m³. Maksymalna długość jeziora to 3250 m, a szerokość 850 m. Długość linii brzegowej wynosi 12 400 m[12].
Według Atlasu jezior Polski (red. J. Jańczak, 1996) lustro wody znajduje się na wysokości 48 m n.p.m.[12], natomiast według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 48,1 m n.p.m.[15]
Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski jezioro jest położone na terenie zlewni siódmego poziomu Bezpośrednia zlewnia jez. Lubiąż[16]. Identyfikator MPHP to 1896279[16]. Zlewnia bezpośrednia jeziora wynosi 58 km²[17].
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10911[16]. Administratorem jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu – utworzył on obwód rybacki obejmujący wody tego zbiornika wodnego o nazwie: Obwód rybacki jeziora Lubiąż na rzece Lubna – Nr 2[18]. Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi Gmina Lubniewice[19]. Ze względu na typologię rybacką jest to jezioro na pograniczu typu leszczowego i sandaczowego[5].
Zbiornik wodny pełni również funkcje rekreacyjne. Nad jeziorem, w jego wschodniej części, funkcjonuje kilka ośrodków wczasowych, posiadających dobrze zagospodarowane, piaszczyste plaże[5]. W 2022 roku znajdowało się tutaj jedno kąpielisko wyznaczone zgodnie z zasadami dyrektywy kąpieliskowej – Przystań Wodna ZSMP OW „Pod Basztą” w Lubniewicach[17]. W tym samym roku jakość wód tego kąpieliska oceniono jako doskonałą[20]. Nad jeziorem funkcjonują ponadto wypożyczalnie sprzętu wodnego oraz obiekty gastronomiczne[5].
Czystość i ochrona środowiska
[edytuj | edytuj kod]Według danych z 1993 roku wody jeziora zostały zaliczone do III klasy czystości. Badania z 1998 roku wykazały poprawę jakości wód jeziora – spadły stężenia azotu mineralnego, azotu całkowitego i fosforu całkowitego w warstwie powierzchniowej. Wskaźnik przeźroczystości wód w obydwu badaniach był jednak niski i wynosił nieco ponad 1 metr. W badaniach z 2003 roku wskaźniki uległy dalszej poprawie, w związku z czym jezioro zostało zakwalifikowane do II klasy czystości. Inspektorzy WIOŚ jako główną przyczynę poprawienia się czystości wód jeziora wskazywali fakt uporządkowania gospodarki ściekowej w zlewni jeziora poprzez budowę w 1993 roku, poniżej jeziora, mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków[17].
Jezioro Lubiąż zostało zakwalifikowane jako podatne na degradujące wpływy zewnętrzne, w związku z czym zostało zaliczone do III kategorii podatności na degradację. Oznacza to, że jest to jezioro o słabych warunkach naturalnych. Negatywny wpływ na ten wskaźnik mają niewielka głębokość średnia, niski wskaźnik stratyfikacji termicznej, duży procent wymiany wód w ciągu roku (240%) oraz duża powierzchnia zlewni bezpośredniej jeziora w porównaniu do jego objętości[17][21].
Badania z 2020 roku zaliczyły wody jeziora do wód o umiarkowanym stanie ekologicznym, co odpowiada III klasie jakości. Wskaźnikiem, który zadecydował o trzeciej klasie, był stan fitoplanktonu oraz ichtiofauny, podczas gdy stan makrozoobentosu, makrofitów oraz fitobentosu oceniono jako dobry. W tym samym roku stan chemiczny wód określono jako dobry, nie stwierdzając żadnego elementu przekraczającego normę. Przeźroczystość wód została określona na 1,4 metra[22].
Jezioro w całości znajduje się na obszarze chronionego krajobrazu Pojezierze Lubniewicko-Sulęcińskie[23].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andrzej Richling i inni, Regionalna geografia fizyczna Polski: praca zbiorowa, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 177, ISBN 978-83-7986-381-5, OCLC 1288191487 [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 64466.
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 76548.
- ↑ Leszek Klessa i inni, Życie jezior: praca zbiorowa, Krystyna Kamińska (red.), Przyroda Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski: Klub Działalności Podwodnej LOK [Ligi Obrony Kraju] „Marlin”: na zlec. Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 1996, s. 42–42, ISBN 978-83-905760-1-5 [dostęp 2023-08-17].
- ↑ a b c d Wojciech Zieleniewski, Szlak „Wodny Świat”, "Stowarzyszenie Kraina Szlaków Turystycznych – Lokalna Grupa Działania", 2012, s. 40-41.
- ↑ Właściciel założenia pałacowo-zamkowego w Lubniewciach [online].
- ↑ Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Lubniewice – „Stary Zamek” i „Nowy Zamek” [online], www.lwkz.pl [dostęp 2015-12-01].
- ↑ Koenigswalde, Meßtischblatt nr. 3457, 1:25 000, 1932
- ↑ Instytut Języka Polskiego PAN, Elektroniczny słownik hydronimów Polski – Lubiąż [online], eshp.ijp.pan.pl [dostęp 2023-08-18].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225)
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 70114.
- ↑ a b c Jerzy Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. I, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 84–85, ISBN 83-86001-29-1.
- ↑ Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 521. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Lubiąż. Karta charakterystyki jcwp [online], Hydroportal. Warstwa: Plany gospodarowania wodami.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-08-21].
- ↑ a b c Informatyczny System Osłony Kraju, Hydroportal [online] [dostęp 2023-08-21].
- ↑ a b c d Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Lubiąż [online], zgora.pios.gov.pl [dostęp 2023-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-21].
- ↑ Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Ujednolicony wykaz obwodów rybackich 2022 [online], dane.gov.pl [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Wykaz wód [online], PZW Okręg Gorzów Wielkopolski [dostęp 2022-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-04-17].
- ↑ Główny Inspektorat Sanitarny”, Przystań Wodna ZSMP OW „Pod Basztą” w Lubniewicach [online], Serwis Kąpieliskowy [dostęp 2023-08-21] (pol.).
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Ocena podatności na degradację jeziora Lubiąż (1993–2003) [online], zgora.pios.gov.pl [dostęp 2023-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-21].
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2016–2021 na podstawie monitoringu – tabela [online], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Pojezierze Lubniewicko-Sulęcińskie [online], web.archive.org [dostęp 2023-08-21].