Ludwik Darowski

Ludwik Darowski

Data i miejsce urodzenia	11 sierpnia 1881 Opatów, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	15 listopada 1948 Warszawa, Polska
Minister Pracy i Opieki Społecznej
Okres	od 3 czerwca 1921 do 13 września 1923
Poprzednik	Jan Stanisław Jankowski
Następca	Stefan Smólski
Kierownik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
Okres	od 11 grudnia 1922 do 14 grudnia 1922
Poprzednik	Antoni Kamieński
Następca	Władysław Sikorski
Minister Pracy i Opieki Społecznej
Okres	od 17 grudnia 1923 do 19 stycznia 1924
Poprzednik	Stefan Smólski
Następca	Gustaw Simon (p.o.)
Poseł RP w ZSRR
Okres	od 19 stycznia 1924 do 18 czerwca 1924
Poprzednik	Roman Knoll (charge d'affaires w RFSRR)
Następca	Kazimierz Wyszyński charge d'affaires
Minister Pracy i Opieki Społecznej
Okres	od 18 czerwca 1924 do 17 listopada 1924
Poprzednik	Gustaw Simon (p.o.)
Następca	Franciszek Sokal
Wojewoda łódzki
Okres	od styczeń 1925 do 22 czerwca 1926
Poprzednik	Paweł Garapich
Następca	Władysław Jaszczołt
Wojewoda krakowski
Okres	od 1 lipca 1926 do 31 grudnia 1928
Poprzednik	Władysław Kowalikowski
Następca	Mikołaj Kwaśniewski
Odznaczenia

Ludwik Darowski, ps. „K. Darski”, D-ski, Michał Kowieński, Ludar, Lud. Dar., Michał, Wiesław (ur. 11 sierpnia 1881 w Opatowie, zm. 15 listopada 1948 w Warszawie) – polityk polski, od 1921 do 1924 minister pracy i opieki społecznej, wojewoda łódzki i krakowski, członek loży wolnomularskiej w Warszawie w czasach II Rzeczypospolitej.

Życiorys

Był synem Pawła i Anieli z Romanowskich. W 1900 r. ukończył studia w Instytucie Handlowym w Moskwie, w latach 1900-1904 pracował w filii Ryskiego Banku Handlowego w Łodzi. Następnie, w okresie 1904-1907, studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Lipsku. Po studiach przeprowadził się do Moskwy.

Politycznie zaangażował się w 1900 r., kiedy wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Kierował pracami partyjnymi na terenie Częstochowy, Warszawy, Wilna i Kowna, a potem także w Łodzi i Zagłębiu Dąbrowskim. Publikował na łamach prasy socjalistycznej, m.in. w tygodnikach warszawskich "Głos" i "Prawda"; wydawał nielegalne pismo "Towarzysz", organ PPS w Kownie. Na rozłamowym zjeździe PPS w Wiedniu w 1906 r., opowiedział się po stronie „młodych”. Prawdopodobnie pod koniec 1907 r. został aresztowany, a następnie zesłany w głąb Imperium Rosyjskiego.

Po zdystansowaniu się od polityki, został zatrudniony w wywiadowni gospodarczej (do maja 1909 r.). Później pracował jako prokurent w Towarzystwie Akcyjnym Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera, a w latach 1913-1917 jako dyrektor we francuskim Towarzystwie Akcyjnym Fabryk Bawełnianych działających pod szyldem „Diedowskaja Manufaktura”

Pracę zawodową łączył z aktywnością społeczną na rzecz Polaków, był m.in. p.o. prezesa Domu Polskiego w Moskwie (1913-1918), kierownikiem Wydziału Pomocy Polakom-Obcopoddanym na centralną Rosję, Syberię, Kaukaz i Daleki Wschód (sierpień 1915 - listopad 1917), członkiem prezydium Rady Zjazdów Polskich Organizacji Pomocy Ofiarom Wojny w Piotrogrodzie i Moskwie (1915-1918). Po rewolucji lutowej w 1917 roku, został współtwórcą i członkiem Polskiego Klubu Demokratycznego w Moskwie.

W 1917 został powołany do Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego, w lipcu 1918 został delegatem Przedstawicielstwa Rady Regencyjnej w Moskwie i kierownikiem Wydziału Opieki Społecznej przy tym przedstawicielstwie.

II Rzeczpospolita

Po odzyskaniu niepodległości, wrócił do Polski w 1919 r. Znalazł zatrudnienie w Ministerstwie Przemysłu i Handlu jako kierownik jednego z wydziałów, następnie awansując na dyrektora Departamentu Przemysłowego. Jako szef departamentu przemysłowego uczestniczył w konferencji pokojowej w Rydze.

W czerwcu 1920 r. z rządu odszedł Jan Stanisław Jankowski, pełniący urząd ministra pracy i opieki społecznej w rządzie Wincentego Witosa. Darowski zastąpił go na tym stanowisku 1 czerwca. Tekę tę zachował do listopada 1924, w 9 kolejnych rządach (z przerwami od września do grudnia 1923 i od stycznia do czerwca 1924). W związku z wysokim poziomem braku zatrudnienia nakazał, aby w największych miastach powołać specjalne komisje walki z bezrobociem. Doprowadził do uchwalenia ustawy z 16 maja 1922 roku o urlopach dla pracowników zatrudnionych w przemyśle i handlu.

