Lucerna (roślina)
|
||
 Morfologia gatunku typowego – lucerny siewnej |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | dwuliścienne właściwe | |
| Rząd | bobowce | |
| Rodzina | bobowate | |
| Rodzaj | lucerna | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Medicago L. Sp. Pl. 778. 1753[2] |
||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Medicago sativa L.[2] | ||
Lucerna (Medicago L.) – rodzaj roślin jednorocznych, dwuletnich lub bylin z rodziny bobowatych. Rodzaj liczy ponad 100 gatunków[3] występujących na wszystkich kontynentach Starego Świata. Niektóre gatunki są cennymi roślinami pastewnymi, które uprawiane są z przeznaczeniem na zielonkę, paszę, susz, siano lub kiszonkę.
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele rodzaju występują w centralnej i południowo-zachodniej Azji, w Europie i Afryce[4], największe zróżnicowanie osiągające w rejonie Morza Śródziemnego[5].
W Polsce jako gatunki rodzime rosną trzy:[6]:
- lucerna kolczastostrąkowa (Medicago minima (L.) L. , syn. M. minima (L.) Grufberg)
- lucerna nerkowata, l. chmielowa (Medicago lupulina L.)
- lucerna sierpowata (Medicago sativa ssp. falcata L.)
Jako gatunki zadomowione lub przejściowo dziczejące w Polsce rosną[6]:
- Medicago rigidula (L.) All.) – lucerna sztywna – efemerofit
- Medicago aculeata Gaertn. – efemerofit
- Medicago arabica (L.) Huds. – efemerofit
- Medicago caerulea Less. ed Ledeb. – efemerofit
- Medicago intertexta Mill. – efemerofit
- Medicago polymorpha (L.), syn. M. denticulata Willd., syn. M. lappacea Desr. – efemerofit
- Medicago praecox DC. – efemerofit
- Medicago sativa ssp. sativa L. – lucerna siewna – antropofit zadomowiony
- Medicago scutellata (L.) Mill. – efemerofit
- Medicago sativa ssp. media (M×varia) Martyn – lucerna pośrednia, l. piaskowa
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne lub byliny, rzadko krzewy[4].
- Liście
- Złożone z trzech listków z przylistkami przyrośniętymi do ogonka liściowego. Listki ząbkowane, z nerwami sięgającymi końców ząbków[4].
- Kwiaty
- Motylkowe, wyrastają z kątów liści w gęstych, wielokwiatowych główkach. Przysadki drobne i szybko odpadające. Działki kielicha w liczbie 5, mniej więcej równej długości. Płatki korony zwykle żółte, rzadziej purpurowe. Żagielek owalny, zwykle odgięty. Skrzydełka i łódeczka z haczykowatymi przydatkami tworzącymi mechanizm gwałtownie otwierający kwiat podczas zapylania. Słupek z jedną, górną zalążnią zawierającą liczne zalążki. 10 pręcików, z których dziewięć zrośniętych jest nitkami tworząc rurkę, jeden pręcik zaś jest wolny[4].
- Owoce
- Ścieśnione strąki, skręcone lub proste, na powierzchni siatkowato żyłkowane lub kolczaste. Nasiona drobne, nerkowate, gładkie lub szorstkie[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[1] W obrębie podrodziny należy do plemienia Trifolieae[7].
- Pozycja systematyczna rodzaju według systemu Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), rodzaj lucerna (Medicago L.)[8].
- Wykaz gatunków[3]
- Medicago agropyretorum Vassilcz.
- Medicago alatavica Vassilcz.
- Medicago arabica (L.) Huds. – lucerna plamista
- Medicago arborea L.
- Medicago archiducis-nicolai Sirj.
- Medicago arenicola (Hub.-Mor.) E. Small
- Medicago astroites (Fisch. & C.A.Mey.) Trautv.
- Medicago biflora (Griseb.) E. Small
- Medicago blancheana Boiss.
- Medicago brachycarpa M.Bieb.
- Medicago caerulea Less. ex Ledeb. – lucerna błękitna
- Medicago cancellata M.Bieb.
- Medicago carica (Hub.-Mor.) E. Small
- Medicago carstiensis Wulfen – lucerna koryncka
- Medicago caucasica Vassilcz.
- Medicago constricta Durieu
- Medicago coronata (L.) Bartal.
- Medicago crassipes (Boiss.) E.Small
- Medicago cretacea M.Bieb. – lucerna kreteńska
- Medicago cyrenaea Maire & Weiller
- Medicago daghestanica Rupr.
