Podróżniczek
| ||
| Luscinia svecica[1] | ||
| (Linnaeus, 1758) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | wróblowe | |
| Rodzina | muchołówkowate | |
| Podrodzina | kląskawki | |
| Rodzaj | Luscinia | |
| Gatunek | podróżniczek | |
| Synonimy | ||
| ||
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 Zasięg poszczególnych podgatunków w sezonie lęgowym | ||
Podróżniczek (Luscinia svecica) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniono 11 podgatunków L. svecica[2][4][5]:
- podróżniczek rdzawogardły (Luscinia svecica svecica) – północna Europa, północna Azja, północna Alaska i północno-zachodnia Kanada.
- Luscinia svecica namnetum – południowo-zachodnia i środkowa Francja.
- podróżniczek białogardły (Luscinia svecica cyanecula) – Holandia, północna i wschodnia Francja do Białorusi i północno-zachodniej Ukrainy.
- podróżniczek modrogardły (Luscinia svecica azuricollis) – północna, środkowa Hiszpania.
- Luscinia svecica volgae – północno-wschodnia Ukraina, środkowa i wschodnia europejska część Rosji.
- podróżniczek kaukaski (Luscinia svecica luristanica syn. Luscinia svecica magna) – wschodnia Turcja, Kaukaz i północny Iran.
- Luscinia svecica pallidogularis – Kazachstan i Turkmenistan.
- Luscinia svecica abbotti – północny Afganistan, północny Pakistan i północno-zachodnie Himalaje.
- Luscinia svecica saturatior – góry środkowej Azji.
- Luscinia svecica kobdensis – zachodnia Mongolia i zachodnie Chiny.
- Luscinia svecica przevalskii – środkowe Chiny.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania podróżniczka obejmuje północną i środkową Eurazję – od południowo-zachodniej i zachodniej Europy, gdzie występuje wyspowo, aż po Półwysep Czukocki, Kamczatkę, oraz północno-zachodni kraniec Ameryki Północnej. Migruje na dość duże odległości – zimuje w północnej i subsaharyjskiej Afryce oraz w pasie od Bliskiego Wschodu po Półwysep Indochiński, choć część osobników wędruje jedynie na Półwysep Iberyjski.
- W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy[6]. W latach 1992–2004 jego liczebność szacowano na 1300–1800 par[7]. Na niżu gnieździ się L. s. cyanecula, lecz podczas przelotów pojawia się również podgatunek północny, występujący na Półwyspie Skandynawskim – L. s. svecica, który w Polsce gniazduje skrajnie nielicznie jedynie w Karpatach i Karkonoszach oraz w zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Wielikąt”. Do Polski przylatuje na początku kwietnia, odlatuje zaś na przełomie sierpnia i września[8].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]
Nieco mniejszy od innych słowików występujących w Polsce – to ptak wielkości wróbla domowego. Wyraźny dymorfizm płciowy w upierzeniu – samiec w okresie godowym ma jaskrawoniebieską plamę na podgardlu i piersi obwiedzioną czarną i rdzawą obwódką. L. s. svecica ma na niebieskim polu rdzawą plamkę, a L. s. cyanecula białą. Spód ciała biały, kremowa brew, wierzch ciała brunatny, przy ogonie rdzawe plamy. W okresie spoczynkowym podgardla obu podgatunków bieleją. Samice mają natomiast brązowy wierzch ciała, biały spód z czarną przepaską na piersi, kremowym podgardlem i wąsem. Młodociane w odróżnieniu od samic mają podłużne, jasne kreski na całym ciele.
Rozmiary[edytuj | edytuj kod]
- Długość ciała
- ok. 14–15 cm
- Rozpiętość skrzydeł
- ok. 23 cm
- Długość ogona
- ok. 5–5,5 cm
- Masa ciała
- ok. 15–20 g
Głos[edytuj | edytuj kod]
Śpiew podróżniczka jest melodyjny, jednak zupełnie inny niż ten wydawany przez inne słowiki. Składa się z wielokrotnie powtarzanego cii, cii, cii..., po którym następuje coś w rodzaju rechotu.
Biotop[edytuj | edytuj kod]
Preferuje miejsca wilgotne, nadbrzeżne zarośla, zakrzewione, podmokłe łąki, skraje lasów i parki. Najczęściej widywany jest w gąszczu trzcinowisk. Główne obszary występowania w takich miejscach w Polsce to doliny Biebrzy oraz Narwi. Poza tym podgatunek L. s. svecica może gniazdować nawet w górach, w zaroślach sosny górskiej.
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Wyprowadza 1–2 lęgi w roku, najczęściej na początku maja.
Gniazdo[edytuj | edytuj kod]
Zbudowane na ziemi z butwiejących liści, suchych gałązek i traw oraz mchu, wysłane trawą, ukryte w roślinności zielnej.
Jaja i pisklęta[edytuj | edytuj kod]
Jeden do dwóch lęgów w roku (początek maja – koniec czerwca). Składa 5 do 7 jaj (zazwyczaj 6). Jaja wysiadywane są przez okres 13 do 14 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 13 do 14 dniach. Karmione są owadami i innymi małymi zwierzętami.
Pokarm[edytuj | edytuj kod]
Owady i inne drobne bezkręgowce, jesienią uzupełnione przez owoce jagodowe.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Luscinia svecica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Collar, N.: Bluethroat (Cyanecula svecica). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ Luscinia svecica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Frank Gill, David Donsker (red.): Chats, Old World flycatchers (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-25].
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-25].
- ↑ M. Radziszewski, M. Matysiak: Ilustrowana Encyklopedia Ptaków Polski, ISBN 978-83-7705-006-4
- ↑ T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.
- ↑ A. G. Kruszewicz: Ptaki Polski, ISBN 83-7073-455-3
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Multico, 2007, s. 215. ISBN 978-83-7073-474-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Luscinia svecica (Podróżniczek). W: M. Gromadzki (red.).: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 304–308. ISBN 83-86564-43-1.
- Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-05-10].
- Śpiew podróżniczka