Męka Chrystusa (obraz Hansa Memlinga)

Męka Chrystusa

Autor	Hans Memling
Data powstania	ok. 1470
Medium	olej na desce
Wymiary	56,7 × 92,2 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Turyn
Lokalizacja	Galleria Sabauda

Męka Chrystusa (Pasja Turyńska) – późnogotycki obraz niderlandzkiego malarza niemieckiego pochodzenia Hansa Memlinga, jednego z prymitywistów niderlandzkich, namalowany około 1470 roku techniką olejną na desce, o wymiarach 56,7 × 92,2 cm. Obraz znajduje się w Galleria Sabauda, w Turynie. W dziele tym uwidacznia się wpływ wielu nurtów artystycznych, od surowego stylu Rogiera van der Weydena po kompozycje chromatyczne Dirka Boutsa.

Historia

Obraz został zamówiony prawdopodobnie przez Tommaso Portinariego oraz jego żonę Marię, którzy zawarli małżeństwo w 1470. Utożsamiani są z dwiema postaciami w dolnych rogach malowidła. W 1471 urodziła się ich pierwsza córka. Jako że na obrazie nie widnieje żadne z dzieci, badacze wysnuli wniosek, iż został on namalowany między 1470 a 1471.

Pierwszym, który wspomina o tym obrazie jest Giorgio Vasari w dziele Vite (1550). Dzieło znajdowało się wtedy w posiadaniu księcia Cosimo I. Ten podarował je papieżowi Piusowi V, który z kolei ofiarował je konwentowi dominikanów w Bosco Marengo w pobliżu Alessandrii. W 1796 konwent został splądrowany przez żołnierzy francuskich, ale jeden z mnichów ukrył obraz i przechował go aż do 1814. Wtedy dominikanie podarowali dzieło królowi Wiktorowi Emanuelowi I. Gdy w 1832 powstała w Turynie Galleria Sabauda, obraz stał się jednym z jej najcenniejszych eksponatów.

Opis

Na obraz składa się cały szereg epizodów z ostatniego etapu życia Jezusa, aż po jego śmierć, zmartwychwstanie i ukazywanie się uczniom. Począwszy od lewego górnego rogu są to następujące sceny:

Hans Memling, Męka Chrystusa – fragment

• wjazd Jezusa do Jerozolimy
• wypędzenie kupców ze Świątyni Jerozolimskiej
• Ostatnia Wieczerza
• zdrada Judasza
• modlitwa w Getsemani
• pocałunek Judasza
• św. Piotra zapiera się Jezusa
• Chrystus przez Kajfaszem
• Piłat umywa ręce
• biczowanie Jezusa
• ukoronowanie koroną cierniową
• Ecce Homo
• dźwiganie krzyża
• przybicie Chrystusa do krzyża
• Chrystus na krzyżu
• zdjęcie Chrystusa z krzyża
• złożenie ciała Chrystusa do grobu
• zejście do Otchłani
• Zmartwychwstanie
• Noli me tangere
• uczniowie w drodze do Emaus
• ukazanie się Chrystusa nad Jeziorem Tyberiadzkim

Niektóre sceny zachowują charakter prawie baśniowy, który przemienia się w realistyczny dramatyzm dopiero w scenach na Golgocie. Warto zauważyć pewien detal: nad portalem pomieszczenia, w którym Chrystus stoi przed Piłatem, znajdują się płaskorzeźby przedstawiające sąd Salomona. Postać klęcząca w lewym dolnym rogu obrazu to Tommaso Portinari, florencki bankier zamieszkały w Brugii, który zamówił dzieło. W prawym dolnym rogu uwidoczniona jest zaś jego żona Maria Baroncelli.

Bibliografia

• Przemysław Trzeciak, Hans Memling wyd. Arkady Warszawa 1977
• StefanoS. Zuffi StefanoS., Nowy testament. Postacie i epizody, EwaE. Maciszewska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2007, ISBN 978-83-213-4470-6, OCLC 169906138 .brak strony (książka)