Podczas wyborów do Sejmu w 1922 r. wystartował z listy Unii Narodowo-Państwowej, jednakże ugrupowanie nie weszło do parlamentu, a Darowski nie został posłem, lecz dalej pozostał ministrem.

W wyniku przesilenia rządowego do dymisji podał się Antoni Kamieński. Od 11 grudnia 1922 roku Darowski zaczął pełnić obowiązki ministra spraw wewnętrznych. Miał za zadanie uśmierzyć zamieszki, do których doszło w Warszawie w związku z wyborem Gabriela Narutowicza na urząd prezydenta. Doprowadził do chwilowej stabilizacji w mieście. 14 grudnia doszło do dymisji rządu Juliana Nowaka. Darowski otrzymał misję utworzenia rządu, której jednak nie zrealizował, co po kilkunastu godzinach stwierdził sam zainteresowany, rezygnując z ubiegania się o premierostwo. Jako kierownik MSW nie zapobiegł zamachowi na prezydenta Narutowicza. Po jego śmierci oddał kierownictwo w ministerstwie premierowi Władysławowi Sikorskiemu, zachowując w nowym rządzie tekę ministra pracy i opieki społecznej. W 1923 r., gdy bezrobocie wzrastało, to podjęto akcję dożywiania osób pozostających bez pracy i ich rodzin. 16 maja uchwalono ustawę o opiece społecznej. 28 maja upadł rząd Sikorskiego, lecz Darowski wszedł w skład koalicyjnego gabinetu Witosa, tym razem jako kierownik, a nie minister. Już 1 września złożył dymisję, a jego obowiązki w ministerstwie przejął senator Stefan Smólski. Gdy rząd upadł, Darowski ponownie objął tekę ministra pracy i opieki społecznej, wchodząc 19 grudnia 1923 r. do gabinetu Władysława Grabskiego. Jednakże 18 listopada 1924 roku został odwołany oraz wysłany do ZSRR w randze posła, aby doprowadzić do podpisania traktatu handlowego. Misja zakończyła się niepowodzeniem. Darowski powrócił do kraju i ponownie objął Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej. W tym czasie uchwalono ustawy o: ochronie pracy młodocianych i kobiet (02.07.1924 r) oraz o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia (18.07.1924). W lipcu 1924 podjął społecznie niepopularną decyzję o wprowadzeniu na trzymiesięczny okres dziesięciogodzinnego dnia pracy w hutach na Górnym Śląsku. Wybuchł strajk, zakończony o orzeczeniem komisji rozjemczej, a wydłużony dzień roboczy w hutnictwie na Górnym Śląsku. Darowski odszedł ostatecznie z rządu 17 listopada 1924 r. Następnie objął urząd wojewody łódzkiego. W wyniku zamachu majowego w 1926 r. był krótko internowany. Po uwolnieniu został przeniesiony na stanowisko wojewody krakowskiego. W 1929 premier Kazimierz Bartel odwołał go i przeniósł w stan spoczynku.

Dalsze lata

Po zakończeniu służby państwowej w połowie 1929 r. objął prezesurę zarządu koncernu górniczo-hutniczego, którą pełnił do wybuchu II wojny światowej. Koncern ten od 1934 r. funkcjonował pod nazwą "Modrzejów-Hantke", Zjednoczone Zakłady Górniczo-Hutnicze SA. W międzyczasie, od 1931 do 1936 r., stał na czele Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża.

Kierował pracami nad Encyklopedią Nauk Politycznych wydawaną w 1936 r. przez Instytut Społeczny i Szkołę Nauk Politycznych w Warszawie.

Okres okupacji spędził w Warszawie, biorąc udział w tajnym nauczaniu na poziomie średnim i wyższym. Po wojnie pracował jako doradca Centrali Materiałów Budowlanych, a w latach 1946-1948 - dyrektor Delegatury Centrali Żelaza i Stali w Warszawie. Po zakończeniu wojny, na początku 1947 r., wstąpił do „koncesjonowanej” PPS. Działał w Komitecie Dzielnicowym partii na Mokotowie.

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 213-6-13).

W 2022 roku z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, Fundacja ,,Stare Powązki" w ramach projektu odrestaurowywania grobów ministrów II RP, odnowiła miejsce pochówku Darowskiego.

Grób Ludwika Darowskiego (przed renowacją)

Okresy sprawowania urzędów

Minister Pracy i Opieki Społecznej

• 1 VI - 13 IX 1921
• p.o. 13-19 IX 1921
• 19 IX 1921 - 5 III 1922
• p.o. 5-10 III 1922
• 10 III - 6 VI 1922
• p.o. 6-28 VI 1922
• 28 VI - 7 VII 1922
• p.o. 7-31 VII 1922
• 31 VII - 14 XII 1922
• p.o. 14-16 XII 1922
• 16 XII 1922 - 26 V 1923
• p.o. 26-28 V 1923
• 19 XII 1923 - 19 I 1924
• 18 VI - 17 XI 1924

Grób Ludwika Darowskiego i jego syna Andrzeja Darowskiego – powstańca warszawskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (po renowacji)

Kierownik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

• 11-14 XII 1922
• p.o. 14-16 XII 1922

Kierownik Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej

• 28 V - 1 IX 1923

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (22 lutego 1924)
• Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1935)

Bibliografia

• Bogdan Gadomski, Ludwik Darowski, w: Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, tom I: A-D, Książka i Wiedza, Warszawa 1985.
• Darowski Ludwik w: Kto był kim w II Rzeczypospolitej, (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1, s.36.