- Medicago difalcata Sinskaya
- Medicago disciformis DC.
- Medicago doliata Carmign. (syn. M. acuelata Gaertn.) – lucerna kolczasta
- Medicago edgeworthii Sirj.
- Medicago falcata L. – lucerna sierpowata
- Medicago fischeriana (Ser.) Trautv.
- Medicago glandulosa David
- Medicago glomerata Balb.
- Medicago granadensis Willd.
- Medicago grossheimii Vassilcz.
- Medicago gunibica Vassilcz.
- Medicago halophila (Boiss.) E. Small
- Medicago heldreichii E.Small
- Medicago hemicoerulea Sinskaya
- Medicago heyniana Greuter
- Medicago hybrida (Pourr.) Trautv.
- Medicago hypogaea E.Small
- Medicago intertexta (L.) Mill. – lucerna spleciona
- Medicago isthmocarpa (Boiss. & Balansa) E. Small
- Medicago karatschaica (A.Heller) A.Heller
- Medicago komarovii Vassilcz.
- Medicago laciniata (L.) Mill.
- Medicago lanigera C.Winkl. & B.Fedtsch.
- Medicago laxispira Heyn
- Medicago liaosiensis (P.Y. Fu & Y.A. Chen) X.Y. Zhu & Y.F. Du
- Medicago littoralis Loisel.
- Medicago lupulina L. – lucerna nerkowata
- Medicago marina L.
- Medicago medicaginoides (Retz.) E.Small
- Medicago meyeri Gruner
- Medicago minima (L.) L. – lucerna kolczastostrąkowa
- Medicago monantha (C.A.Mey.) Trautv.
- Medicago monspeliaca (L.) Trautv.
- Medicago murex Willd.
- Medicago muricoleptis Tineo
- Medicago noeana Boiss.
- Medicago orbicularis (L.) Bartal.
- Medicago orthoceras (Kar. & Kir.) Trautv.
- Medicago ovalis (Boiss.) Sirj.
- Medicago pamphylica (Huber-Mor. & Sirj.) E. Small
- Medicago papillosa Boiss.
- Medicago persica (Boiss.) E.Small
- Medicago phrygia (Boiss. & Balansa) E.Small
- Medicago pironae Vis.
- Medicago platycarpa (L.) Trautv.
- Medicago polyceratia (L.) Trautv.
- Medicago polychroa Grossh.
- Medicago polymorpha L. – lucerna wielokształtna
- Medicago praecox DC. – lucerna wczesna
- Medicago prostrata Jacq.
- Medicago radiata L.
- Medicago retrorsa (Boiss.) E.Small
- Medicago rhodopea Velen.
- Medicago rhytidiocarpa (Boiss. & Balansa) E. Small
- Medicago rigida (Boiss. & Balansa) E.Small
- Medicago rigidula (L.) All. – lucerna sztywna
- Medicago rostrata (Boiss. & Balansa) E. Small
- Medicago rotata Boiss.
- Medicago rugosa Desr.
- Medicago rupestris M.Bieb.
- Medicago ruthenica (L.) Ledeb.
- Medicago sativa L. – lucerna siewna
- Medicago sauvagei Negre
- Medicago saxatilis M.Bieb.
- Medicago schischkinii Sumnev.
- Medicago scutellata (L.) Mill. – lucerna tarczkowata
- Medicago secundiflora Durieu
- Medicago sinskiae Uljanova
- Medicago soleirolii Duby
- Medicago strasseri Greuter & al.
- Medicago suffruticosa DC.
- Medicago talyschensis Latsch.
- Medicago tenoreana Ser.
- Medicago tornata (L.) Mill.
- Medicago transoxana Vassilcz.
- Medicago trautvetterii Sumnevicz, in Animadvers.
- Medicago truncatula Gaertn.
- Medicago tunetana (Murb.) A.W.Hill
- Medicago turbinata (L.) All.
- Medicago vardanis Vassilcz.
- Medicago × varia Martyn – lucerna pośrednia, l. piaskowa
- Medicago virescens Grossh.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website/Fabaceae (ang.). 2001–. [dostęp 2009-09-23].
- ↑ a b Medicago. W: Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-02-06].
- ↑ a b Medicago. W: The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-06-04].
- ↑ a b c d e Medicago. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-04].
- ↑ Medicago Linn.. W: Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-04].
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Medicago (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-06].
