Młotogłów wielkogłowy

Młotogłów wielkogłowy
	Hypsignathus monstrosus
	H. Allen, 1861
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	rudawkokształtne
Rodzina	rudawkowate
Podrodzina	Rousettinae
Plemię	Epomophorini
Rodzaj	Hypsignathus; H. Allen, 1861
Gatunek	młotogłów wielkogłowy
Synonimy
	Rodzaju: Sphyrocephalus A. Murray, 1862; Zygaenocephalus A. Murray, 1862; Spyrocephalus Dobson, 1878; Gatunku: Sphyrocephalus labrosus A. Murray, 1862; Zygaenocephalus labrosus: A. Murray, 1862; Epomophorus macrocephalus Peters, 1876;
	Rodzaju: Sphyrocephalus A. Murray, 1862; Zygaenocephalus A. Murray, 1862; Spyrocephalus Dobson, 1878; Gatunku: Sphyrocephalus labrosus A. Murray, 1862; Zygaenocephalus labrosus: A. Murray, 1862; Epomophorus macrocephalus Peters, 1876;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Młotogłów wielkogłowy^[8], wielkogłów^[9], pies młotogłowy^[9] (Hypsignathus monstrosus) – gatunek ssaka z podrodziny Rousettinae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Takson po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego został opisany przez amerykańskiego zoologa Harrisona Allena w 1861 roku w czasopiśmie Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia pod nazwą Hypsignathus monstrosus^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu autor wskazał Gabon^[2]. H. Allen utworzył również rodzaj młotogłów^[8] (Hypsignathus) którego H. monstrosus jest jedynym przedstawicielem^[2].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Hypsignathus: gr. ὑψι hupsi „wysoko, w górze”; γναθος gnathos „żuchwa”^[10].
Sphyrocephalus (Zygaenocephalus^[b] – gr. ζυγαινα zugaina „głowomłot”): gr. σφυρα sphura „młot, bijak”; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”^[12].
monstrosus: łac. monstruosus „dziwaczny, potworny”, od monstrum „boski omen zwiastujący nieszczęście”^[13].
labrosus: łac. labrosus „z dużymi ustami”, od labrum „warga”, od lambere „lizać”^[14].
macrocephalus: gr. μακροκεφαλος makrokephalos „długogłowy”, od μακρος makros „długi”; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”^[15].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Młotogłów wielkogłowy występuje w zachodniej i środkowej Afryce od Gwinei na wschód do Sudanu Południowego, Etiopii, Ugandy i zachodniej Kenii oraz na południe do Demokratycznej Republiki Konga i północno-zachodniej Angoli: obserwowany także na wyspie Bioko^[16].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Największy nietoperz Afryki. Długość ciała (bez ogona) samic 165–255 mm, samców 160–297 mm, brak ogona, długość ucha samic 25–38 mm, samców 30–41 mm, długość tylnej stopy samic 25–36 mm, samców 36–40 mm, długość przedramienia samic 112–127 mm, samców 120–139 mm; masa ciała samic 207–302 g, samców 291–419 g^[17]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{2}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {2}{3}}$ M ${\tfrac {1}{2}}$ = 28^[17].

Genetyka[edytuj | edytuj kod]

Garnitur chromosomowy wynosi 2n = 36 i FNa = 68, z 13 parami dużych lub małych chromosomów metacentrycznych lub submetacentrycznych i czterema parami średniej wielkości submetacentrycznych lub subtelocentrycznych autosomów^[17]. Chromosom X jest submetacentryczny lub subtelocentryczny, a chromosom Y jest prawdopodobnie małym chromosomem subtelocentrycznym^[17].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Sphyrocephalus A. Murray, 1862.
↑ Błąd drukarski na rycinie przedstawiającej Sphyrocephalus labrosus dołączonej do oryginalnego opisu^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Hypsignathus monstrosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e H. Allen. Descriptions of new Pteropine Bats from Africa. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 13, s. 156-157, 1861. (ang.).
↑ ^a ^b Murray 1862 ↓, s. 8.
↑ ^a ^b Murray 1862 ↓, s. ryc. 1.
↑ G.E. Dobson: Catalogue of the Chiroptera in the Collection of the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1878, s. 6. (ang.).
↑ W. Peters. Über die von dem verstorbenen Professor Dr. Reinhold Buchbolz in Westafrika gesammelten Säugethiere. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1876, s. 474, 1877. (niem.).
↑ I.I. Tanshi I.I., Hypsignathus monstrosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 80. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 408, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 343.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 805.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 642.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 139.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 117.
↑ macrocephalus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 94–95. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
A. Murray. Description of Sphyrocephalus labrosus, a New Bat from Old Calabar River, Western Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 8–12, 1862. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[5] Niepoprawna późniejsza pisownia Sphyrocephalus A. Murray, 1862.

[13] Błąd drukarski na rycinie przedstawiającej Sphyrocephalus labrosus dołączonej do oryginalnego opisu^[11].

[itis-1] Hypsignathus monstrosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Allen-2] H. Allen. Descriptions of new Pteropine Bats from Africa. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 13, s. 156-157, 1861. (ang.).

[CITEREFMurray1862[https://www.biodiversitylibrary.org/page/28626928#page/30/mode/1up_8]-3] Murray 1862 ↓, s. 8.

[CITEREFMurray1862[https://biodiversitylibrary.org/page/28626929_ryc._1]-4] Murray 1862 ↓, s. ryc. 1.

[Dobson-6] G.E. Dobson: Catalogue of the Chiroptera in the Collection of the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1878, s. 6. (ang.).

[Peters-7] W. Peters. Über die von dem verstorbenen Professor Dr. Reinhold Buchbolz in Westafrika gesammelten Säugethiere. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1876, s. 474, 1877. (niem.).

[iucn-8] I.I. Tanshi I.I., Hypsignathus monstrosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-05-06] (ang.).

[Cichocki&inni-9] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 80. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msz-10] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 408, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792090_343]-11] Palmer 1904 ↓, s. 343.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792552_805]-12] Palmer 1904 ↓, s. 805.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792389_642]-14] Palmer 1904 ↓, s. 642.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=169_139]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 139.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=147_117]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 117.

[Jobling-17] macrocephalus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[Burgin&inni-18] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Giannini&inni-19] N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 94–95. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[b]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[11]