49°15′N 22°42′E/49,251111 22,695833Lutowiska (gmina)
| gmina wiejska | |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Powiat | |||||||
| TERC |
1801052 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Wójt |
Krzysztof Jacek Mróz | ||||||
| Powierzchnia |
475,85 km² | ||||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
4,4 os./km² | ||||||
| Nr kierunkowy |
13 | ||||||
| Kod pocztowy |
38-713, 38-714 | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
RBI | ||||||
Adres urzędu: Lutowiska 1438-713 Lutowiska | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||
| 49°15′N 22°42′E/49,251111 22,695833
| |||||||
| Strona internetowa | |||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||
Portal  Polska
| |||||||
_location_map.png)
Lutowiska (daw. gmina Szewczenko) – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim. Najbardziej na południe wysunięta gmina w Polsce. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie krośnieńskim.
Siedziba gminy to Lutowiska. Jest to jedna z największych gmin w Polsce (7. miejsce według powierzchni), a jednocześnie mająca najniższą gęstość zaludnienia.
Według danych z 30 czerwca 2004[4] gminę zamieszkiwało 2221 osób. Dla porównania, w 1931 gminę zamieszkiwało 18 491 osób[5].
Tereny współczesnej gminy Lutowiska są miejscem akcji powieści autorki książek dla dzieci Marii Kownackiej pt.: „Na tropach węża Eskulapa”.
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2017[6] gmina Lutowiska ma obszar 475,6 km², w tym:
- użytki rolne: 11%
- użytki leśne: 82%.
.jpg)
Gmina stanowi 41,81% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2017 roku[6]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 2077 | 100 | 1030 | 49,6 | 1047 | 50,4 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
4 | 2,1 | 1,9 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Lutowiska w 2014 roku[7].
Sołectwa[edytuj | edytuj kod]
- Chmiel: Chmiel
- Dwernik: Caryńskie, Dwernik, Dwerniczek, Nasiczne
- Lutowiska (siedziba gminy): Lutowiska, Skorodne
- Smolnik: Smolnik, Żurawin
- Stuposiany: Beniowa, Bukowiec, Dźwiniacz Górny (nie istnieje), Dydiowa, Łokieć, Muczne, Procisne nad rzeką San, Pszczeliny, Sianki, Sokoliki, Stuposiany, Tarnawa Niżna, Tarnawa Wyżna, Widełki
- Ustrzyki Górne: Bereżki, Brzegi Górne, Ustrzyki Górne, Wołosate
- Zatwarnica: Hulskie, Krywe, Zatwarnica[2]
- miejscowości nieistniejące lub opuszczone: Dźwiniacz Górny, Krywka, Sękowiec, Suche Rzeki
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gminę zbiorową Lutowiska 1 sierpnia 1934 roku w województwie lwowskim, w powiecie leskim, z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Krywka, Lutowiska, Skorodne, Smolnik ad Lutowiska i Żurawin[8]. Po wojnie jednostka weszła w struktury administracyjne ZSRR, gdzie nazwę Lutowisk zmieniono na Szewczenko.
Gmina została reaktywowana pod nazwą Szewczenko w dniu 1 stycznia 1952 roku w woj. rzeszowskim, w nowo powstałym powiecie ustrzyckim, z części terenów nabytych od ZSRR w ramach umowy o zamianie granic z 1951 roku, a także z obszaru znoszonych „polskich” gmin Stuposiany i Tarnawa Niżna, wyłączonych z powiatu leskiego[9]. W dniu 1 lipca 1952 gmina Szewczenko w dalszym ciągu nie została podzielona na gromady[10]. Doszło do tego 29 września 1952, kiedy obszar odzyskany od ZSRR podzielono na cztery gromady[11]:
- Szewczenko (wieś Szewczenko i przysiółek Krywka, 2008 ha);
- Skorodne (wieś Skorodne, 2352 ha);
- Smolnik (wieś Smolnik i przysiółek Żurawin, 1178 ha);
- Chmiel (wieś Chmiel i przysiółek Dwerniczek, 1941 ha).
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[12].
Jednostkę, ponownie pod nazwą gmina Lutowiska, przywrócono 1 stycznia 1973[13] roku po reaktywowaniu gmin[14].
Honorowi obywatele Gminy Lutowiska[edytuj | edytuj kod]
(Na podstawie materiału źródłowego[15])
- Jerzy Janicki
- Krystyna Czechowicz-Janicka
- Elżbieta Dzikowska
- Stanisław Adamczak
- Jerzy „Baryła” Nowakowski
- Jan Pochyła
- Zygmunt Sosnowski
- Alicja Wosik
- Renata Machnik
- Jan Węgrzyniak
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Cisna, Czarna. Gmina graniczy ze Słowacją i Ukrainą.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 4 [dostęp 2022-05-20]
- ↑ a b Gmina Lutowiska: sołectwa i sołtysi. [dostęp 2013-11-26].
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Regiony wyludniające się w Polsce str. 67
- ↑ a b Gmina Lutowiska w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-12-30] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Gmina Lutowiska w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 595
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 448
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. 1952, nr 12, poz. 55
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uhonorowani przez gminę. lutowiska.pl. [dostęp 2016-10-04].
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Miejscowości opuszczone | |
| Integralne części wsi |
|
| Nieofic. osada |
